Süs TDK, Türk Dil Kurumu isim 1 . Süslemeye, süslenmeye yarayan şey, bezek. 2 . Süsleme ya da süslenme işi: "Süse düşkün....
Süs
TDK, Türk Dil Kurumu
isim
1 . Süslemeye, süslenmeye yarayan şey, bezek.
2 . Süsleme ya da süslenme işi:
3 . Anlamı zenginleştiren edebiyat sanatı:
4 . (mecaz) Güzellik veren, güzelleştiren şey:
TDK, Türk Dil Kurumu
1 . Süslemeye, süslenmeye yarayan şey, bezek.
2 . Süsleme ya da süslenme işi:
"Süse düşkün."- .
3 . Anlamı zenginleştiren edebiyat sanatı:
"Divan şiiri süse ehemmiyet vermiştir."- .
4 . (mecaz) Güzellik veren, güzelleştiren şey:
"Kitabı bir süs kabul etmek, kültür görgüsüzlüğünün en somut örneğini oluşturur."- T. Dursun K.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
- süs için
Birleşik Sözler
- süs bitkisi
- süs püs
Süs Bitkileri Ziraatı
Süs Elması Yetiştiriciliği
Süs Lahanası Yetiştiriciliği
SüS a.
1. Bir bütünü süsleyen, bezeyen ona güzellik katan unsur; bezek, bezeme: Hiçbir süsü olmayan, yalın bir mimari. Bir kubbenin süsleri.
2. Süsleme ya da süslenme işi: Süsü pek sever. Süsten hoşlanmamak.
3. Yalnızca süsleme işlevi olan şey: Süs bitkisi.
4. Ed. Süsleyen, güzelleştiren şey: Çiçekler bahçenin süsüdür.
5. Süs için, “gerektiği ya da yararlı olduğundan değil†anlamında kullanılır: Buraya süs için gelmiyorum, bir gayem var normal olarak. || Süs püs, "süs†için küçümseme ve alaysama yöntemiyle söylenir. || Kendine ya da bir şeye, bir şey süsü vermek, kendisinde ya da bir şeyde üstün bir kalite bulunmamasına rağmen varmış benzer biçimde göstermek.
*Bahç. Süs elması, çiçeklerinin ve yapraklarının güzelliğinden dolayı süs bitkisi olarak yetiştirilen Uzakdoğu kökenli, ufak meyveli elma ağacı. (Çiçek elması da denir). [Bk. ansikl. böl. Bahç.] || Süs şeftalisi, bahçelerde süs için yetiştirilen ve ilkbaharda çiçek açan katmerli, beyaz, pembe, kırmızı ya da ebruli çiçekli şeftali ağacı (Prunus persica sinensis). [Çiçek şeftalisi ve Çin şeftalisi de denir.]
*Çiçekç. Süs bitkisi, iç ve dış dekorasyon için kullanılan nebat. (Bk. ansikl. böl.)
*Esk. denize. Baş ya da pruva süsü, eski gemilerin baş tarafına, cıvadranın altına yerleştirilen ve çoğu zaman geminin taşımış olduğu adın kökenini yansıtan bir insan, bir tanrı ya da fantastik bir mahluk figürü. (1785'te alınan bir kararla geçici bir süre yasaklanan baş süsleri, yelken denizciliğiyle beraber tamamen ortadan kalkmıştır)
*Matbaac. Bir tipo dizgisini süsleyen süsleme motifi. (Bk. ansikl. böl.)
*Müz. Bir ses ya da çalgı melodisini süslemeye ya da çeşitlendirmeye yarayan, yazılı ya da doğaçlama notalar öbeği. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Bahç. Süs elmaları Çin ve Sibirya kökenlidir; ilkbaharda çiçekleri ve sonbaharda yapraklan alımlı renge bürünür. Çeşitleri pek çoktur, katmer çiçekli çok güzel bir ağaç olan Çin süs elması (Malus speetabilis); katmer ya da rahat ufak çiçekli M. tloribunda; M. baccata, M. prunifolia; koyu kırmızı çiçekli M. eleyi; sarkık dallı M. elisa rathke.
*Çiçekç. Süs bitkileri çeşitli ölçütlere nazaran sınıflandırılır; kullanışlarına nazaran: kesme çiçek, saksı, yeşil yaprak, tarh, bordür, çit bitkisi vb.; biyolojik bazı özelliklerine nazaran: biryıllık, ikiyıllık, çokyıllık, soğanlı, etli, tırmanıcı, çalı, ağaççık, ağaç süs bitkisi; toprak ve iklim koşullarına nazaran: kiıeççil, açıkhava ya da sera süs bitkisi vb.
Biryıllık bitkiler kış sonunda ya da ilkbaharda, genç donlara dayanıklılıkları, doğaları ya da toprağın durumu göz önünde bulundurularak korunaklı ya da açık bir yere ekilirler. Hazirandan eylüle kaçlar çiçek açarlar.
İkiyıllık bitkiler bir soğuk periyodu ya da kimisi bir sıcak periyodu geçirdikten sonrasında çiçek açarlar. Kış sonunda ekilen bazıları aynı yıl içinde çiçeklenir, iklimin şiddetine ve dayanıklıklarına nazaran kıştan ilkin ya da ilkbaharda aslolan yerlerine geçirilirler.
Açık havada yetişen çokyıllık bitkiler içinde her mevsime dayanıklı türler art arda minimum üç yıl yerlerinde kalabilirler. Bunların ya yaprakları soğuğa dayanır ya da çotukları uzun ömürlüdür. Bu bitkiler çeliMe, daldırma ve tohumla üretilip çoğal tılabilir. iklime ve türe nazaran kıştan ilkin ya da sonrasında aslolan yerlerine göçürülürler.
Dondan ziyan olan “nazik" türler, çelikle üretilir, kök devam eden çelikler serada ya da camekânda kışı geçirir; ısıtılmış seralarda ıslah edilmiş bazı çeşitler (Begonia semperflorens, lobelya, mineçiçeği) tohumla üretilir ve teneke ya da naylon torbada yetiştirilen fideler ilkbaharda aslolan yerlerine dikilir. Çeşitli türden çokyıllık su bit
kileri her mevsime dayanıklı bitkiler benzer biçimde davranır ve hep yerlerinde kalabilirler.
Soğanlı ya da köksaplı bitkilerin bir çok sıhhatli ve iyi akaçlanmış toprakta senelerce kalabilir. Kimisi hem çimenlikte, hem taşlı bahçede, ağaçlar altında yabani türdeşleri benzer biçimde yetişebilir (safran, kardelen, nergis). Bununla beraber, çotuklara sıhhatli iyi bir durum ve çiçeklenme sağlamak ve çok tıkız yığınlar oluşmasını önlemek için bir çok süre sümbüller, laleler vb. yaprakları kuruduktan sonrasında sökülür, sonbaharda tekrardan yerlerine dikilinceye kadar sıhhatli ve havadar bir yerde saklanır Sert iklimde bitkilerin üstü toruyucu bir örtüyle örtülür. Glayöl, dalya, kana benzer biçimde yazın çiçek açan bitkiler kıştan sonrasında dikilir ve sonbahar sonunda dondan korunaklı bir yere alınır.
Ağaçlar, ağaççıklar ve çalılar biçimleriyle, hep yeşil ya da dökülen yapraklarının görünüşü ve rengiyle, çiçekleriyle meyveleriyle hatta kabuklarıyla dekoratiftirler. Fidanlıklar çeşitli iklim ve toprak durumuna uygun birçok değişik tür yetiştirip sunarlar. Zakkum benzer biçimde bir ekip "Akdeniz" bitkileri soğuktan korkan ve sadece yumuşak iklimli ya da soğuktan çok iyi korunan yerlerde yetişebilir.
*Matbaac. Tipo süsleri (süs resimleri, garnitür, vinyetler) uzun süre ağaç üstüne kazıma tekniğiyle yapılmış oldu, daha sonraları sökülüp takılabilen karakterlerden ve dizgi içine sıkıştırılan klişelerden yararlanıldı. Fotodizgide, süslerin dizgili metin içine girmelerini elde eden hususi donanımlara yer verilmiştir.
*Müz. Yazılmamış süs, ses sanatçısı ya da çalgıcı tarafınca doğaçlama olarak yapılır. Kimi yerlerde, yalnızca uzlaşmalı bir işaretle gösterilmiştir. Fakat çoğunlukla tam olarak yazılmış ve melodinin bir parçası olmuştur. Dönemlere ve akımlara nazaran çeşitli adlar alır: melisma, fioritu- ra, geçiş durgu (kadans) vd. En yaygınlarına eksiltme, mordan, tril, dalgacık denir.
XVI. yy.'ın sonundan başlayarak, tek- sesli şarkı Avrupa'da süslerin gelişmesine niçin oldu. Bu alanda ilk adımı atan İtalya ilkin recitativo'ları (Caccini), sonrasında da operada yer edinen aryaları süsledi: fakat bu yolda o denli ileri gidildi, hele XVIII. yy.'da iş öylesine bir ses cambazlığına dönüştü ki, başta Rossini olmak suretiyle birçok besteci buna bir son vermeyi düşündüler
XVII. yy.'da vokal müziği örnek alan birçok fransız besteci çalgı müziğinde de aşırı süslere yer verdiler (Lully'nin kemanı, Couperin'in klavseni). Alman ülkeleri de bunun etkisinden kurtulamadılar (J. S. Bach).
XIX. yy.'da, müzisyen saltanatının sona ermesi ve daha ifadeli, daha dolgun sesli çalgıların ortaya çıkmasıyla süsleme merakı da azaldı. Fakat XX. yy.'da, doğu müziğinin keşfedilmesiyle (Rimskiy-Korsakov' dan raga'ya kadar), bu kez doğu müziğinin süslemeleri benimsendi ve sesler ufak aralıklarla (mesela çeyrek sesler) birbirine bağlanmaya başladı.
Görünüşün aksine süs, gereksiz bir eklenti değil, duyguları yansıtan bir ifade aracıdır. Bunun bu şekilde bulunduğunu Chopin tüm müzik yaşamına kanıtlamıştır.
1. Bir bütünü süsleyen, bezeyen ona güzellik katan unsur; bezek, bezeme: Hiçbir süsü olmayan, yalın bir mimari. Bir kubbenin süsleri.
2. Süsleme ya da süslenme işi: Süsü pek sever. Süsten hoşlanmamak.
3. Yalnızca süsleme işlevi olan şey: Süs bitkisi.
4. Ed. Süsleyen, güzelleştiren şey: Çiçekler bahçenin süsüdür.
5. Süs için, “gerektiği ya da yararlı olduğundan değil†anlamında kullanılır: Buraya süs için gelmiyorum, bir gayem var normal olarak. || Süs püs, "süs†için küçümseme ve alaysama yöntemiyle söylenir. || Kendine ya da bir şeye, bir şey süsü vermek, kendisinde ya da bir şeyde üstün bir kalite bulunmamasına rağmen varmış benzer biçimde göstermek.
*Bahç. Süs elması, çiçeklerinin ve yapraklarının güzelliğinden dolayı süs bitkisi olarak yetiştirilen Uzakdoğu kökenli, ufak meyveli elma ağacı. (Çiçek elması da denir). [Bk. ansikl. böl. Bahç.] || Süs şeftalisi, bahçelerde süs için yetiştirilen ve ilkbaharda çiçek açan katmerli, beyaz, pembe, kırmızı ya da ebruli çiçekli şeftali ağacı (Prunus persica sinensis). [Çiçek şeftalisi ve Çin şeftalisi de denir.]
*Çiçekç. Süs bitkisi, iç ve dış dekorasyon için kullanılan nebat. (Bk. ansikl. böl.)
*Esk. denize. Baş ya da pruva süsü, eski gemilerin baş tarafına, cıvadranın altına yerleştirilen ve çoğu zaman geminin taşımış olduğu adın kökenini yansıtan bir insan, bir tanrı ya da fantastik bir mahluk figürü. (1785'te alınan bir kararla geçici bir süre yasaklanan baş süsleri, yelken denizciliğiyle beraber tamamen ortadan kalkmıştır)
*Matbaac. Bir tipo dizgisini süsleyen süsleme motifi. (Bk. ansikl. böl.)
*Müz. Bir ses ya da çalgı melodisini süslemeye ya da çeşitlendirmeye yarayan, yazılı ya da doğaçlama notalar öbeği. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Bahç. Süs elmaları Çin ve Sibirya kökenlidir; ilkbaharda çiçekleri ve sonbaharda yapraklan alımlı renge bürünür. Çeşitleri pek çoktur, katmer çiçekli çok güzel bir ağaç olan Çin süs elması (Malus speetabilis); katmer ya da rahat ufak çiçekli M. tloribunda; M. baccata, M. prunifolia; koyu kırmızı çiçekli M. eleyi; sarkık dallı M. elisa rathke.
*Çiçekç. Süs bitkileri çeşitli ölçütlere nazaran sınıflandırılır; kullanışlarına nazaran: kesme çiçek, saksı, yeşil yaprak, tarh, bordür, çit bitkisi vb.; biyolojik bazı özelliklerine nazaran: biryıllık, ikiyıllık, çokyıllık, soğanlı, etli, tırmanıcı, çalı, ağaççık, ağaç süs bitkisi; toprak ve iklim koşullarına nazaran: kiıeççil, açıkhava ya da sera süs bitkisi vb.
Biryıllık bitkiler kış sonunda ya da ilkbaharda, genç donlara dayanıklılıkları, doğaları ya da toprağın durumu göz önünde bulundurularak korunaklı ya da açık bir yere ekilirler. Hazirandan eylüle kaçlar çiçek açarlar.
İkiyıllık bitkiler bir soğuk periyodu ya da kimisi bir sıcak periyodu geçirdikten sonrasında çiçek açarlar. Kış sonunda ekilen bazıları aynı yıl içinde çiçeklenir, iklimin şiddetine ve dayanıklıklarına nazaran kıştan ilkin ya da ilkbaharda aslolan yerlerine geçirilirler.
Açık havada yetişen çokyıllık bitkiler içinde her mevsime dayanıklı türler art arda minimum üç yıl yerlerinde kalabilirler. Bunların ya yaprakları soğuğa dayanır ya da çotukları uzun ömürlüdür. Bu bitkiler çeliMe, daldırma ve tohumla üretilip çoğal tılabilir. iklime ve türe nazaran kıştan ilkin ya da sonrasında aslolan yerlerine göçürülürler.
Dondan ziyan olan “nazik" türler, çelikle üretilir, kök devam eden çelikler serada ya da camekânda kışı geçirir; ısıtılmış seralarda ıslah edilmiş bazı çeşitler (Begonia semperflorens, lobelya, mineçiçeği) tohumla üretilir ve teneke ya da naylon torbada yetiştirilen fideler ilkbaharda aslolan yerlerine dikilir. Çeşitli türden çokyıllık su bit
kileri her mevsime dayanıklı bitkiler benzer biçimde davranır ve hep yerlerinde kalabilirler.
Soğanlı ya da köksaplı bitkilerin bir çok sıhhatli ve iyi akaçlanmış toprakta senelerce kalabilir. Kimisi hem çimenlikte, hem taşlı bahçede, ağaçlar altında yabani türdeşleri benzer biçimde yetişebilir (safran, kardelen, nergis). Bununla beraber, çotuklara sıhhatli iyi bir durum ve çiçeklenme sağlamak ve çok tıkız yığınlar oluşmasını önlemek için bir çok süre sümbüller, laleler vb. yaprakları kuruduktan sonrasında sökülür, sonbaharda tekrardan yerlerine dikilinceye kadar sıhhatli ve havadar bir yerde saklanır Sert iklimde bitkilerin üstü toruyucu bir örtüyle örtülür. Glayöl, dalya, kana benzer biçimde yazın çiçek açan bitkiler kıştan sonrasında dikilir ve sonbahar sonunda dondan korunaklı bir yere alınır.
Ağaçlar, ağaççıklar ve çalılar biçimleriyle, hep yeşil ya da dökülen yapraklarının görünüşü ve rengiyle, çiçekleriyle meyveleriyle hatta kabuklarıyla dekoratiftirler. Fidanlıklar çeşitli iklim ve toprak durumuna uygun birçok değişik tür yetiştirip sunarlar. Zakkum benzer biçimde bir ekip "Akdeniz" bitkileri soğuktan korkan ve sadece yumuşak iklimli ya da soğuktan çok iyi korunan yerlerde yetişebilir.
*Matbaac. Tipo süsleri (süs resimleri, garnitür, vinyetler) uzun süre ağaç üstüne kazıma tekniğiyle yapılmış oldu, daha sonraları sökülüp takılabilen karakterlerden ve dizgi içine sıkıştırılan klişelerden yararlanıldı. Fotodizgide, süslerin dizgili metin içine girmelerini elde eden hususi donanımlara yer verilmiştir.
*Müz. Yazılmamış süs, ses sanatçısı ya da çalgıcı tarafınca doğaçlama olarak yapılır. Kimi yerlerde, yalnızca uzlaşmalı bir işaretle gösterilmiştir. Fakat çoğunlukla tam olarak yazılmış ve melodinin bir parçası olmuştur. Dönemlere ve akımlara nazaran çeşitli adlar alır: melisma, fioritu- ra, geçiş durgu (kadans) vd. En yaygınlarına eksiltme, mordan, tril, dalgacık denir.
XVI. yy.'ın sonundan başlayarak, tek- sesli şarkı Avrupa'da süslerin gelişmesine niçin oldu. Bu alanda ilk adımı atan İtalya ilkin recitativo'ları (Caccini), sonrasında da operada yer edinen aryaları süsledi: fakat bu yolda o denli ileri gidildi, hele XVIII. yy.'da iş öylesine bir ses cambazlığına dönüştü ki, başta Rossini olmak suretiyle birçok besteci buna bir son vermeyi düşündüler
XVII. yy.'da vokal müziği örnek alan birçok fransız besteci çalgı müziğinde de aşırı süslere yer verdiler (Lully'nin kemanı, Couperin'in klavseni). Alman ülkeleri de bunun etkisinden kurtulamadılar (J. S. Bach).
XIX. yy.'da, müzisyen saltanatının sona ermesi ve daha ifadeli, daha dolgun sesli çalgıların ortaya çıkmasıyla süsleme merakı da azaldı. Fakat XX. yy.'da, doğu müziğinin keşfedilmesiyle (Rimskiy-Korsakov' dan raga'ya kadar), bu kez doğu müziğinin süslemeleri benimsendi ve sesler ufak aralıklarla (mesela çeyrek sesler) birbirine bağlanmaya başladı.
Görünüşün aksine süs, gereksiz bir eklenti değil, duyguları yansıtan bir ifade aracıdır. Bunun bu şekilde bulunduğunu Chopin tüm müzik yaşamına kanıtlamıştır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR