Türkiye’nin kıyılarının uzunlukları ile kıyılarının mıntıkalara nazaran özellikleri ile adalarımız hakkında bilgiler veren yazımız. Uzunlu...
Türkiye’nin kıyılarının uzunlukları ile kıyılarının mıntıkalara nazaran özellikleri ile adalarımız hakkında bilgiler veren yazımız.
Uzunluklarının toplamı 7.100 km’yi aşan Türkiye kıyılarının 1.700 km.’si Akdeniz kıyılarına aittir. İkinci durumda olan Karadeniz kıyılarımızın uzunluğu 1.550 km.’dir. Ege Denizi kıyılarımız 2.250 km., Boğazlar’la beraber Marmara Denizi kıyılarının uzunluğu ise 1.100 km. kadardır. Az sayıda olan adalarımıza ait kıyılarımızın uzunluğu da 500 km’yi bulur.
Yurdumuzun şimal ve cenup kıyıları az girintili çıkıntılı olması durumunda garp kıyıları çok girintili çıkıntılıdır.
Karadeniz Kıyıları. — Genel olarak, orta kesimde bulunan bir çıkıntı ile bunun şark ve batısındaki iki büyük girintiden ibarettir. Bu esas biçim içinde doğuda Yeros ve Yosun burunları şeklinde minik çıkıntılarla, Trabzon’un batısında Polathane Limanı, Ordu batısında Vona Limanı şeklinde rüzgâra karşı oldukça kapalı koylar mevcuttur. Orta Karadeniz’de Sinop, Garp Karadeniz’de Ereğli aynı şekilde iyi birer liman durumundadırlar.
Akdeniz Kıyıları. — Akdeniz’de Fethiye ile Antalya Körfezi içinde Teke Yöresi, Antalya Körfezi ile Mersin Körfezi içinde da Taşeli Yöresi birer çıkıntı teşkil ederler. Denizin şark ucunda İskenderun Körfezi kara içine doğru epeyce sokulur. Teke Yöresi’nin kıyıları çok girintili çıkıntılıdır, hattâ pek çok minik adalar vardır. (Ekranda görülen pencereden en büyüğü olan Meis Adası Yunanistan’a aittir.)
Ege Kıyıları. — Yurdumuzun garp yüzündeki Ege Denizi çok girintili çıkıntılıdır. Bu denizde kuzeyden güneye doğru Edremit Körfezi, Çandarlı Körfezi, İzmir Körfezi, Kuşadası Körfezi, Mandalya Körfezi, Kerme Körfezi, Hisarönü Körfezi, Marmaris Körfezi şeklinde körfezlerle bu tür şeyler arasına sokulan yarımadalar (en mühimleri: Urla, Bodrum, Datça yarımadaları) vardır. Ege kıyıları üstünde eskiden bulunan körfezlerden bazıları da Büyük ve Minik Menderes nehirlerinin taşıyıp yığdıkları lığlarla dolmuşlardır. Bu sebeple Efes, Milet şeklinde Eskiçağ’ın mühim liman şehirlerinin yıkıntıları bugün kıyıdan içeride kalmıştır.
Marmara Kıyıları. — Marmara Denizi’nin şimal ve garp kıyıları az girintili çıkıntılıdır, doğusunda, güneyinde ise pek çok koylar, körfezler vardır. Doğuda İzmit ve Gemlik körfezleri derin bir biçimde karalar içine sokulur. Bu iki körfez içinde uzanan Armutlu Yarımadası Bozburun’la sonlanır. Marmara Denizi’nin güneyinde bulunan, yelpaze şekli, Kapıdağı Yarımadası’nın doğusunda Bandırma Körfezi, batısında Erdek Körfezi vardır. Marmara’yı Karadeniz’e İstanbul Boğazı, Ege Denizi’ne Çanakkale Boğazı bağlar.
Marmara’da bazı adalar da vardır. Ekranda görülen pencereden istanbul yakınında bulunan, Kızıladalar diye anılan adalar (Kınalı, Burgaz, Heybeli, Büyükada), İstanbul iline bağlı bir ilçeyi (Adalar ilçesini) meydana getirirler.
Bozburun’un karşısına düşen İmralı Adası, bir cezaevi yeridir. Marmara Denizi’nin güneybatı köşesinde bulunan Marmara Adaları, Marmara, Paşalimanı, Avşa, Ekinlik şeklinde adalarla daha minik bazı adalardan meydana gelmiştir.
Türkiye’nin en büyük adası olan Bozcaada (İmroz)’la Bozcaada, Ege Denizi’ndeki en mühim adalarımızdır. Bu denizdeki Alibey (Cunda) adası da Ayvalık şehrinin karşısındadır, şehrin bir mahallesini teşkil eder.
Akdeniz’de Türkiye’ye ait olup da üstünde oturulan ada yoktur.
Karadeniz’de Kefken adası bir vapur kurtarma yeri olarak ehemmiyet taşır.
YORUMLAR