Urartuların kurum ve yıkılış tarihleri nedir? Urartular MÖ 900 senesinde kurulmuş ve MÖ 600 senesinde yıkılmıştır. Urartular T...
Urartuların kurum ve yıkılış tarihleri nedir?
Urartular MÖ 900 senesinde kurulmuş ve MÖ 600 senesinde yıkılmıştır.
Urartular
Tunç Çağının sonlarıyla Demir Çağının başlarında merkezi kabaca Van Gölü olmak suretiyle Doğu Anadolu'dan bugünkü Türkiye'nin Ermenistan ve İran sınırlarının doğusuna kadar uzanan bölgede aşayan halk.
İÖ 13. yüzyıl başlarından alma Asur larında adları geçen Urartular, İÖ 9. ve 8. yüzyıllarda Yakındoğu'da mühim bir siyasal güç oluşturduktan sonrasında İÖ 6. yüzyıl sonlarında Medler tarafınca tarihten silinmişlerdir.
Urartu Asurca bir sözcüktür. Urartular kendi ülkelerine Biainili, bugünkü Van Kalesi'nin yerinde bulunan başkentlerine de Tuşpa (Turuşpa) adlarını vermişlerdi. Eski Urartu yerleşmelerinin çoğuna Türkiye'deki Van ve Çıldır, İran'daki Urmiye ve Ermenistan'daki Sevan gölleri arasındaki alanda rastlanmıştır. Bu yerleşmeler, Fırat Irmağına doğru seyrelerek yayılır.
Urartuların Yakındoğu'da yaşamış daha eski bir halk olan Hurrilerle birçok ortak özellikleri vardır. Her iki halkın dilleri birbirine yakındır. Bu diller İÖ 3. binyılda ya da daha ilkin yaşamış ortak bir ulustan türemiş olabilir. Kültür miraslarının büyük bir bölümünü Hurri halkına borçlu olmakla beraber Urartular Asurlardan da mühim seviyede etkilenmişlerdir. Yazılarını, edebiyatlarını, askeri ve diplomatik alandaki uygulamalarını, güzel sanatlardaki tema ve üsluplarını Asur uygarlığından almışlardır.
Asur tesirinin iki evresi vardır. Bunlardan ilki İÖ y. 1275-840 arasındadır. Bu zamanda Urartu topraklarına seferler düzenleyen Asurlar dağınık bir direnişle karşılaşmışlardı. İkinci evre ise İÖ 840-612 içinde, Urartu Krallığfnın parlak günlerinde yer alır. İlk evrede Asur tesiri direkt yaşanmış, yerli halk Asurlar tarafınca acımasızca ezilmiştir. Bu zamanda Urartuların Asur'un daha üstün uygarlığının güzelliklerini hevesle özümsemiş ya da öykünmek etmiş oldukları anlaşılmaktadır. İkinci evrede ise Urartular Asurlarm yapmış olduğu her şeyi kendilerine özgü bir şekilde tekrarlamışlardır.
Yeni krallığın ilk yüzyılında, Asurlarmkine benzer askeri harekâtlara ağırlık veren Urartular doğu, batı ve kuzeydeki komşularıyla devamlı savaştılar.
I. Sardur'un hükümdarlığı (İÖ y. 840-830) mevzusundaki tek Van'daki yazıtlardır. Fakat onun oğlu İşpuini (İÖ 830-810) ve torunu Menua'nın (İO y. 810-786) hükümdarlıkları sırasındaki Urartu fetihleri sadece dolaylı yoldan, batıda Aşağı Murat Havzasından (Elazığ çevresi) kuzeyde Araş çevresine (Erzurum'dan Ağrı Dağına kadar) ve güneydoğuda Urmiye Gölünün cenup kıyısına kadar çeşitli bölgelere yayılmış olan yazıtlar vasıtasıyla öğrenilebilir.
İÖ y. 1100'de Asur kralı I. Tiglat-pileser'in fethetmiş olduğu Musasir (Ardini) bu zamanda Urartu egemenliği altına girmişti. Ardini'deki Haldi Tapmağı Urartu kralları tarafınca vakfedilmiş olmakla beraber, Asurlarm da tapınmasına açıktı.
İşpuini'nin hükümdarlığının son yıllarında hazırlanmış dinsel mevzulara ilişkin bir takım Urartu yazıtı vardır. Devlet dininin ilk biçimini bu krallar döneminde almış olduğu ve çoktanrılı Urartu inancındaki tanrılar sıralamasının, her bir tanrıya adanması ihtiyaç duyulan kurbanlarla belirlendiği anlaşılmaktadır.
Toprağı sulayarak daha verimli hale getirmeye yönelik ilk mühendislik projelerinden biri de Menua döneminden kalmadır. Menuai Pili (Menua Kanalı) 51 km uzaktaki bir tan Van'a tatlı su taşıyan bir kanaldır ve hâlâ kullanılabilir durumdadır {bak. Şamram Kanalı).
Menua'nın oğlu I. Argişti (İÖ y. 786-764) ve torunu II. Sardur (İÖ y. 764-735) dönemlerinden yazıtlardan başka, dolaysız bir tarihsel olan vakayinameler de kalmıştır. Bunlar Van'daki kayalara ve sonradan çevreye dağılaıj stellere kazılmıştır. Bu krallar zamanında Urartular batıya, Fırat'ın büyük bir dirsek oluşturduğu yöreye ve daha öteye Melitene (Malatya) ve Kommagene'ye doğru yayıldılar. Böylece de Asur ülkesine Batı Toroslar'dan demir taşman başlıca yollardan birini keşmiş oldular. Kommagene kralı Kuştaşpi İÖ y. 745'te II. Sardur'a yenildi. Toroslar'daki Tabal kralı Tuate'nin toprakları da İÖ y. 777'de I. Argişti'nin eline geçti. Böylece Urartular, kısa bir süre için de olsa, Fırat'ın batısında Kommagene topraklarında Melitene'den Halfeti'ye (eskiden Halpa) uzanan bir yolun başını tutmuş oldular. İmparatorluğun sınırları Şimal Suriye'de Halep'in 35 km yakınlarına kadar yayıldı.
DEVAMI
Eski Türk devletlerinin adları ve kurum tarihleri nedir?
Tarihteki Türk Devletleri'nin Müessese ve Yıkılış Tarihleri
Eski Türk devletlerinin yaşamış olduğu tarihler ile kurum ve yıkılış tarihleri nedir?
Bu ileti 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Urartular
Tunç Çağının sonlarıyla Demir Çağının başlarında merkezi kabaca Van Gölü olmak suretiyle Doğu Anadolu'dan bugünkü Türkiye'nin Ermenistan ve İran sınırlarının doğusuna kadar uzanan bölgede aşayan halk.
İÖ 13. yüzyıl başlarından alma Asur larında adları geçen Urartular, İÖ 9. ve 8. yüzyıllarda Yakındoğu'da mühim bir siyasal güç oluşturduktan sonrasında İÖ 6. yüzyıl sonlarında Medler tarafınca tarihten silinmişlerdir.
Urartu Asurca bir sözcüktür. Urartular kendi ülkelerine Biainili, bugünkü Van Kalesi'nin yerinde bulunan başkentlerine de Tuşpa (Turuşpa) adlarını vermişlerdi. Eski Urartu yerleşmelerinin çoğuna Türkiye'deki Van ve Çıldır, İran'daki Urmiye ve Ermenistan'daki Sevan gölleri arasındaki alanda rastlanmıştır. Bu yerleşmeler, Fırat Irmağına doğru seyrelerek yayılır.
Urartuların Yakındoğu'da yaşamış daha eski bir halk olan Hurrilerle birçok ortak özellikleri vardır. Her iki halkın dilleri birbirine yakındır. Bu diller İÖ 3. binyılda ya da daha ilkin yaşamış ortak bir ulustan türemiş olabilir. Kültür miraslarının büyük bir bölümünü Hurri halkına borçlu olmakla beraber Urartular Asurlardan da mühim seviyede etkilenmişlerdir. Yazılarını, edebiyatlarını, askeri ve diplomatik alandaki uygulamalarını, güzel sanatlardaki tema ve üsluplarını Asur uygarlığından almışlardır.
Asur tesirinin iki evresi vardır. Bunlardan ilki İÖ y. 1275-840 arasındadır. Bu zamanda Urartu topraklarına seferler düzenleyen Asurlar dağınık bir direnişle karşılaşmışlardı. İkinci evre ise İÖ 840-612 içinde, Urartu Krallığfnın parlak günlerinde yer alır. İlk evrede Asur tesiri direkt yaşanmış, yerli halk Asurlar tarafınca acımasızca ezilmiştir. Bu zamanda Urartuların Asur'un daha üstün uygarlığının güzelliklerini hevesle özümsemiş ya da öykünmek etmiş oldukları anlaşılmaktadır. İkinci evrede ise Urartular Asurlarm yapmış olduğu her şeyi kendilerine özgü bir şekilde tekrarlamışlardır.
Yeni krallığın ilk yüzyılında, Asurlarmkine benzer askeri harekâtlara ağırlık veren Urartular doğu, batı ve kuzeydeki komşularıyla devamlı savaştılar.
I. Sardur'un hükümdarlığı (İÖ y. 840-830) mevzusundaki tek Van'daki yazıtlardır. Fakat onun oğlu İşpuini (İÖ 830-810) ve torunu Menua'nın (İO y. 810-786) hükümdarlıkları sırasındaki Urartu fetihleri sadece dolaylı yoldan, batıda Aşağı Murat Havzasından (Elazığ çevresi) kuzeyde Araş çevresine (Erzurum'dan Ağrı Dağına kadar) ve güneydoğuda Urmiye Gölünün cenup kıyısına kadar çeşitli bölgelere yayılmış olan yazıtlar vasıtasıyla öğrenilebilir.
İÖ y. 1100'de Asur kralı I. Tiglat-pileser'in fethetmiş olduğu Musasir (Ardini) bu zamanda Urartu egemenliği altına girmişti. Ardini'deki Haldi Tapmağı Urartu kralları tarafınca vakfedilmiş olmakla beraber, Asurlarm da tapınmasına açıktı.
İşpuini'nin hükümdarlığının son yıllarında hazırlanmış dinsel mevzulara ilişkin bir takım Urartu yazıtı vardır. Devlet dininin ilk biçimini bu krallar döneminde almış olduğu ve çoktanrılı Urartu inancındaki tanrılar sıralamasının, her bir tanrıya adanması ihtiyaç duyulan kurbanlarla belirlendiği anlaşılmaktadır.
Toprağı sulayarak daha verimli hale getirmeye yönelik ilk mühendislik projelerinden biri de Menua döneminden kalmadır. Menuai Pili (Menua Kanalı) 51 km uzaktaki bir tan Van'a tatlı su taşıyan bir kanaldır ve hâlâ kullanılabilir durumdadır {bak. Şamram Kanalı).
Menua'nın oğlu I. Argişti (İÖ y. 786-764) ve torunu II. Sardur (İÖ y. 764-735) dönemlerinden yazıtlardan başka, dolaysız bir tarihsel olan vakayinameler de kalmıştır. Bunlar Van'daki kayalara ve sonradan çevreye dağılaıj stellere kazılmıştır. Bu krallar zamanında Urartular batıya, Fırat'ın büyük bir dirsek oluşturduğu yöreye ve daha öteye Melitene (Malatya) ve Kommagene'ye doğru yayıldılar. Böylece de Asur ülkesine Batı Toroslar'dan demir taşman başlıca yollardan birini keşmiş oldular. Kommagene kralı Kuştaşpi İÖ y. 745'te II. Sardur'a yenildi. Toroslar'daki Tabal kralı Tuate'nin toprakları da İÖ y. 777'de I. Argişti'nin eline geçti. Böylece Urartular, kısa bir süre için de olsa, Fırat'ın batısında Kommagene topraklarında Melitene'den Halfeti'ye (eskiden Halpa) uzanan bir yolun başını tutmuş oldular. İmparatorluğun sınırları Şimal Suriye'de Halep'in 35 km yakınlarına kadar yayıldı.
DEVAMI
Eski Türk devletlerinin adları ve kurum tarihleri nedir?
Tarihteki Türk Devletleri'nin Müessese ve Yıkılış Tarihleri
Eski Türk devletlerinin yaşamış olduğu tarihler ile kurum ve yıkılış tarihleri nedir?
YORUMLAR