Sparta nerededir? Spartalılar iyi mi yaşarlardı ne benzer biçimde cemiyet kuralları vardı iyi mi tarih sahnesinden silindiler. Eski Yunanis...
Sparta nerededir? Spartalılar iyi mi yaşarlardı ne benzer biçimde cemiyet kuralları vardı iyi mi tarih sahnesinden silindiler.
Spartalılar, Lakonya bölgesinde Yunanistan’ın cenup kesimindeki Pelopones Yarımadasında otururlardı. Sparta şehri, yarımadanın cenup bölgesinde Evrotas ırmağının kıyısındaydı. Spartalılar Dor soyundandı. Yunanistan’da M.Ö. 1000 yıllarında kuzeyden gelip yerleştiler, Evrotas vadisindeki yüksek dağların içinde, başkenti Sparta şehri olan bir krallık kurdular, kendilerinden ilkin burada yaşayan Aka’ları boyundurukları altına aldılar. Savaşarak yenilen Heilotos şehri halkını toprağa bağladılar. Heilotos’lular bu toprağı ekip biçerek, elde ettikleri ürünün büyük kısmını «Spartalı» diye tanılan Dorlar’a vermek zorunda kaldılar. Dorlar’a, savaşsız boyun eğenlere de «Periikos» (yerli) adı verildi. Bunlar bir dereceye kadar hürdü. Gemicilik yaparlar, istedikleri bölgelere giderler, Sparta ordusunda, birliğinde ödev alırlardı.
Sparta’da cemiyet hayatına üstün gelen fikir devletçilikti. Çocukluğundan beri devletin eğitimi altında yetişen Spartalı 20 yaşına erişince orduya alınır, sadece 30 yaşlarında evlenmesine izin verilirdi. Yalnız, 35 yaşından ilkin karısı ile bir arada oturamazdı. Her Spartalı, 60 yaşına kadar gerekince askere çağırılır, daima gövde eğitimi yapardı. Spartalı erkekler evlerinde yiyecek yiyemezlerdi. 15’er, 20’şer kişilik sofralarda yiyecek yenir, her Spartalı adam payına düşen yiyeceği mutfağa verirdi.
Spartalılar, sakat doğan evlatları uçurumdan aşağı atıp öldürürler, böylece ırklarının bozulmasını önlemeye çalışırlardı. Buna karşılık, ihtiyarlara saygı gösterir, onlardan biri toplantıya gelirse ayağa kalkar, sözünü dinlerlerdi. Diğeri Yunanlılar çok konuşmayı, söylevler vermeyi sevilmiş olduğu halde Spartalı’lar çok azca konuşurlar, azca sözle çok iş görmek isterlerdi. Bundan dolayı, azca, özlü konuşmaya, Spartalılar’ın oturmuş olduğu bölgeden dolayı «lakonizm» denilmiştir.
Sparta’da Devlet İdaresi
Sparta’da en önce bir kral vardı, işlerin artması üstüne kralların sayısı ikiye yükseltildi. Kralın görevi, harpte başkomutanlık, barışta ise baş yargıçlık, baş rahiplikti. Kralların da katılmış olduğu Senato (yaşlılar kurulu) 30 üyeliydi. Ek olarak bir de Halk Meclisi vardı. Daha sonraları, tüm bu siyasal organların üstünde, hatta kralları da denetim için 5 «ephoros» (denetçi) seçilmişti.
Sparta, güçlü, örnek ordusu ile M.Ö. VIII.-VI. yüzyıl içinde bugün Peloponnes’i idaresine aldı. Yalnız Atina’nın denizde kuvvetlenmesi, Sparta’yı kuşkulandırıyordu. Bu yüzden Peloponnes Savaşları çıktı. Bu savaşlarda Atina’nın yenilmesinden Sparta büyük yarar sağlayamadı. Sparta’nın üstünlüğü sadece 30 yıl kadar sürdü. M.Ö. 379’da Beotya’lı bir komutan olan Pelopidas, Tebai şehrini Sparta’dan alarak orada demokratik bir yönetim kurdu. M.Ö. 371’de Atina ile anlaşarak, Tebai komutanı Epaminondas, Sparta ordusunu tam bir yenilgiye uğrattı. Sparta’nın idaresindeki şehirler ayrıldılar. Sparta da, 200 yıl kadar, Tebai ile Atina’nın egemenliği altında yaşadı. M.Ö. 146’da Romalılar tüm Yunanistan’ı alınca Sparta da ortadan silindi.
YORUMLAR