son ödat 1 . Şimdiki zamana en yakın zamandan beri olan ya da bu zamanda yapılmış, olmuş olan, ilk karşıtı: "Gündüzün son ışıkl...
son
ödat
1 . Şimdiki zamana en yakın zamandan beri olan ya da bu zamanda yapılmış, olmuş olan, ilk karşıtı:
"Gündüzün son ışıklarıyla birlikte sanki odadan eşya da çekiliyordu."- P. Safa.
"Son vagon."- .
3 . Artık ondan ötesi ya da başkası olmayan:
"Son atlıkarıncayı Kadırga meydanında birkaç yıl evvel görmüştüm."- H. A. Yücel.
4 . isim Uç, sınır.
5 . Olanca:
"Son gücüyle: Ya Ali! diye bağırdı."- M. Ş. Esendal.
6 . isim Bir şeyin en arkadan gelen kısmı, bitimi, nihayet, akıbet:
"Kışın sonu. Bu yolun sonu."- .
7 . isim, mecaz Ölüm.
8 . isim, anatomi Etene.
Son Akşam Yemeği (Son Yiyecek) - Leonardo da Vinci
Son olarak bulunan buluş nedir?
Son ürün evresi nedir?
SON sıf.
1. Sıralamada en sonrasında yer edinen; kendisinden sonrasında asla kimse ya da hiçbir şey bulunmayan kimse ya da şey için kullanılır: "Z" abecenin son harfidir. Bu kategoride yarışacak son yarışmacı. Son durakta oturmak. Bugünkü toplantı, senenin son toplantısı olacak. Eline geçen son fırsatı değerlendirmek.
2. Bundan önce yer edinen ya da geçmiş vakit içinde bizlere en yakın olan şey ya da kimse içirv kullanılır: Son cenk esnasında. Bundan önceki son bakan kimdi?
3. En yeni olan şey için kullanılır: işte bu son modelimiz. Son modaya uygun giyinmek. Son kitabı bir mükemmel.
4. Sonda bulunan ve bir şeyi bitiren, sona erdiren şey için kullanılır; son olarak, nihai: Son kararını bildirmek.
5. Son cemaat, camiye sığmadığı için avlu kapısı ile giriş kapısı içinde namaz kılanlar. || Son dakikada, son anda, çok geç olabilecek ana en yakın, sınırda. || Son aşama, pek oldukça fazla, aşırı seviyede: Hava bugün son aşama sıcak. || Son vazife, cenaze töreninde bulunma: Bir arkadaşına son görevini yapmak. || Son gürlük, son gürlüğü, bir kimsenin yaşlılık döneminde elde etmiş olduğu bolluk ve rahat yaşam: Sağ ol, Tanrı son gürlüğünü versin. || Son kozunu oynamak, elindeki son olanağı kullanmak. || Son nefes, ölmeden ilkin yaşanılan son dakikalar. || Son söz, ölüm anında söylenen söz. || Son sözünü söylememiş olmak, elindeki tüm olanakları kullanmamış olmak. || Son turfanda, bir meyve ya da sebzenin mevsim içinde alınan son olarak ürünü.
*Basın. Son prova, bir gazete sayfasının kalıbı alınmadan ilkin genel bir denetim için çıkarılan basım örneği. (Bilhassa tipo- baskı tekniğini kullanan basın kurumlarında uygulanır.)
*Biyol. Son sentromerli kromozom, sent- romeri ucunda bulunan kromozom.
*Cez. us. huk. Son soruşturma - SORUŞTURMA.
*Deric. Son işlem, derinin pazarlanması için üstünde meydana gelen işlemler.
*Dilbil. Son unsur, bir sesbirimin ya da bir hecenin sözcük sonundaki konumu. (Son öğeler, yer aldıkları sözcükten sonrasında gelen sözcüğün ilk sesinin etkisiyle bazı değişikliklere uğrar.)
*Grafol. Son harf yöntemi, grafolojide, değerlendirmenin sözcük bitimindeki harften hareketle yapılmasıdır. (Son harf yazılışı, yazım tekniğinde denetim dışı bir harekete niçin olur: hakkaten de sözcüğün yazımı tamamlandığında, yazan şahıs belli bir hıza kapılmıştır ve kalemi kâğıt üstünde iz bırakmaya devam eder. Bu da onun içgüdüsel eğilimleri mevzusunda bir bilgi verir.)
*Matbaac. Son işlem, bir kitabı ve bazı basılı araç-gereç yapımını tamamlayan işlemlerin (kesme, kırma, dikiş, ciltleme) tümü. || Son prova, baskıda işaretlenen düzeltmelerin iyi yapılıp yapılmadığını, sayfa sıralamasının ve boşlukların gerektiği benzer biçimde olup olmadığını denetlemeye yarayan prova.
*Mim. Son cemaat yeri, camilerde ana girişin önünde, namaza geç kalanlar için yapılmış, mihrabın karşısındaki duvara koşut olarak uzanan, iç avludan yüksek, kubbeli ya da tonozlu revak kısmı. (Bk. ansikl. böl.)
*Müz. Son bölme - TAKSİM.
*Tip. Son nefes, ölümden azca ilkin gözlenen belirtilerin ortaya çıkmış olduğu döneme denir.
*Tic. Son hesap ya da netice hesabı, bir hesap yılı sonunda mali durumu özetleyen hesap. || Son alıntı, borcunu parça parça ödeyen bir borçluyu, borcundan tümüyle kurtaran alıntı.
* a.
1. Bir şeyin sona erdiği an ya da yer: Ders yılının sonu geldi. Onunla yokuşun sonunda karşılaştık.
2. Bir şeyin, bir durumun, bir gelişmenin kesilmesi, durması: Savaşın sonu. Acıları artık sona erecek.
3. Bir şeyin (vakit, uzam, fiil içinde) bitme aşaması, bitiş kısmı: Anlatının başıyla sonu içinde bir niçin netice ilişkisi yok. Filmin sonu, girişi kadar çarpıcı değil.
4. Bir kimsenin geleceği; bir işin, bir eylemin doğurabileceği sonuçlar: Onun sonunu asla iyi görmüyorum. Bu işin sonunu asla düşündün mü?
5. Bir kuruluşun iflası, bir kimsenin tasarı ve girişimlerinin başarısızlığa uğraması, mahvolması: Yönetim onun eline geçerse, bu firmanın sonu olur. Siparişleri zamanında karşılayamaması tecim yaşamının sonu olmuştur.
6. Bir kimsenin ölümü: Sonunun yaklaştığını duymak.
7. Etene, plesanta.
8. Son bulmak, sona ermek, bitmek, tükenmek: Film, ayrılanların kavuşmasıyla son buluyor. || Bir şeye son vermek, durmasını, bitmesini sağlamak, kesmek: Kavgaya son vermek. Fena alışkanlıklara son vermek. || (Bir şeyin) sonuna kadar gitmek, her türlü kararsızlığa, güçlüğe, engele rağmen başlatılan bir eylemi sürdürmekte diretmek, sebat etmek. || Sonunda, bir olayın en sonda, bir takım vakadan sonrasında gerçekleştiğini belirtir: Saatlerce düşündü, sonunda çıkmaya karar verdi; bir olayın uzun süre sabırsızlıkla beklendikten sonrasında oluştuğunu belirtir; nihayet: Sonunda yalnız kalabildik. Sonunda hazırlanabildi. || Sonunu getirememek, iyi başladığı bir işi başladığı benzer biçimde yürütememek, başarıyla tamamlayamamak. || (Bir şeyin) sonunu getirmek, bir işi başarıyla bitirip sona erdirmek. || Dünyanın sonu, yeryüzünün ve insan soyunun yok olması. || En sona, her şeyden sonraya: Bu işi en sona bırakın. || Yaşamına, hayatına son vermek, kendini öldürmek.
*Din. Dünyanın sonu, yaşanılan dünyanın ortadan kalkması. (Bk. ansikl. böl.)
*Ed. Dünyanın sonu. (Bk. ansikl. böl.)
*Kad. doğ. Son gelmemesi, doğumdan sonrasında dölüt eklentilerinin (etene ve zarlar) dölyatağı içinde kalması. (Elle meydana getirilen suni bir kurtarmayı gerektirir.)
*Kad. doğ. ve Vet. Dölütün çıkmasından sonrasında dölyatağı içinde kalan etene ve zarlar; bunların organik atılmasına son gelmesi, ahlamamasına son gelmemesi denir.
*Oy. Sona gitmek, bazı iskambil oyunlarında (bezik, atmışaltı vb.) elini, son eli rakibe bırakmayacak halde düzenleyerek oynamak. || Sonu almak, bazı iskambil oyunlarında (bezik, atmışaltı vb.) son eli alarak puan kazanmak ya da oyunu kazanmak.
*Ruhbil. Stevens tarafınca tavsiye edilen ses idrak birimi. (Bir son, 1 000 hertz'lik bir sesin, bu frekansın algılanma eşiğinden 40 desibel üstünde algılanmasına denk düşer.)
*Tekst. Çözgü sonu, tezgâh üstüne takılmış çözgünün kalan kısmı; sonda kalan ve dokunamayan bölüm.
*Tic. Ay sonu cetveli, tüm bir ayın ticari işlemlerinin sonucunu gösteren belge. || Cari ay sonu, geçmekte olan ayın sonu, jj Seri sonu, seri halinde üretilmiş malların, tükenmeden ya da satışı durdurulmadan ilkin elde kalan ve çoğu zaman indirimli fiyatla satışa sürülen miktarı.
* be. Olanca: Son hızla gitmek.
*ANSİKL. Din. Kuran'da "Tanrı'nın varlığından başka her şey yok olacaktır" denilir (XXVIII, 88). Bu yüzden İslam inancına nazaran Tanrı tarafınca yaratılmış olan dünya, Tanrı'ın saptadığı bir sürenin sonunda içindekilerle beraber yok olacaktır. Kitaplı dinlerde bu yok oluşa kıyamet, arkasından başlayacağına inanılan ikinci yaşama da ahret denilir Dünyanın yok olmasından ilkin, sonun yaklaşmakta bulunduğunu belirten vakalar din kitaplarında kıyamet alametleri diye adlandırılır. Ufak alametler, büyük alametler diye ikiye ayrılan bu emarelere eşrat-ı saat de denir.
*Ed. Şaman dinindeki altaylı Türkler dünyanın sonunu "kalgançı çak" (duracak vakit) diye adlandırır. V. I. Verbitskiy tarafınca derlenen manzum Telengit destanıyla W. Radloff'un derlediği manzum Te- leüt destanında dünyanın sonu yaklaşınca yeryüzünde çoğalacak kötülükler tasvir edilir. Teleüt destanı iyi tanrı ülgen' in günah dolu dünyadan bir süre uzaklaşacağını, karanlık dünyadaki fena tanrı Er- lik'in ortaya çıkacağını anlatır, ikiye ayrılan insanların da katılacağı kötülükle iyilik arasındaki savaşı ülgen kazanacak, onun çağırması üstüne tüm ölüler dirilecektir. Divan edebiyatında ölü bedenlerin canlanıp ayağa kalkacağı kıyamet, sevgilinin boyu bosu anlamına gelir. Sevgilinin, her telinde bir âşığın gönlü bulunan saçları mahşerdir; ondan ayrı geçen vakit da çektirmiş olduğu acı dolayısıyla mahşere benzetilir. Ayrı düşen sevgililer sadece mahşerde tekrardan bir araya gelecektir. Uygar edebiyatta ise dünyanın sonuyla ilgili görüntüler canlandırılırken artık modern dünyanın sorunları (örn. Tebahhur suresinde [N. H. Ran] toplumsal dönüşüm mevzusu) ele alınmaktadır.
*Mim. iç avludan bir ya da birkaç basamakla çıkılan son cemaat yerinde, ana kapının yanlarında mihraplar vardır. Büyük camilerde bir yanı caminin içine, ötekisi son cemaat yerine oluşturulan, balkon biçiminde mükebbire ya da mizene bulunur. XIV. yy.'da, Beylikler döneminde gelişmeye başlamış olan son cemaat yerinin öncü örneklerine Anadolu Selçukluları'nın mescitlerinde rastlanmaktadır (Konya Taş mescit, Beşarebey mescidi, Erdemşah mescidi). üç kemerli girişiyle Sırçalı mescit daha gelişmiş bir örnektir. XIV. yy.'da bilhassa Batı Anadolu beylikleri camilerinde son cemaat yeri bulunmaktadır: Aydınoğulları'nda Birgi Yüce camisi, Candaroğulları'nda ibnineccar, ismailbey camileri, Menteşeoğulları'nda Milas Hacıilyas camisi, Saruhanoğulları'nda ilyasbey mescidi, Germiyanoğullarfnda Kurşun, ishakfakih, Hisarbey camileri. Osmanlı mimarlığında son cemaat yeri yaygınlık kazanmış ve en gelişmiş biçimine ulaşmıştır.
1. Sıralamada en sonrasında yer edinen; kendisinden sonrasında asla kimse ya da hiçbir şey bulunmayan kimse ya da şey için kullanılır: "Z" abecenin son harfidir. Bu kategoride yarışacak son yarışmacı. Son durakta oturmak. Bugünkü toplantı, senenin son toplantısı olacak. Eline geçen son fırsatı değerlendirmek.
2. Bundan önce yer edinen ya da geçmiş vakit içinde bizlere en yakın olan şey ya da kimse içirv kullanılır: Son cenk esnasında. Bundan önceki son bakan kimdi?
3. En yeni olan şey için kullanılır: işte bu son modelimiz. Son modaya uygun giyinmek. Son kitabı bir mükemmel.
4. Sonda bulunan ve bir şeyi bitiren, sona erdiren şey için kullanılır; son olarak, nihai: Son kararını bildirmek.
5. Son cemaat, camiye sığmadığı için avlu kapısı ile giriş kapısı içinde namaz kılanlar. || Son dakikada, son anda, çok geç olabilecek ana en yakın, sınırda. || Son aşama, pek oldukça fazla, aşırı seviyede: Hava bugün son aşama sıcak. || Son vazife, cenaze töreninde bulunma: Bir arkadaşına son görevini yapmak. || Son gürlük, son gürlüğü, bir kimsenin yaşlılık döneminde elde etmiş olduğu bolluk ve rahat yaşam: Sağ ol, Tanrı son gürlüğünü versin. || Son kozunu oynamak, elindeki son olanağı kullanmak. || Son nefes, ölmeden ilkin yaşanılan son dakikalar. || Son söz, ölüm anında söylenen söz. || Son sözünü söylememiş olmak, elindeki tüm olanakları kullanmamış olmak. || Son turfanda, bir meyve ya da sebzenin mevsim içinde alınan son olarak ürünü.
*Basın. Son prova, bir gazete sayfasının kalıbı alınmadan ilkin genel bir denetim için çıkarılan basım örneği. (Bilhassa tipo- baskı tekniğini kullanan basın kurumlarında uygulanır.)
*Biyol. Son sentromerli kromozom, sent- romeri ucunda bulunan kromozom.
*Cez. us. huk. Son soruşturma - SORUŞTURMA.
*Deric. Son işlem, derinin pazarlanması için üstünde meydana gelen işlemler.
*Dilbil. Son unsur, bir sesbirimin ya da bir hecenin sözcük sonundaki konumu. (Son öğeler, yer aldıkları sözcükten sonrasında gelen sözcüğün ilk sesinin etkisiyle bazı değişikliklere uğrar.)
*Grafol. Son harf yöntemi, grafolojide, değerlendirmenin sözcük bitimindeki harften hareketle yapılmasıdır. (Son harf yazılışı, yazım tekniğinde denetim dışı bir harekete niçin olur: hakkaten de sözcüğün yazımı tamamlandığında, yazan şahıs belli bir hıza kapılmıştır ve kalemi kâğıt üstünde iz bırakmaya devam eder. Bu da onun içgüdüsel eğilimleri mevzusunda bir bilgi verir.)
*Matbaac. Son işlem, bir kitabı ve bazı basılı araç-gereç yapımını tamamlayan işlemlerin (kesme, kırma, dikiş, ciltleme) tümü. || Son prova, baskıda işaretlenen düzeltmelerin iyi yapılıp yapılmadığını, sayfa sıralamasının ve boşlukların gerektiği benzer biçimde olup olmadığını denetlemeye yarayan prova.
*Mim. Son cemaat yeri, camilerde ana girişin önünde, namaza geç kalanlar için yapılmış, mihrabın karşısındaki duvara koşut olarak uzanan, iç avludan yüksek, kubbeli ya da tonozlu revak kısmı. (Bk. ansikl. böl.)
*Müz. Son bölme - TAKSİM.
*Tip. Son nefes, ölümden azca ilkin gözlenen belirtilerin ortaya çıkmış olduğu döneme denir.
*Tic. Son hesap ya da netice hesabı, bir hesap yılı sonunda mali durumu özetleyen hesap. || Son alıntı, borcunu parça parça ödeyen bir borçluyu, borcundan tümüyle kurtaran alıntı.
* a.
1. Bir şeyin sona erdiği an ya da yer: Ders yılının sonu geldi. Onunla yokuşun sonunda karşılaştık.
2. Bir şeyin, bir durumun, bir gelişmenin kesilmesi, durması: Savaşın sonu. Acıları artık sona erecek.
3. Bir şeyin (vakit, uzam, fiil içinde) bitme aşaması, bitiş kısmı: Anlatının başıyla sonu içinde bir niçin netice ilişkisi yok. Filmin sonu, girişi kadar çarpıcı değil.
4. Bir kimsenin geleceği; bir işin, bir eylemin doğurabileceği sonuçlar: Onun sonunu asla iyi görmüyorum. Bu işin sonunu asla düşündün mü?
5. Bir kuruluşun iflası, bir kimsenin tasarı ve girişimlerinin başarısızlığa uğraması, mahvolması: Yönetim onun eline geçerse, bu firmanın sonu olur. Siparişleri zamanında karşılayamaması tecim yaşamının sonu olmuştur.
6. Bir kimsenin ölümü: Sonunun yaklaştığını duymak.
7. Etene, plesanta.
8. Son bulmak, sona ermek, bitmek, tükenmek: Film, ayrılanların kavuşmasıyla son buluyor. || Bir şeye son vermek, durmasını, bitmesini sağlamak, kesmek: Kavgaya son vermek. Fena alışkanlıklara son vermek. || (Bir şeyin) sonuna kadar gitmek, her türlü kararsızlığa, güçlüğe, engele rağmen başlatılan bir eylemi sürdürmekte diretmek, sebat etmek. || Sonunda, bir olayın en sonda, bir takım vakadan sonrasında gerçekleştiğini belirtir: Saatlerce düşündü, sonunda çıkmaya karar verdi; bir olayın uzun süre sabırsızlıkla beklendikten sonrasında oluştuğunu belirtir; nihayet: Sonunda yalnız kalabildik. Sonunda hazırlanabildi. || Sonunu getirememek, iyi başladığı bir işi başladığı benzer biçimde yürütememek, başarıyla tamamlayamamak. || (Bir şeyin) sonunu getirmek, bir işi başarıyla bitirip sona erdirmek. || Dünyanın sonu, yeryüzünün ve insan soyunun yok olması. || En sona, her şeyden sonraya: Bu işi en sona bırakın. || Yaşamına, hayatına son vermek, kendini öldürmek.
*Din. Dünyanın sonu, yaşanılan dünyanın ortadan kalkması. (Bk. ansikl. böl.)
*Ed. Dünyanın sonu. (Bk. ansikl. böl.)
*Kad. doğ. Son gelmemesi, doğumdan sonrasında dölüt eklentilerinin (etene ve zarlar) dölyatağı içinde kalması. (Elle meydana getirilen suni bir kurtarmayı gerektirir.)
*Kad. doğ. ve Vet. Dölütün çıkmasından sonrasında dölyatağı içinde kalan etene ve zarlar; bunların organik atılmasına son gelmesi, ahlamamasına son gelmemesi denir.
*Oy. Sona gitmek, bazı iskambil oyunlarında (bezik, atmışaltı vb.) elini, son eli rakibe bırakmayacak halde düzenleyerek oynamak. || Sonu almak, bazı iskambil oyunlarında (bezik, atmışaltı vb.) son eli alarak puan kazanmak ya da oyunu kazanmak.
*Ruhbil. Stevens tarafınca tavsiye edilen ses idrak birimi. (Bir son, 1 000 hertz'lik bir sesin, bu frekansın algılanma eşiğinden 40 desibel üstünde algılanmasına denk düşer.)
*Tekst. Çözgü sonu, tezgâh üstüne takılmış çözgünün kalan kısmı; sonda kalan ve dokunamayan bölüm.
*Tic. Ay sonu cetveli, tüm bir ayın ticari işlemlerinin sonucunu gösteren belge. || Cari ay sonu, geçmekte olan ayın sonu, jj Seri sonu, seri halinde üretilmiş malların, tükenmeden ya da satışı durdurulmadan ilkin elde kalan ve çoğu zaman indirimli fiyatla satışa sürülen miktarı.
* be. Olanca: Son hızla gitmek.
*ANSİKL. Din. Kuran'da "Tanrı'nın varlığından başka her şey yok olacaktır" denilir (XXVIII, 88). Bu yüzden İslam inancına nazaran Tanrı tarafınca yaratılmış olan dünya, Tanrı'ın saptadığı bir sürenin sonunda içindekilerle beraber yok olacaktır. Kitaplı dinlerde bu yok oluşa kıyamet, arkasından başlayacağına inanılan ikinci yaşama da ahret denilir Dünyanın yok olmasından ilkin, sonun yaklaşmakta bulunduğunu belirten vakalar din kitaplarında kıyamet alametleri diye adlandırılır. Ufak alametler, büyük alametler diye ikiye ayrılan bu emarelere eşrat-ı saat de denir.
*Ed. Şaman dinindeki altaylı Türkler dünyanın sonunu "kalgançı çak" (duracak vakit) diye adlandırır. V. I. Verbitskiy tarafınca derlenen manzum Telengit destanıyla W. Radloff'un derlediği manzum Te- leüt destanında dünyanın sonu yaklaşınca yeryüzünde çoğalacak kötülükler tasvir edilir. Teleüt destanı iyi tanrı ülgen' in günah dolu dünyadan bir süre uzaklaşacağını, karanlık dünyadaki fena tanrı Er- lik'in ortaya çıkacağını anlatır, ikiye ayrılan insanların da katılacağı kötülükle iyilik arasındaki savaşı ülgen kazanacak, onun çağırması üstüne tüm ölüler dirilecektir. Divan edebiyatında ölü bedenlerin canlanıp ayağa kalkacağı kıyamet, sevgilinin boyu bosu anlamına gelir. Sevgilinin, her telinde bir âşığın gönlü bulunan saçları mahşerdir; ondan ayrı geçen vakit da çektirmiş olduğu acı dolayısıyla mahşere benzetilir. Ayrı düşen sevgililer sadece mahşerde tekrardan bir araya gelecektir. Uygar edebiyatta ise dünyanın sonuyla ilgili görüntüler canlandırılırken artık modern dünyanın sorunları (örn. Tebahhur suresinde [N. H. Ran] toplumsal dönüşüm mevzusu) ele alınmaktadır.
*Mim. iç avludan bir ya da birkaç basamakla çıkılan son cemaat yerinde, ana kapının yanlarında mihraplar vardır. Büyük camilerde bir yanı caminin içine, ötekisi son cemaat yerine oluşturulan, balkon biçiminde mükebbire ya da mizene bulunur. XIV. yy.'da, Beylikler döneminde gelişmeye başlamış olan son cemaat yerinin öncü örneklerine Anadolu Selçukluları'nın mescitlerinde rastlanmaktadır (Konya Taş mescit, Beşarebey mescidi, Erdemşah mescidi). üç kemerli girişiyle Sırçalı mescit daha gelişmiş bir örnektir. XIV. yy.'da bilhassa Batı Anadolu beylikleri camilerinde son cemaat yeri bulunmaktadır: Aydınoğulları'nda Birgi Yüce camisi, Candaroğulları'nda ibnineccar, ismailbey camileri, Menteşeoğulları'nda Milas Hacıilyas camisi, Saruhanoğulları'nda ilyasbey mescidi, Germiyanoğullarfnda Kurşun, ishakfakih, Hisarbey camileri. Osmanlı mimarlığında son cemaat yeri yaygınlık kazanmış ve en gelişmiş biçimine ulaşmıştır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR