ŞANSÖLYELİK a. Almanya ve Avusturya'da hükümet başkanlığı. *Tar. Hükümdarın, devletin mührü basılarak bazı kararların onaylandı...
ŞANSÖLYELİK a. Almanya ve Avusturya'da hükümet başkanlığı.
*Tar. Hükümdarın, devletin mührü basılarak bazı kararların onaylandığı yer. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Tar. Şansölyelik, genellikle, bir şansölyenin başkanlığındaki yönetim dairelerini kapsar. Bu dairelerin görevi, devlet baştanının, sivil ya da dinsel yüksek bir görevlinin belgelerini yazmak, kopya etmek ve göndermektir. Bu arada, belgelerin daha önce mühürlenmesi gerekir Roma imparatorluğu, gerçek bir şansölyeliğe sahip ilk devletti. Claudius döneminde azat edilmiş kölelerin örgütlediği bu kuruluş, dört bürodan oluşuyordu: ab epistulis (yönetim yazışmaları), a libellis (imparatora sunulan dilekçelerin cevaplandırılması), a cognitionibus (imparatorluk mahkemesindeki davalar konusunda araştırmalar yapılması) ve a studiis (imparatora, karar verebilmesini sağlayacak belgelerin sunulması). II. yy.'da, özel bir hizmet bölümü olan şansölyelik, Hadrianus, bu büroların başına azatlı köleleri değil de şövalyeleri geçirince, bir devlet kuruluşu haline geldi. Sorumlulukların çoğaltılması ve devletin işin içine karışması, IV. yy.'dan başlayarak imparatorluk şansölyeliğinin, merkezi hükümetin temel bir organı durumuna gelmesine yol açtı. Bir magister ya da proximus tarafından yönetilen bürolar, devletin en yüksek görevlilerinden birinin, yani Officiumlar başkanı' nın otoritesi altında toplandı.
istilalardan sonra, yabancı krallar, Roma imparatorlarınınkine benzer şansölyelikler kurdular. Merovenjler döneminde az sayıda bürodan oluşan şansölyelik, Charlemagne döneminde, bağımsız bir kuruluş olarak büyük ölçüde önem kazandı. Ama şansölyelik, kendisine personelini, yani notarii'yi (yazıcılar) sağlayan krallık capellasına yine de bağlıydı ve ancak kâtipler, resmi kararları yazmak için gerekli kültüre sahipti (kararları gönderenler de onlardı).
Bundan ötürü şansölyelik, baş chape- lairiin yüksek otoritesi altındaydı (Fransa' da Reims başpiskoposu, Germanya'da, daha 965'te Mainz başpiskoposu), ama aslında şansölye"'nin fiili yönetimindeydi, imparatorlukta, Germanya, İtalya ve Bourgogne gibi üç krallık bir arada bulunduğu için, daha XI. yy.'da üç yüksek şansölyelik (Mainz, Köln ve Besançon başpiskoposları) vardı. Ama şönsölyelik birliğini kaybetmemişti ve ancak, yüksek şansölyeliğin onayı, aynı daireden çıtan kararların arasında bir fark olduğunu belirtiyordu.
*Gizli şansölyelik, Büyük Petro tarafından boyarlar Duma'sının yerine 1700'de kurulmuş ve kralın yakınlarından oluşan bir konseydi. Daha sonraki çarların da sürdürdüğü bu kuruluş, ancak Nikolay I (1825 -1855) döneminde önemli bir rol oynadı. Nikolay I, merkezi yönetimlere güvenmediği için bunları kişisel denetimi altına almak istedi ve Majestelerinin gizli şansölyeliği'ni köklü bir değişime uğratarak dört sürekli büro ve onlara bağlı geçici müdürlükler kurarak genişletti.
*Tar. Hükümdarın, devletin mührü basılarak bazı kararların onaylandığı yer. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Tar. Şansölyelik, genellikle, bir şansölyenin başkanlığındaki yönetim dairelerini kapsar. Bu dairelerin görevi, devlet baştanının, sivil ya da dinsel yüksek bir görevlinin belgelerini yazmak, kopya etmek ve göndermektir. Bu arada, belgelerin daha önce mühürlenmesi gerekir Roma imparatorluğu, gerçek bir şansölyeliğe sahip ilk devletti. Claudius döneminde azat edilmiş kölelerin örgütlediği bu kuruluş, dört bürodan oluşuyordu: ab epistulis (yönetim yazışmaları), a libellis (imparatora sunulan dilekçelerin cevaplandırılması), a cognitionibus (imparatorluk mahkemesindeki davalar konusunda araştırmalar yapılması) ve a studiis (imparatora, karar verebilmesini sağlayacak belgelerin sunulması). II. yy.'da, özel bir hizmet bölümü olan şansölyelik, Hadrianus, bu büroların başına azatlı köleleri değil de şövalyeleri geçirince, bir devlet kuruluşu haline geldi. Sorumlulukların çoğaltılması ve devletin işin içine karışması, IV. yy.'dan başlayarak imparatorluk şansölyeliğinin, merkezi hükümetin temel bir organı durumuna gelmesine yol açtı. Bir magister ya da proximus tarafından yönetilen bürolar, devletin en yüksek görevlilerinden birinin, yani Officiumlar başkanı' nın otoritesi altında toplandı.
istilalardan sonra, yabancı krallar, Roma imparatorlarınınkine benzer şansölyelikler kurdular. Merovenjler döneminde az sayıda bürodan oluşan şansölyelik, Charlemagne döneminde, bağımsız bir kuruluş olarak büyük ölçüde önem kazandı. Ama şansölyelik, kendisine personelini, yani notarii'yi (yazıcılar) sağlayan krallık capellasına yine de bağlıydı ve ancak kâtipler, resmi kararları yazmak için gerekli kültüre sahipti (kararları gönderenler de onlardı).
Bundan ötürü şansölyelik, baş chape- lairiin yüksek otoritesi altındaydı (Fransa' da Reims başpiskoposu, Germanya'da, daha 965'te Mainz başpiskoposu), ama aslında şansölye"'nin fiili yönetimindeydi, imparatorlukta, Germanya, İtalya ve Bourgogne gibi üç krallık bir arada bulunduğu için, daha XI. yy.'da üç yüksek şansölyelik (Mainz, Köln ve Besançon başpiskoposları) vardı. Ama şönsölyelik birliğini kaybetmemişti ve ancak, yüksek şansölyeliğin onayı, aynı daireden çıtan kararların arasında bir fark olduğunu belirtiyordu.
*Gizli şansölyelik, Büyük Petro tarafından boyarlar Duma'sının yerine 1700'de kurulmuş ve kralın yakınlarından oluşan bir konseydi. Daha sonraki çarların da sürdürdüğü bu kuruluş, ancak Nikolay I (1825 -1855) döneminde önemli bir rol oynadı. Nikolay I, merkezi yönetimlere güvenmediği için bunları kişisel denetimi altına almak istedi ve Majestelerinin gizli şansölyeliği'ni köklü bir değişime uğratarak dört sürekli büro ve onlara bağlı geçici müdürlükler kurarak genişletti.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR