RUMİ sıf. (ar. rüm ve V'den rami). Esk. 1. Roma ya da Bizans imparatorluğuyla ilgili; bu imparatorlukların egemenlikleri altında...
RUMİ sıf. (ar. rüm ve V'den rami). Esk.
1. Roma ya da Bizans imparatorluğuyla ilgili; bu imparatorlukların egemenlikleri altındaki kimselerle ilgili.
2. Anadolu'yla ilgili, Anadolu'ya bağlı; Anadolulu.
3. Osmanlı imparatorluğu'na ve bu imparatorluk egemenliğinde yaşayanlara ilişkin.
*Nümism. Rumi altını ya da atik rumi, Mahmut II döneminde (1808-1839) bastırılan altın sikke. (1817-1821 içinde dört kez bastırılan rumi altını, 27 mm çapında ve 4,81 g ağırlığındaydı; ek olarak nısfı ve rubiye'si vardı. 1817-1823 içinde altı kez bastırılan cedit" rumi altınları ise, halk içinde "yazılı mahmudiye" olarak anılıyordu.)
*Süslem. sant. Türk sanatında sıkça kullanılan, filiz ya da yaprak biçiminde aşırı seviyede üsluplaştırılmış hayvan motiflerinden meydana gelen bezeme. (Bk. ansikl. böl.) || Rumi şemse, kitap ciltlerinin üstüne meydana getirilen güneşe benzer bezeme; uzun, sivri uçlu, kıvrık yapraklardan oluşur. || Rumi tahrir, kitap ciltlerine süs olarak çekilen siyah çizgi. || Ayırma rumi, rumilerin üstünden daha minik ve ayrı parçalarlayapılan bezeme. || Sarılma rumi, geçmeli rumilerden meydana gelen bezeme. || üç iplik rumi, levha kenarlarının iç pervazlarına meydana getirilen zencirek biçiminde süsleme.
*Takvim. Rumi yıl, mart ayından süregelen, rumi takvim esasına dayalı yıl. (Mali yıl de denirdi.) [Bk. ansikl. böl.] || Rumi takvim, OsmanlIlarda 1678den başlayarak mali işlemler için kullanılan takvim. (Mali takvim de denirdi.)
*ANSİKL. Süslem. sant. İslam sanatının, bilhassa Anadolu Selçuklu sanatının sevilen, klasikleşmiş süslemelerinden olan ru- minin kökeninin, Orta Asya sanatının stilize hayvan motiflerine dayandığı sanılmaktadır (bir görüşe nazaran de, yarım palmet motifinin stilize edilmesiyle ortaya çıkmıştır). Selçuklular'a Anadolu'ya yerleştikten sonrasında Rum Selçukileri denilmesi sebebiyle, bu bezeme biçimi "rumi" olarak anılmıştır. Hemen sonra Anadolu Selçukluları'ndan diğeri İslam sanatlarına geçmiştir Bir çok kez palmet ve lotus motifleriyle beraber kullanılan rumilerin formu zaman içinde çok değişmiş; varlıklı, girift kompozisyonlar elde edilmiştir.
*Takvim. Rumi yıl, adını almış olduğu takvim benzer biçimde Roma imparatoru Sezar için hazırlanan takvim esasına dayanır (İ.Ö. 46). Ayların bazısı Julianus, bazısı Selefki takviminden alınmış, bazı ayların adları değiştirilmiştir. Yılbaşı 1 marttır. Hicri yıl 354, rumi yıl 365 gün ihtiva eder. Bu yüzden hicri yıl, her 33 yılda bir, rumi yıldan bir yıl geri kalır. Bu farkı ortadan kaldırmak için her 33 yılda bir rumi yıldan bir hicret yılı düşürülür ve ortaya çıkan yıla "siviş yılı†denir. Rumi yıl miladi yıldan 584 yıl sonrasında başladığından, bir miladi senenin hangi rumi yıl bulunduğunu bulmak için miladi yıldan 584 sayısı çıkarılır. Rumi yıl, Osmanlılar'da ve Türkiye Cumhuriyeti'nde 1925'e kadar kullanıldı. 1925'ten sonrasında miladi takvim kabul edilerek uygulanmaya başlandı. Sadece, mali yılbaşı 1 mart olarak kaldı. 1 ocak 1983 tarihinde bu uygulama bırakılarak 1 ocak günü mali yılbaşı olarak kabul edildi.
1. Roma ya da Bizans imparatorluğuyla ilgili; bu imparatorlukların egemenlikleri altındaki kimselerle ilgili.
2. Anadolu'yla ilgili, Anadolu'ya bağlı; Anadolulu.
3. Osmanlı imparatorluğu'na ve bu imparatorluk egemenliğinde yaşayanlara ilişkin.
*Nümism. Rumi altını ya da atik rumi, Mahmut II döneminde (1808-1839) bastırılan altın sikke. (1817-1821 içinde dört kez bastırılan rumi altını, 27 mm çapında ve 4,81 g ağırlığındaydı; ek olarak nısfı ve rubiye'si vardı. 1817-1823 içinde altı kez bastırılan cedit" rumi altınları ise, halk içinde "yazılı mahmudiye" olarak anılıyordu.)
*Süslem. sant. Türk sanatında sıkça kullanılan, filiz ya da yaprak biçiminde aşırı seviyede üsluplaştırılmış hayvan motiflerinden meydana gelen bezeme. (Bk. ansikl. böl.) || Rumi şemse, kitap ciltlerinin üstüne meydana getirilen güneşe benzer bezeme; uzun, sivri uçlu, kıvrık yapraklardan oluşur. || Rumi tahrir, kitap ciltlerine süs olarak çekilen siyah çizgi. || Ayırma rumi, rumilerin üstünden daha minik ve ayrı parçalarlayapılan bezeme. || Sarılma rumi, geçmeli rumilerden meydana gelen bezeme. || üç iplik rumi, levha kenarlarının iç pervazlarına meydana getirilen zencirek biçiminde süsleme.
*Takvim. Rumi yıl, mart ayından süregelen, rumi takvim esasına dayalı yıl. (Mali yıl de denirdi.) [Bk. ansikl. böl.] || Rumi takvim, OsmanlIlarda 1678den başlayarak mali işlemler için kullanılan takvim. (Mali takvim de denirdi.)
*ANSİKL. Süslem. sant. İslam sanatının, bilhassa Anadolu Selçuklu sanatının sevilen, klasikleşmiş süslemelerinden olan ru- minin kökeninin, Orta Asya sanatının stilize hayvan motiflerine dayandığı sanılmaktadır (bir görüşe nazaran de, yarım palmet motifinin stilize edilmesiyle ortaya çıkmıştır). Selçuklular'a Anadolu'ya yerleştikten sonrasında Rum Selçukileri denilmesi sebebiyle, bu bezeme biçimi "rumi" olarak anılmıştır. Hemen sonra Anadolu Selçukluları'ndan diğeri İslam sanatlarına geçmiştir Bir çok kez palmet ve lotus motifleriyle beraber kullanılan rumilerin formu zaman içinde çok değişmiş; varlıklı, girift kompozisyonlar elde edilmiştir.
*Takvim. Rumi yıl, adını almış olduğu takvim benzer biçimde Roma imparatoru Sezar için hazırlanan takvim esasına dayanır (İ.Ö. 46). Ayların bazısı Julianus, bazısı Selefki takviminden alınmış, bazı ayların adları değiştirilmiştir. Yılbaşı 1 marttır. Hicri yıl 354, rumi yıl 365 gün ihtiva eder. Bu yüzden hicri yıl, her 33 yılda bir, rumi yıldan bir yıl geri kalır. Bu farkı ortadan kaldırmak için her 33 yılda bir rumi yıldan bir hicret yılı düşürülür ve ortaya çıkan yıla "siviş yılı†denir. Rumi yıl miladi yıldan 584 yıl sonrasında başladığından, bir miladi senenin hangi rumi yıl bulunduğunu bulmak için miladi yıldan 584 sayısı çıkarılır. Rumi yıl, Osmanlılar'da ve Türkiye Cumhuriyeti'nde 1925'e kadar kullanıldı. 1925'ten sonrasında miladi takvim kabul edilerek uygulanmaya başlandı. Sadece, mali yılbaşı 1 mart olarak kaldı. 1 ocak 1983 tarihinde bu uygulama bırakılarak 1 ocak günü mali yılbaşı olarak kabul edildi.
Kaynak: Büyük Larousse
Rumi Takvim Nedir?
Rumi takvim Miladi takvime iyi mi çevrilir?
Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin en mühim eserinin adı nedir?
YORUMLAR