TEMİZLEME a. 1. Temizlemek eylemi. 2. Bir kumaştaki, bir tekstil ürünündeki yağ lekelerinin, kirlerin giderilmesi işlemi: Kuru temi...
TEMİZLEME a.
1. Temizlemek eylemi.
2. Bir kumaştaki, bir tekstil ürünündeki yağ lekelerinin, kirlerin giderilmesi işlemi: Kuru temizleme.
*Aşındc. Bir şeridin aşındırıcı yüzündeki taneli katmanı, bir ek yeri elde etmek için kaldırma.
*Bayınd. Bir kayaç içinde meydana gelen kazı esnasında çeperlerdeki gevşek blokları kaldırma.
*Bes. san. Elle ya da otomatikman, üretim aygıtlarını (borular, pompalar, küvler, tanklar, türlü makineler) pisliklerden arındırma işlemi. (Bunun için deterjanlı ya da deterjansız sıcak su, kaynar su, veya buğu kullanılır.) || Sebze temizleme, pişirmeden ya da konserve yapmadan ilkin sebzelerin yaramaz kısımlarının (kılçık, sap vb.) çıkarılıp atılması. || Tavuk temizleme, tavuğun tüylerinin yolunması ve içinin dışkılık kanalıyla çıkarılması işlemi.
*Cerr. Nedbeleşmeyi kolaylaştırmak ya da ilaçların tesirini çoğaltmak için, ölü dokuları ve yabancı cisimleri çıkartarak yarayı paklama.
*Değirmene. Buğdaya karışmış yabancı unsurları gidermeyi amaçlayan işlemlerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)
*Denize. Taşla temizleme, tuğla büyüklüğünde düz bir taşla bir geminin ağaç öğelerini (güverteler, masalar, oturaklar) olarak temizleme.
*Deric. Sepileme ya da mordanlamadan ilkin, bitkisel sepileme görmüş derinin kısmi olarak sepiden arındırılması. || Kireç temizleme KİREÇ GİDERMEnin eşanlamlısı.
*Fiz. Herhangi bir kirlenmenin etkenlerini ve etkilerini gidermeye ya da azaltmaya yönelik fiil. || Temizleme oranı, bir temizleme işleminden ilkin ve sonrasında radyoaktif madde derişimlerinin oranı. || Radyoaktiflik temizleme, bir ortamı ya da yüzeyi kirletmiş olan radyoaktif maddelerin azaltılması ya da giderilmesi. (Bk. ansikl. böl.)
*Isıl mot. Otomatik temizleme, benzinli bir motor bojislnin, yüksek sıcaklıkta, benzin-hava karışımının yanması sonucunda yanma odasında meydana gelen karbon tortularının büyük bir kısmını kendiliğinden yok etmesi.
*Kâğ. san. Kâğıt hamurundaki yabancı maddeleri fizyolojik yöntemlerle (çekim etkisiyle, merkezkaçlamayla ve elemeyle temizleme) gidermeye dayanan işlem.
*Kim. Bir kirlenme kaynağını etkisizleştirerek ya da kirlenmiş bir ortama çeşitli işlemler uygulayarak kirliliği yok etme işi.
*Kozmet. Cilt temizleme cilt yüzeyindeki ölü hücreleri hususi bir ürünle yok etme.
*Metalürj. Asitle yüzey temizleme yavaşlatıcısı, boyanacak ya da galvanizle kaplanacak parçaların temizlenerek hazırlanmasında kullanılan yüzey temizleyici maddelerin tesirini sınırlandırmaya yarayan ürün. (Demirli metallerin yüzeyini temizleme işleminde, asidin metal üstündeki tesirini sınırlandırmak suretiyle kullanılan yüzey temizleme yavaşlatıcılarının başlıcaları ya jelatin, asfalt ve katran benzer biçimde yanürünler ya da piridin, kinidin, aldehitler, tiyoalde- hitler ve kükürtlü diğeri bileşikler benzer biçimde bileşik ürünlerdir.) || Döküm ocağını temizleme, metalin akmasından sonrasında bir kupol fırınında ya da bir başka fırında tuğlalara yapışarak kalan izabe cürufunu ve metal kalıntılarını yok etme || Sac yüzeyi temizleme, teneke üretmek amacıyla kalaydı lanacak sacların yüzeyini temizleme. || yüzey temizleme, bir metal yüzeyindeki oksidi, eski boya katmanı vb'yi gidermek amacıyla uygulanan temizleme işlemi. (Buna dekapaj da denir.) [Bk. ansikl. böl.)
*Petr. san. Kova yardımıyla bir sondaj kuyusunun dibindeki kesintileri boşaltma işlemi.
*Polim. Temizleme maddesi, bir enjeksiyon presinin ısıtma silindirinin içinde kalan maddeleri, değişik bileşimde bir başka madde koymadan ilkin temizlemeye yarayan granül durumunda madde.
*Su işler. Izgara temizleme, bir su ızgarası üstünde toplanan pislik ve katı artıkları temizlemek işlemi.
* Kirli su arıtma işleminin, su içinde bulunan en iri maddeleri bir ızgaradan geçirerek gidermeye dayanan ilk evresi. (Bk. ansikl. böl.)
*Ziraat mak. Temizleme düzeni, bir biçer -döverde, taneleri temizlemeye ve toplamaya yarayan parçaların tümü (kafesler, serinletici, kepçeler, tane ve başak toplayıcılar). || Tohum temizleme düzeni, taneleri ve tohumları sınıflandırmaya, organik atıklardan, tozlardan ya da içerdikleri yabancı tohumlardan arındırmaya yarayan eleme aygıtı. (Bk. ansikl. böl.)
*Ted. Böbrekdışı temizleme, .böbreklerin idrar süzme işlevinin yetersizliği (anürili ya da anürisiz akut böbrek yetersizliği) durumunda, kanın metabolizma adıklarından temizlenmesini elde eden teknik. (Uy gulanan yöntemler çeşitlidir: periton yo lııyia diyaliz yöntemi, hemodiyaliz ya da hemofıltrasyon icra eden suni böbrek.)
*Teknol. Temizleme teli, planya ya da tor- nadaı ı işleme artığı olarak ortaya çıkan ve çeşitli temizleme ve parlatma işlerinde kullanılan azca çok ince tel biçiminde metal talaş.
*Tekst Yum i sabunlu suyla yıkayarak yağını gidermek eylemi || İpliklerin üzerin deki yabancı maddeleri ayıklama. || ipek fabrikalarında, iplikleri, bir çile makinesi nin palet biçimindeki çerçeveleri arasın dan geçirerek tüylenmiş bölümlerini gidermeyi amaçlayan işlem. (Benzer düze nekler, pamuk, yün, keten vb. için kullanılan bobin makinelerinde de vardır.) || Te mızleme ağzı, ipek çile makinelerinin palet biçiminde çerçevesi, (iplikler bobine sarılırken, bu parça üstünden geçerek temizlenir.) | Temizleme elemanı, tarama makinesinin tarağı benzer biçimde bir organın üzerin deki arlıkları temizlemeye yarayan organ.
*Tıc. Kuru temizleme, tekstil eşyasının, suyla yıkanmaksızın, çözücü olarak genel likle trikloroetilen kullanılarak temizlenmesi.
*ANSİKL Değirmene Tüm buğdaya uygulanan bir kuru temizleme, bir de gerektiğinde, bu işlemi tamamlayan, yıkayarak temizleme vardır Kuru temizlemede, ilkin elekten geçirme işlemi uygulanarak, buğdaydan daha büyük ya da daha ufak yabancı unsurlar ayrılır, bundan sonrasında, buğdayla aynı boyutlara haiz öteki unsurlar (fiğ, kırhardalı, yulaf, taşlar), kal bur makinesi ya da taş ayıklama makinesiyle ayıklanır. Sonrasında, yapışık olmayan tozlar ve hafifçe yabancı unsurlar (balya, saman çöpleri), eleme makineleriyle beraber kullanılan aspiratörler içindeki hava akımıyla uzaklaştırılırlar Son olarak yapışık tozlar ve tahılın tüyleri tarafınca ta hıla ve silona yerleşmiş tozlar, tanelerin birbirine nazaran hareketli ıkı yüzey içinde fırçalanmasıyla giderilir Yıkama işlemi ise buğdayı, bir su akımı içinde tarıştırmakfan ibarettir Hafifçe parçacıklar su yüzüne çıkar ve atılır Taşlar dibe çöker iki su akı mı içinde sürüklenen buğday, tozların bulunmuş olduğu çamurlu suyu dışarı atan bir kurutma makinesine alınır.
*Canlı varlıkları temizleme. Radyoaktif serpinti bölgesinde kalmış bir şahıs yalnız kirlenmiş değil, bununla beraber kirleticidir de Elbiseleri ile saç ve derisi üstünde radyoaktif toz ya da damlacıklar taşır. Temizlemenin amacı bu kişiyi, taşımış olduğu radyoaktifliği mekanik olarak gidermeye yönelik yoğun bir yıkamaya sokmaktır, bu sebeple bu radyoaktifliği gidermenin başka bir yolu bilinmemektedir. Radyoaktif maddenin organizmaya girmemesi için bu temizleme işleminin en kısa zamanda yapılması gerekir Temizleme, bir takım hususi odalardan oluşan gezici ya da durağan(durgun) istasyonlarda, uzmanlaşmış takımlar tarafınca yapılır.
Dış kirlenme azca alkali bir sabun ya da asitli detegan preparatları ile fırçalamadan meydana getirilen yıkamalarla giderilmeye çalışılır. Mahalli kirlenmelerin dağılmasını önlemek bakımından, oldukça fazla ovarak yıkamalar tavsiye edilmez. Radyoaktif deri yanıkları (radyodermitler) birinci evrelerinde analjeziklerle, ikinci evrelerinde ise yafa kapatıcı pomatlarla (A vitamini, metiyonin vb.) tedavi edilir iç temizlemenin gerçekleştirilmesi daha nazik bir iştir, bu sebeple bunun temizleme oranını hesaplamak daha zor olsa gerek.
Kirlenme solunum yollarıyla olmuşsa, kirletici element çözünmez olduğu durumda (burnun, boğazın yıkanması benzer biçimde) mahalli bir tedavi etkili olabilir Eğer çözünür bir elementse, her tedavi sonuçsuzdur.
Çoğu zaman solunumla beraber olan sindirim kanalıyla kirlenme, 100 g suda çözün müş 10 g magnezyum sülfat içilmesiyle tedavi edilmeye çalışılır. Fakat radyoele- mentler evvelinde organlarda tutulmuşsa, bu tarz şeyleri kana geçirerek bulundukları yerlerden çıkarmak ve kandan atılmalarını hızlandırmak gerekir.
Uygulanan birçok teknik vardır: radyoaktif bir izotopun emin izotopla aynı kimyasal özelliklere haiz olduğu bilinmektedir; nitekim lugol çözeltisi nin alınması, iyot 131 'in tiroide yerleşmesin önler ya da daha ilkin yerleşmişse orada onun yerini alır Sonrasında kelat yapıcılarla, içinde elementin gizli saklı kalmış olduğu bir Itararlı karmaşa içine metal iyonu alıkoyulmaya çalışılır. Kurşun zehirlenmesi benzer biçimde zehirlenmelerde yaygın olarak kullanılan kelat yapıcılar radyoaktif metalleri de organizmadan çıkarmayı sağlar. Plütonyum için E.DT.A. (etilen -dıamın-tetraasetik asit); ender toprakların radyoizotopları için D.T.RA. (dietilen-tri- amino-pentasetik asit), radj/oaktif stronsiyum için B.A.E.T.A. (bis amıııoetoksı tetra setik asit); polonyum için B.A.L. (British antiTevisit-dimerkapto-2-3-pcopanol) kullanılır.
* Cisimleri temizleme. Radyoaktiflik, za manla giderek azaldığından, binalar, araçlar ve yaşam için lüzumlu diğer eşyalar mümkün olmasıyla birlikte uzun sûre terk edilir ya da deterjan çözeltilerde yıkanır ve kimyasal ya da mekanik temizleme uygulanır.
*Metalürj. Yüzey temizleme. Metallerin yüzeyi oksit, tuz, yağ, organik; ya da anorganik çeşitli maddelerle kaplı dır. Bu maddeler biçimlendirme esnasında: çeşitli tufal- lar oluşturdukları ya da parlatma ve perdahlama esnasında mat bir yütteye yol açtıkları için hemen sonra uygulanacak işlemleri güçleştirirler. Hatta tam biı çıplak yüzeye uygulanması ihtiyaç duyulan toynak yapma, kalaylama, elektrolizle kap lama, metal kaplama vb. işlemlerin uygulanmasını tümüyle olanaksız hale getirirler Yüzey temizleme, hem kimyasal, hem do mekanik işlemlerle gerçekleştirilir.
* Kimyasal yüzey temizleme. Kinnyasal yüzey temizleme çeşitli yöntemlerle yapılır.
1. asit banyosuna daldırılarak meydana getirilen yüzey temizleme. Bu yöntemde parça azca ya da uzun bir süre ve çoğu zaman soğukta seyreltik bir asit banyosuna daldı "il.r; sonrasında bolca suyla yıkanır. Bu işlemde rlemir ve alüminyum için hidroklorik asit, t akır alaşımları için nitrik asit, demir ve bakır alaşımları için bilhassa sülfürik asit kullanılır. Asidin derişimi, yüzeyden temizlenecek ürünlerin türüne ve bu ürünlerin kalınlıklarına nazaran belirlenir. Asidin etkisiyle kimi durumlarda büyük seviyede hidrojen açığa çıktığından ve bu da metal tarafınca so- ğurulma tehlikesi gösterdiğinden (hidrojenin soğurulması metalde kırılgan! ığa neden olur), asit banyolarına çeşitli yavaşlatıcı tar, kısaca tepkime yavaşlatıcı ürünler katılır. Ek olarak işlem esnasında ortama bolca oranda zararı dokunan gazlar yayılacağından uygulama çok iyi havalandırılan bir yerde yapılmalıdır;
2. alkali yüzey temizleme. Alkali yüzey temizlemede parça, soğukta bir sodyum hidroksit çözeltisine daldırılır; sonrasında suyla yıkanır. Bu yöntem bilhassa alüminyum ve çinko alaşımlarına uygulanır;
3. elektrolitik yüzey temizleme. Bu yöntem çoğunlukla alkali bir çözeltide (sodyum hidroksit, karbonat, siyanür) yağ yok etme işlemine dayanır Parça, anot ya da katot olarak yerleştirilir Elektrolit olarak ek olarak asitler de (sülfirik asit, hidroklorik asit) kullanılır;
4. sodyum hidrûrle yüzey temizleme Parça eriyik halindeki bir sodyum hidrokside daldırılır, işlem 400 °C'ta uygulanır ve parça banyo içinde birkaç saniye bekletilir; hemen sonra oksit katmanının kolayca ayrılabilmesi için soğuk su banyosuna sokulur;
5. asit buharlarıyla (hidroklorik asit, hidro- fluorik asit) yüzey temizleme. Çok hususi durumlarda, bilhassa demirin yüzeyini temizlemede kullanılır.
*Mekanik yüzey temizleme. Mekanik yüzey temizleme, kazıma, raspalama, bir tel fırçayla kuvvetle fırçalama ya da kum ve saçma benzer biçimde sert bir aşındırıcıyı metal yüzeyine püskürtme kanalıyla yapılır. Kumlama ve saçma savurmayla temizleme parçayı bir banyoya daldırma olanağı bulunmadığında, kaplamanın yapışmasını kolaylaştıran taneli bir yüzey elde etmek gerektiğinde ya da mühim oranda yüzeysel katmanın asitle klasik yüzey temizleme işlemiyle giderilemediği durumlarda uygulanır.
Yüzey temizleme, sağlıksız ve kimi sakıncaları olan bir işlemdir: yüzeysel kabarmaların oluşması, çözünme kanalıyla mühim oranda metal kaybı, gaz tutma sonucunda oluşan kırılganlık. Bu yüzden, yükseltgen olmayan denetimli bir atmosfer altında, mesela ısıl hazırlama işlemleri uygulayarak yüzey temizleme işleminden kaçınmak gerekir Yüksek sıcaklıkta uygulanan yapma, lehimleme işlemleri esnasında metal oksitlerinin hızla oluştuğu gözlenir Bu oksitler bir eritici (akışkan) kullanılarak giderilir.
*Su işler. En fazlaca kullanılan ızgara temizleme düzeneği, akıntı yönüne dikey olarak yerleştirilmiş, yatayla çoğu zaman 45°' lik bir açı icra eden, akış yönüne doğru eğimli bir ızgaradan oluşur. Çubuk aralıkları çoğu zaman 2 santimetre dolayındadır. Izgaranın üst bölümünde kimi vakit daha büyük maddelerin toplandığı bir çukur ya da bir baypas bulunabilir Büyük döşem larda, "mekanik ızgaralar" kirli maddeleri toprak düzeyine kadar çıkaran hareket lı bir kazıyıcıyla temizlenir Temizleme so nucu açığa çıkan atıklar delikli bir kepçey le toplanır; bu da yakılmadan ya da atıl madan ilkin atıkların sularını süzmeye olanak verir.
*Ziraat mak. Tohum temizleme düzeninin en mühim parçası, üstünde tanelerin kaydırıldığı ve aralıkları ya da delikleri tüm taneleri tutacak ve yabancı maddeleri ge çirecek ya da aksine taneleri geçirecek ve yabancı maddeleri tutacak boyutta olan bir ızgaradan ya da delikli metal levhadan oluşur. Döner temizleme düzenleri de vardır.
1. Temizlemek eylemi.
2. Bir kumaştaki, bir tekstil ürünündeki yağ lekelerinin, kirlerin giderilmesi işlemi: Kuru temizleme.
*Aşındc. Bir şeridin aşındırıcı yüzündeki taneli katmanı, bir ek yeri elde etmek için kaldırma.
*Bayınd. Bir kayaç içinde meydana gelen kazı esnasında çeperlerdeki gevşek blokları kaldırma.
*Bes. san. Elle ya da otomatikman, üretim aygıtlarını (borular, pompalar, küvler, tanklar, türlü makineler) pisliklerden arındırma işlemi. (Bunun için deterjanlı ya da deterjansız sıcak su, kaynar su, veya buğu kullanılır.) || Sebze temizleme, pişirmeden ya da konserve yapmadan ilkin sebzelerin yaramaz kısımlarının (kılçık, sap vb.) çıkarılıp atılması. || Tavuk temizleme, tavuğun tüylerinin yolunması ve içinin dışkılık kanalıyla çıkarılması işlemi.
*Cerr. Nedbeleşmeyi kolaylaştırmak ya da ilaçların tesirini çoğaltmak için, ölü dokuları ve yabancı cisimleri çıkartarak yarayı paklama.
*Değirmene. Buğdaya karışmış yabancı unsurları gidermeyi amaçlayan işlemlerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)
*Denize. Taşla temizleme, tuğla büyüklüğünde düz bir taşla bir geminin ağaç öğelerini (güverteler, masalar, oturaklar) olarak temizleme.
*Deric. Sepileme ya da mordanlamadan ilkin, bitkisel sepileme görmüş derinin kısmi olarak sepiden arındırılması. || Kireç temizleme KİREÇ GİDERMEnin eşanlamlısı.
*Fiz. Herhangi bir kirlenmenin etkenlerini ve etkilerini gidermeye ya da azaltmaya yönelik fiil. || Temizleme oranı, bir temizleme işleminden ilkin ve sonrasında radyoaktif madde derişimlerinin oranı. || Radyoaktiflik temizleme, bir ortamı ya da yüzeyi kirletmiş olan radyoaktif maddelerin azaltılması ya da giderilmesi. (Bk. ansikl. böl.)
*Isıl mot. Otomatik temizleme, benzinli bir motor bojislnin, yüksek sıcaklıkta, benzin-hava karışımının yanması sonucunda yanma odasında meydana gelen karbon tortularının büyük bir kısmını kendiliğinden yok etmesi.
*Kâğ. san. Kâğıt hamurundaki yabancı maddeleri fizyolojik yöntemlerle (çekim etkisiyle, merkezkaçlamayla ve elemeyle temizleme) gidermeye dayanan işlem.
*Kim. Bir kirlenme kaynağını etkisizleştirerek ya da kirlenmiş bir ortama çeşitli işlemler uygulayarak kirliliği yok etme işi.
*Kozmet. Cilt temizleme cilt yüzeyindeki ölü hücreleri hususi bir ürünle yok etme.
*Metalürj. Asitle yüzey temizleme yavaşlatıcısı, boyanacak ya da galvanizle kaplanacak parçaların temizlenerek hazırlanmasında kullanılan yüzey temizleyici maddelerin tesirini sınırlandırmaya yarayan ürün. (Demirli metallerin yüzeyini temizleme işleminde, asidin metal üstündeki tesirini sınırlandırmak suretiyle kullanılan yüzey temizleme yavaşlatıcılarının başlıcaları ya jelatin, asfalt ve katran benzer biçimde yanürünler ya da piridin, kinidin, aldehitler, tiyoalde- hitler ve kükürtlü diğeri bileşikler benzer biçimde bileşik ürünlerdir.) || Döküm ocağını temizleme, metalin akmasından sonrasında bir kupol fırınında ya da bir başka fırında tuğlalara yapışarak kalan izabe cürufunu ve metal kalıntılarını yok etme || Sac yüzeyi temizleme, teneke üretmek amacıyla kalaydı lanacak sacların yüzeyini temizleme. || yüzey temizleme, bir metal yüzeyindeki oksidi, eski boya katmanı vb'yi gidermek amacıyla uygulanan temizleme işlemi. (Buna dekapaj da denir.) [Bk. ansikl. böl.)
*Petr. san. Kova yardımıyla bir sondaj kuyusunun dibindeki kesintileri boşaltma işlemi.
*Polim. Temizleme maddesi, bir enjeksiyon presinin ısıtma silindirinin içinde kalan maddeleri, değişik bileşimde bir başka madde koymadan ilkin temizlemeye yarayan granül durumunda madde.
*Su işler. Izgara temizleme, bir su ızgarası üstünde toplanan pislik ve katı artıkları temizlemek işlemi.
* Kirli su arıtma işleminin, su içinde bulunan en iri maddeleri bir ızgaradan geçirerek gidermeye dayanan ilk evresi. (Bk. ansikl. böl.)
*Ziraat mak. Temizleme düzeni, bir biçer -döverde, taneleri temizlemeye ve toplamaya yarayan parçaların tümü (kafesler, serinletici, kepçeler, tane ve başak toplayıcılar). || Tohum temizleme düzeni, taneleri ve tohumları sınıflandırmaya, organik atıklardan, tozlardan ya da içerdikleri yabancı tohumlardan arındırmaya yarayan eleme aygıtı. (Bk. ansikl. böl.)
*Ted. Böbrekdışı temizleme, .böbreklerin idrar süzme işlevinin yetersizliği (anürili ya da anürisiz akut böbrek yetersizliği) durumunda, kanın metabolizma adıklarından temizlenmesini elde eden teknik. (Uy gulanan yöntemler çeşitlidir: periton yo lııyia diyaliz yöntemi, hemodiyaliz ya da hemofıltrasyon icra eden suni böbrek.)
*Teknol. Temizleme teli, planya ya da tor- nadaı ı işleme artığı olarak ortaya çıkan ve çeşitli temizleme ve parlatma işlerinde kullanılan azca çok ince tel biçiminde metal talaş.
*Tekst Yum i sabunlu suyla yıkayarak yağını gidermek eylemi || İpliklerin üzerin deki yabancı maddeleri ayıklama. || ipek fabrikalarında, iplikleri, bir çile makinesi nin palet biçimindeki çerçeveleri arasın dan geçirerek tüylenmiş bölümlerini gidermeyi amaçlayan işlem. (Benzer düze nekler, pamuk, yün, keten vb. için kullanılan bobin makinelerinde de vardır.) || Te mızleme ağzı, ipek çile makinelerinin palet biçiminde çerçevesi, (iplikler bobine sarılırken, bu parça üstünden geçerek temizlenir.) | Temizleme elemanı, tarama makinesinin tarağı benzer biçimde bir organın üzerin deki arlıkları temizlemeye yarayan organ.
*Tıc. Kuru temizleme, tekstil eşyasının, suyla yıkanmaksızın, çözücü olarak genel likle trikloroetilen kullanılarak temizlenmesi.
*ANSİKL Değirmene Tüm buğdaya uygulanan bir kuru temizleme, bir de gerektiğinde, bu işlemi tamamlayan, yıkayarak temizleme vardır Kuru temizlemede, ilkin elekten geçirme işlemi uygulanarak, buğdaydan daha büyük ya da daha ufak yabancı unsurlar ayrılır, bundan sonrasında, buğdayla aynı boyutlara haiz öteki unsurlar (fiğ, kırhardalı, yulaf, taşlar), kal bur makinesi ya da taş ayıklama makinesiyle ayıklanır. Sonrasında, yapışık olmayan tozlar ve hafifçe yabancı unsurlar (balya, saman çöpleri), eleme makineleriyle beraber kullanılan aspiratörler içindeki hava akımıyla uzaklaştırılırlar Son olarak yapışık tozlar ve tahılın tüyleri tarafınca ta hıla ve silona yerleşmiş tozlar, tanelerin birbirine nazaran hareketli ıkı yüzey içinde fırçalanmasıyla giderilir Yıkama işlemi ise buğdayı, bir su akımı içinde tarıştırmakfan ibarettir Hafifçe parçacıklar su yüzüne çıkar ve atılır Taşlar dibe çöker iki su akı mı içinde sürüklenen buğday, tozların bulunmuş olduğu çamurlu suyu dışarı atan bir kurutma makinesine alınır.
*Canlı varlıkları temizleme. Radyoaktif serpinti bölgesinde kalmış bir şahıs yalnız kirlenmiş değil, bununla beraber kirleticidir de Elbiseleri ile saç ve derisi üstünde radyoaktif toz ya da damlacıklar taşır. Temizlemenin amacı bu kişiyi, taşımış olduğu radyoaktifliği mekanik olarak gidermeye yönelik yoğun bir yıkamaya sokmaktır, bu sebeple bu radyoaktifliği gidermenin başka bir yolu bilinmemektedir. Radyoaktif maddenin organizmaya girmemesi için bu temizleme işleminin en kısa zamanda yapılması gerekir Temizleme, bir takım hususi odalardan oluşan gezici ya da durağan(durgun) istasyonlarda, uzmanlaşmış takımlar tarafınca yapılır.
Dış kirlenme azca alkali bir sabun ya da asitli detegan preparatları ile fırçalamadan meydana getirilen yıkamalarla giderilmeye çalışılır. Mahalli kirlenmelerin dağılmasını önlemek bakımından, oldukça fazla ovarak yıkamalar tavsiye edilmez. Radyoaktif deri yanıkları (radyodermitler) birinci evrelerinde analjeziklerle, ikinci evrelerinde ise yafa kapatıcı pomatlarla (A vitamini, metiyonin vb.) tedavi edilir iç temizlemenin gerçekleştirilmesi daha nazik bir iştir, bu sebeple bunun temizleme oranını hesaplamak daha zor olsa gerek.
Kirlenme solunum yollarıyla olmuşsa, kirletici element çözünmez olduğu durumda (burnun, boğazın yıkanması benzer biçimde) mahalli bir tedavi etkili olabilir Eğer çözünür bir elementse, her tedavi sonuçsuzdur.
Çoğu zaman solunumla beraber olan sindirim kanalıyla kirlenme, 100 g suda çözün müş 10 g magnezyum sülfat içilmesiyle tedavi edilmeye çalışılır. Fakat radyoele- mentler evvelinde organlarda tutulmuşsa, bu tarz şeyleri kana geçirerek bulundukları yerlerden çıkarmak ve kandan atılmalarını hızlandırmak gerekir.
Uygulanan birçok teknik vardır: radyoaktif bir izotopun emin izotopla aynı kimyasal özelliklere haiz olduğu bilinmektedir; nitekim lugol çözeltisi nin alınması, iyot 131 'in tiroide yerleşmesin önler ya da daha ilkin yerleşmişse orada onun yerini alır Sonrasında kelat yapıcılarla, içinde elementin gizli saklı kalmış olduğu bir Itararlı karmaşa içine metal iyonu alıkoyulmaya çalışılır. Kurşun zehirlenmesi benzer biçimde zehirlenmelerde yaygın olarak kullanılan kelat yapıcılar radyoaktif metalleri de organizmadan çıkarmayı sağlar. Plütonyum için E.DT.A. (etilen -dıamın-tetraasetik asit); ender toprakların radyoizotopları için D.T.RA. (dietilen-tri- amino-pentasetik asit), radj/oaktif stronsiyum için B.A.E.T.A. (bis amıııoetoksı tetra setik asit); polonyum için B.A.L. (British antiTevisit-dimerkapto-2-3-pcopanol) kullanılır.
* Cisimleri temizleme. Radyoaktiflik, za manla giderek azaldığından, binalar, araçlar ve yaşam için lüzumlu diğer eşyalar mümkün olmasıyla birlikte uzun sûre terk edilir ya da deterjan çözeltilerde yıkanır ve kimyasal ya da mekanik temizleme uygulanır.
*Metalürj. Yüzey temizleme. Metallerin yüzeyi oksit, tuz, yağ, organik; ya da anorganik çeşitli maddelerle kaplı dır. Bu maddeler biçimlendirme esnasında: çeşitli tufal- lar oluşturdukları ya da parlatma ve perdahlama esnasında mat bir yütteye yol açtıkları için hemen sonra uygulanacak işlemleri güçleştirirler. Hatta tam biı çıplak yüzeye uygulanması ihtiyaç duyulan toynak yapma, kalaylama, elektrolizle kap lama, metal kaplama vb. işlemlerin uygulanmasını tümüyle olanaksız hale getirirler Yüzey temizleme, hem kimyasal, hem do mekanik işlemlerle gerçekleştirilir.
* Kimyasal yüzey temizleme. Kinnyasal yüzey temizleme çeşitli yöntemlerle yapılır.
1. asit banyosuna daldırılarak meydana getirilen yüzey temizleme. Bu yöntemde parça azca ya da uzun bir süre ve çoğu zaman soğukta seyreltik bir asit banyosuna daldı "il.r; sonrasında bolca suyla yıkanır. Bu işlemde rlemir ve alüminyum için hidroklorik asit, t akır alaşımları için nitrik asit, demir ve bakır alaşımları için bilhassa sülfürik asit kullanılır. Asidin derişimi, yüzeyden temizlenecek ürünlerin türüne ve bu ürünlerin kalınlıklarına nazaran belirlenir. Asidin etkisiyle kimi durumlarda büyük seviyede hidrojen açığa çıktığından ve bu da metal tarafınca so- ğurulma tehlikesi gösterdiğinden (hidrojenin soğurulması metalde kırılgan! ığa neden olur), asit banyolarına çeşitli yavaşlatıcı tar, kısaca tepkime yavaşlatıcı ürünler katılır. Ek olarak işlem esnasında ortama bolca oranda zararı dokunan gazlar yayılacağından uygulama çok iyi havalandırılan bir yerde yapılmalıdır;
2. alkali yüzey temizleme. Alkali yüzey temizlemede parça, soğukta bir sodyum hidroksit çözeltisine daldırılır; sonrasında suyla yıkanır. Bu yöntem bilhassa alüminyum ve çinko alaşımlarına uygulanır;
3. elektrolitik yüzey temizleme. Bu yöntem çoğunlukla alkali bir çözeltide (sodyum hidroksit, karbonat, siyanür) yağ yok etme işlemine dayanır Parça, anot ya da katot olarak yerleştirilir Elektrolit olarak ek olarak asitler de (sülfirik asit, hidroklorik asit) kullanılır;
4. sodyum hidrûrle yüzey temizleme Parça eriyik halindeki bir sodyum hidrokside daldırılır, işlem 400 °C'ta uygulanır ve parça banyo içinde birkaç saniye bekletilir; hemen sonra oksit katmanının kolayca ayrılabilmesi için soğuk su banyosuna sokulur;
5. asit buharlarıyla (hidroklorik asit, hidro- fluorik asit) yüzey temizleme. Çok hususi durumlarda, bilhassa demirin yüzeyini temizlemede kullanılır.
*Mekanik yüzey temizleme. Mekanik yüzey temizleme, kazıma, raspalama, bir tel fırçayla kuvvetle fırçalama ya da kum ve saçma benzer biçimde sert bir aşındırıcıyı metal yüzeyine püskürtme kanalıyla yapılır. Kumlama ve saçma savurmayla temizleme parçayı bir banyoya daldırma olanağı bulunmadığında, kaplamanın yapışmasını kolaylaştıran taneli bir yüzey elde etmek gerektiğinde ya da mühim oranda yüzeysel katmanın asitle klasik yüzey temizleme işlemiyle giderilemediği durumlarda uygulanır.
Yüzey temizleme, sağlıksız ve kimi sakıncaları olan bir işlemdir: yüzeysel kabarmaların oluşması, çözünme kanalıyla mühim oranda metal kaybı, gaz tutma sonucunda oluşan kırılganlık. Bu yüzden, yükseltgen olmayan denetimli bir atmosfer altında, mesela ısıl hazırlama işlemleri uygulayarak yüzey temizleme işleminden kaçınmak gerekir Yüksek sıcaklıkta uygulanan yapma, lehimleme işlemleri esnasında metal oksitlerinin hızla oluştuğu gözlenir Bu oksitler bir eritici (akışkan) kullanılarak giderilir.
*Su işler. En fazlaca kullanılan ızgara temizleme düzeneği, akıntı yönüne dikey olarak yerleştirilmiş, yatayla çoğu zaman 45°' lik bir açı icra eden, akış yönüne doğru eğimli bir ızgaradan oluşur. Çubuk aralıkları çoğu zaman 2 santimetre dolayındadır. Izgaranın üst bölümünde kimi vakit daha büyük maddelerin toplandığı bir çukur ya da bir baypas bulunabilir Büyük döşem larda, "mekanik ızgaralar" kirli maddeleri toprak düzeyine kadar çıkaran hareket lı bir kazıyıcıyla temizlenir Temizleme so nucu açığa çıkan atıklar delikli bir kepçey le toplanır; bu da yakılmadan ya da atıl madan ilkin atıkların sularını süzmeye olanak verir.
*Ziraat mak. Tohum temizleme düzeninin en mühim parçası, üstünde tanelerin kaydırıldığı ve aralıkları ya da delikleri tüm taneleri tutacak ve yabancı maddeleri ge çirecek ya da aksine taneleri geçirecek ve yabancı maddeleri tutacak boyutta olan bir ızgaradan ya da delikli metal levhadan oluşur. Döner temizleme düzenleri de vardır.
Kaynak: Büyük Larousse
Google Arama Geçmişini Temizleme
Evinizi Süratli Temizleme Yolları
Wipe - Temizleme Aracı
Yüzey Temizleme
Günümüzde endüstride kullanılan malzemelerin başlangıcında metaller gelmektedir. Bu malzemelerin dış etkilerden korunması dayanımının ve ömrünün arttırılması için yüzeyinin
dayanıklı malzemelerle ve boya ile kaplamak gerekir. Bu işlemlerin uygulanabilmesi için araç-gereç yüzeyinin yabancı maddelerden (kir, pas, yağ, tufal vb.) kafi düzeyde uzaklaştırılması gerekir. Bu arındırma işlemine yüzey temizleme adı verilir.
Kirlenme olasılığı yüksek malzemeler:
Metallar içinde en fazla kullanılan, oksitlenme(paslanma) problemi yüksek olan, bunun önlenmesi ve giderilmesiyle devamlı uğraştığımız malzemeler, çelik malzemelerdir. Oksitlenme dediğimiz vaka çelik ve alaşımlarının oksijen ile temasıyla meydana gelir. Çevre faktörleri ile ( nemli hava benzer biçimde) bu tesir oldukça hızlanabilir. Araç-gereç yüzeyinde tedbir alınmazsa daha derinlere kadar ulaşır ve malzemenin kullanılamamasına kadar ilerleyen bir sürece neden olur. Malzemeyi bu etkilerden korumak adına yüzey temizlenir, uygun yöntem ile kaplanarak hava ile teması kesilir. Malzemenin ömrünü arttırmak için meydana getirilen kaplamanın kalitesi araç-gereç yüzeyinin temizliğiyle orantılıdır.
yüzey temizleme işlemi
Genel olarak temizleme işleminde, kir ve yağı, yüzeyden uzaklaştırmak, kalınca oksit tabakasını yok etmek, kaplanacak parçaların işlenmesi esnasında ziyan olmuş (yüzeyle bağlantısı kopmuş) madeni tabakanın yüzeyden atılması amaçlanır
Mekanik temizleme:
Yüzeyde bulunan eski boya, pas ve yüzeye yapışmış yabancı maddeler, tel fırça, zımpara benzer biçimde el aletleri ile temizlenir. Bu işlem, gerecin yüzey durumu ve netice olarak istenen kaplama özelliklerine bağlı olarak yapılır. Mekanik temizleme işlemi kuru yapılabileceği benzer biçimde, değişik yağ ve eriyikler kullanılarak da yapılır.
Boyanın ömrü, büyük seviyede yüzey temizliğine bağlıdır. Yüzey temizliğinin amacı metal yüzeyinde bulunan yağ, toz, kir ve oksit tabakalarının tamamen uzaklaştırılmasıdır.
Yüzey temizliği için değişik yöntemler uygulanmaktadır. Hangi yöntemin seçileceği uygulanacak boya cinsine bağlıdır. Mesela elektrolizle kaplama yapılacaksa kum püskürtme uygun değildir. Yüzey kimyasal yöntemle temizlenmelidir. Eğer inorganik çinko silikat boya uygulanacak ise yüzeyin pürüzlü olması gerekir.
Taşlama:
Muntazam ve parlak bir yüzey elde edilmek isteniyorsa yüzeyin taşlanması gerekir. Taşlama işlemi kaba ve ince olmak suretiyle iki aşamada yapılır.
Araç-gereç yüzeyini ve kusurlu kısımları düzeltmeye yarar. Kaba taşlama ile meydana getirilen bölümde izler oluşur ince taşlamayla da bu izler giderilebilir.
Tel fırçayla temizleme:
Tel fırçalarla gereç yüzeyinin temizlenmesi, elle ve motorla olarak ikiye ayrılır. Fırça üstündeki çelik teller yüzeyle sürtünme kanalıyla temas ettirilerek yüzeyde tufallar, çapaklar ve tozlar uzaklaştırılır
-Kumlama ile temizleme:
Yüzeyde bulunan eski boyalar ve paslar, malzemeye ufak kum halindeki çelik bilyaların basınçlı hava ile çarptırılması kanalıyla yapılır. Yüzeylerinde fazla girinti ve çıkıntı olan iş parçalarının öteki yöntemler ile temizlenmesi bir çok vakit zor olsa gerek. Daha ilkin kaplama yapılmamış çelik yüzeyler kum püskürtme yöntemiyle temizlenebilir. Bu yöntemle metal yüzeyinde bulunan oksit, kir, cüruf ve çapak benzer biçimde yabancı maddeler yüzeyden uzaklaştırarak boya için uygun pürüzlü bir yüzey elde edilir.
Döner Dolapta Temizleme:
Temizlenecek (girintisi ve çıkıntısı çok olan) parçalar, kum ve zımpara tozu ile beraber yatay ya da eğik eksenli dolap içine konur. Temizlemenin iş parçası yüzeyinde eşit olabilmesi için parçaların yuvarlanması gerekir. Yuvarlanma esnasında parça, aralarındaki temizleme gereçlerine sürtünerek yabancı maddelerden arındırılır. Döner dolapta temizlenen parçaların yüzeyleri mat görünüşlü olur.
Titreşim Makinesinde Temizleme:
Döner dolaplarda aşındırıcı maddelerle temizlenecek iş parçalarının sürtünerek temizlik gerçekleşir.. Döner dolapta olduğu benzer biçimde, titreşim makinelerinde de iş parçalarıyla aşındırıcı maddeler, kazan biçimli kaplarda yatay ve dikey hareket ettirilir. Bu hareket neticesinde iş parçalarına sürtünen aşındırıcı maddelerin her biri aşınmaya neden olur. Dolayısı ile iş parçalarının yüzeyi temizlenmiş olur.
-Kimyasal yolla temizleme:
Uygun konsantrasyonlarda asit çözeltileri içine daldırılarak metal yüzeyindeki pas ve yabancı maddelerin kimyasal olarak temizlenmesidir.Kimyasal temizleme yönteminde temizlenen yüzey her tarafta eşit dağılır, eşit ve etkilidir. Girintili ve çıkıntılı yüzeylerde de istenen temizliğin elde edilir. Çok süratli uygulanabilir ve kullanım alanı geniştir.
Her geçen gün yeni kimyasallar ve temizleme şekilleri ortaya çıkmaktadır. Temizleme şekilleri gelişen teknoloji ışığında ihtiyaca yanıt verecek şekilde çeşitlendirilebilir.
YORUMLAR