Uyku Hastalığı (Afrika Trypanosoma Enfestasyonu) Alıntı Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hek...
Uyku Hastalığı (Afrika Trypanosoma Enfestasyonu)
Etken
Tek hücreli Trypanosoma brucei gambiense ve T.b, rhodiense parazitleri
Bulaşma Yolu
Enfeksiyon; enfekte olmuş çeçe sineğinin ısırığıyla bulaşır. İnsanlar, T.b. gambiense için esas konak depolarıdır. Sığırlar ve yabani hayvanlar (antiloplar da dahil), T.b. rhodiense'nin başlıca deposudur.
Hastalığın Seyri
T.b. gambiense; haftalar ya da aylar devam eden bir kuluçka döneminden sonrasında ilk emareleri başlamış olan kronik bir hastalıktır. T.b. rhodiense daha akut bir hastalığa niçin olur, bu hastalık enfekte edici ısırma vakasından bir çok gün ya da hafta sonrasında belirir. Çoğunlukla, bir frengi çıbanı da mevcuttur. İlk klinik emareler; şiddetli kafa ağrısı-sancısı, uykusuzluk, büyümüş lenf düğümleri, anemi ve döküntüdür. Hastalığın son evresinde, ilerleyen kilo kaybı ve merkezi sinir sistemi tutulumu görülür. Eğer tedavi edilmezse, hastalık ölümcüldür.
Coğrafi Dağılım
T.b. gambiense, Afrika'nın batısı ya da orta bölgelerindeki tropikal ülkelerde görülür. T.b. rhodiense ise Afrika'nın doğusunda ve Botswana'ya kadar olan cenup bölgelerinde görülür.
Yolcular için Risk
Vakaların sık görüldüğü kırsal alanlara; avlanma, balık tutma, safari turları yapma, tekne kullanma ya da başka faaliyetler için giden kişiler risk altındadır.
Önlemler
Yolcular enfeksiyonun yaygın görüldüğü yerlerdeki riske dikkat etmeli ve çeçe sineğinden uzak durmalıdır. Fakat ısırıklardan korunmak zor olsa gerek çünkü çeçe sinekleri kıyafet üstünden dahi ısırabilmektedirler. Çeçe sineklerinin gündüzleri ısırdıkları ve böcek uzaklaştırıcı ürünler tarafınca uzaklaştırılamadıkları mevzusunda yolcular uyarılmalıdır. Isırığın ağrılı oması orijinini tanımlama mevzusunda destek sağlar. Eğer semptomlar ortaya çıkmaya başlarsa, acil tıbbi yardım aranmalıdır (bkz. ).
Tek hücreli Trypanosoma brucei gambiense ve T.b, rhodiense parazitleri
Bulaşma Yolu
Enfeksiyon; enfekte olmuş çeçe sineğinin ısırığıyla bulaşır. İnsanlar, T.b. gambiense için esas konak depolarıdır. Sığırlar ve yabani hayvanlar (antiloplar da dahil), T.b. rhodiense'nin başlıca deposudur.
Hastalığın Seyri
T.b. gambiense; haftalar ya da aylar devam eden bir kuluçka döneminden sonrasında ilk emareleri başlamış olan kronik bir hastalıktır. T.b. rhodiense daha akut bir hastalığa niçin olur, bu hastalık enfekte edici ısırma vakasından bir çok gün ya da hafta sonrasında belirir. Çoğunlukla, bir frengi çıbanı da mevcuttur. İlk klinik emareler; şiddetli kafa ağrısı-sancısı, uykusuzluk, büyümüş lenf düğümleri, anemi ve döküntüdür. Hastalığın son evresinde, ilerleyen kilo kaybı ve merkezi sinir sistemi tutulumu görülür. Eğer tedavi edilmezse, hastalık ölümcüldür.
Coğrafi Dağılım
T.b. gambiense, Afrika'nın batısı ya da orta bölgelerindeki tropikal ülkelerde görülür. T.b. rhodiense ise Afrika'nın doğusunda ve Botswana'ya kadar olan cenup bölgelerinde görülür.
Yolcular için Risk
Vakaların sık görüldüğü kırsal alanlara; avlanma, balık tutma, safari turları yapma, tekne kullanma ya da başka faaliyetler için giden kişiler risk altındadır.
Önlemler
Yolcular enfeksiyonun yaygın görüldüğü yerlerdeki riske dikkat etmeli ve çeçe sineğinden uzak durmalıdır. Fakat ısırıklardan korunmak zor olsa gerek çünkü çeçe sinekleri kıyafet üstünden dahi ısırabilmektedirler. Çeçe sineklerinin gündüzleri ısırdıkları ve böcek uzaklaştırıcı ürünler tarafınca uzaklaştırılamadıkları mevzusunda yolcular uyarılmalıdır. Isırığın ağrılı oması orijinini tanımlama mevzusunda destek sağlar. Eğer semptomlar ortaya çıkmaya başlarsa, acil tıbbi yardım aranmalıdır (bkz. ).
Cenup Afrika Cumhuriyeti ve Cenup Afrika Cumhuriyeti Zamanı
Uyku Apnesi
Sıhhatli Uyku ve Uyku Terimleri
UYKU HASTALIGI
Tripanosoma cinsi bir organizmanın etken olduğu tropikal bir hastalıktır. Çoğu zaman çeçe sinekleri tarafınca bulaştırılır.
Kuluçka devresi: 2-3 hafta.
Emareleri ve seyri
Hastalığın uzun devam eden gizli saklı bir periyodu vardır. Erken dönemde vücut ısısı dönümlü olarak yükselir, dalak ve lenf bezleri şişer, bacaklarda şişme görülür. Bu emareler ortalama üç yıl kadar sürer. Bu dönemden sonrasında hastada titreme nöbetleri başlar. Yüz ifadesi anlamsızdır, konuşmada yavaşlama emareleri kafa gösterir. Bir süre sonra hasta giderek hareketsizleşir. Genel bir halsizlik şartları vardır. İştah asla yoktur ve hasta giderek zayıflar. Vücut ısısı normalin çok altına düşer. ölümden kısa süre ilkin hasta bundan sonra yerinden asla kalkamaz ve devamlı uyku halinde komaya girer.
Tedavi
Erken teşhis edildiği takdirde ilaç tedavisi uygulamasıdır. Geç teşhis vakanın ağırlaşmasına niçin olacağından tedavi uzun sürebilir.
Sıhhat Detayları
Tripanosoma cinsi bir organizmanın etken olduğu tropikal bir hastalıktır. Çoğu zaman çeçe sinekleri tarafınca bulaştırılır.
Kuluçka devresi: 2-3 hafta.
Emareleri ve seyri
Hastalığın uzun devam eden gizli saklı bir periyodu vardır. Erken dönemde vücut ısısı dönümlü olarak yükselir, dalak ve lenf bezleri şişer, bacaklarda şişme görülür. Bu emareler ortalama üç yıl kadar sürer. Bu dönemden sonrasında hastada titreme nöbetleri başlar. Yüz ifadesi anlamsızdır, konuşmada yavaşlama emareleri kafa gösterir. Bir süre sonra hasta giderek hareketsizleşir. Genel bir halsizlik şartları vardır. İştah asla yoktur ve hasta giderek zayıflar. Vücut ısısı normalin çok altına düşer. ölümden kısa süre ilkin hasta bundan sonra yerinden asla kalkamaz ve devamlı uyku halinde komaya girer.
Tedavi
Erken teşhis edildiği takdirde ilaç tedavisi uygulamasıdır. Geç teşhis vakanın ağırlaşmasına niçin olacağından tedavi uzun sürebilir.
Sıhhat Detayları
Uyku Hastalığı (Afrika Trypanosoma Enfestasyonu)
Temel Britannica
Afrika'nın en büyük dertlerinden birisi olan uyku hastalığının etkeÂni, tripanozoma denen çok minik bir asalakÂtır. Tekhücrelilerin kamçılılar grubundan olan bu hayvansal asalak, kan emici çeçe sinekleriyle göç eder. Çeçe sineği hasta bir insanı soktuğunda o insanoğlunun kanındaki asalaklar ilkin sineğe, bir süre sonra sineğin soktuğu sıhhatli bir insanoğlunun kanına geçer. Tripanozomanın kana karışmasından bir süre sonrasında yüksek ateş, ten döküntüleri, kafa ağrısı-sancısı ve iştahsızlık şeklinde ilk hastalık belirtiÂleri başlar. Ilkin sineğin ısırdığı bölgedeki, bir süre sonra koltuk altları, ense ve kasıklardaki tüm lenf düğümleri şişer. Bu ilk evrelerde hastalık ilaç tedavisiyle, hatta kendiliğinden iyileşebilir. Ama asalaklar sinir sistemine yerleştikten sonrasında meydana getirecek pek bir şey yoktur. Bu aşamada, hastalığa ismini veren devamlı uyuşukluk ve uyuklama periyodu başlar. Yiyip içmeye dahi gücü kalmayan hasta, engelleyemediği bir uyku ve duyumsamazlık içinde bilincini yitirerek komaya girer, hatta ölür.
Uyku hastalığıyla savaşmanın en etkili yolu çeçe sineklerinin yok edilmesidir. Ama bu pek kolay olmaz, çünkü çeçe sinekleri genelÂlikle akarsu kıyılarındaki sık ormanlarda ve ağaçların alt kısmındaki gür nebat örtüsünde barıÂnır. Bundan dolayı, bir taraftan ormanları kimyaÂsal böcek öldürücülerle ilaçlamak, bir taraftan da orman altı nebat örtüsünü seyreltmek gereÂkebilir. üstelik bu sinekler kimi zaman yabanıl hayvanların, bilhassa antilopların üstünde yaşadığından, Afrika'nın bir sürü yerinde uyku hastalığını önlemek için binlerce antilop öldüÂrülmüştür. Tüm bu önlemlere rağmen sinekÂler bir süre sonrasında tekrardan her yanı kapladığı için, günümüzde bu yöntemler pek uygulanÂmıyor. Halkın çeçe sineklerinden korunması, hastaların ve taşıyıcıların sıhhatli kişilerden uzak tutulması ve tertipli aralıklarla halka koruyucu ilaç verilmesi daha iyi bir çöÂzümdür.
Türlü tripanozoma türlerinden ileri gelen tüm hastalıklar tripanozomiyaz ismi altında toplanır. Bundan dolayı, Afrika'ya özgü olan uyku hastalığının bir başka ismi da Afrika tripanozomiyazıdır. Gene tripanozoma gruÂbundan başka bir asalağın yol açmış olduğu Cenup ABD tripanozomiyazı ise daha çok Cha-gas hastalığı adıyla bilinir. Bir takım tahtakurularının dışkılarıyla bulaşan bu hastalık, başlangıçÂtaki yüksek ateş haricinde çoğu zaman hafifçe geçer; ama asalaklar kalp kasına yerleştiğinde ölüm kaçınılmaz olur.
Temel Britannica
Afrika'nın en büyük dertlerinden birisi olan uyku hastalığının etkeÂni, tripanozoma denen çok minik bir asalakÂtır. Tekhücrelilerin kamçılılar grubundan olan bu hayvansal asalak, kan emici çeçe sinekleriyle göç eder. Çeçe sineği hasta bir insanı soktuğunda o insanoğlunun kanındaki asalaklar ilkin sineğe, bir süre sonra sineğin soktuğu sıhhatli bir insanoğlunun kanına geçer. Tripanozomanın kana karışmasından bir süre sonrasında yüksek ateş, ten döküntüleri, kafa ağrısı-sancısı ve iştahsızlık şeklinde ilk hastalık belirtiÂleri başlar. Ilkin sineğin ısırdığı bölgedeki, bir süre sonra koltuk altları, ense ve kasıklardaki tüm lenf düğümleri şişer. Bu ilk evrelerde hastalık ilaç tedavisiyle, hatta kendiliğinden iyileşebilir. Ama asalaklar sinir sistemine yerleştikten sonrasında meydana getirecek pek bir şey yoktur. Bu aşamada, hastalığa ismini veren devamlı uyuşukluk ve uyuklama periyodu başlar. Yiyip içmeye dahi gücü kalmayan hasta, engelleyemediği bir uyku ve duyumsamazlık içinde bilincini yitirerek komaya girer, hatta ölür.
Uyku hastalığıyla savaşmanın en etkili yolu çeçe sineklerinin yok edilmesidir. Ama bu pek kolay olmaz, çünkü çeçe sinekleri genelÂlikle akarsu kıyılarındaki sık ormanlarda ve ağaçların alt kısmındaki gür nebat örtüsünde barıÂnır. Bundan dolayı, bir taraftan ormanları kimyaÂsal böcek öldürücülerle ilaçlamak, bir taraftan da orman altı nebat örtüsünü seyreltmek gereÂkebilir. üstelik bu sinekler kimi zaman yabanıl hayvanların, bilhassa antilopların üstünde yaşadığından, Afrika'nın bir sürü yerinde uyku hastalığını önlemek için binlerce antilop öldüÂrülmüştür. Tüm bu önlemlere rağmen sinekÂler bir süre sonrasında tekrardan her yanı kapladığı için, günümüzde bu yöntemler pek uygulanÂmıyor. Halkın çeçe sineklerinden korunması, hastaların ve taşıyıcıların sıhhatli kişilerden uzak tutulması ve tertipli aralıklarla halka koruyucu ilaç verilmesi daha iyi bir çöÂzümdür.
Türlü tripanozoma türlerinden ileri gelen tüm hastalıklar tripanozomiyaz ismi altında toplanır. Bundan dolayı, Afrika'ya özgü olan uyku hastalığının bir başka ismi da Afrika tripanozomiyazıdır. Gene tripanozoma gruÂbundan başka bir asalağın yol açmış olduğu Cenup ABD tripanozomiyazı ise daha çok Cha-gas hastalığı adıyla bilinir. Bir takım tahtakurularının dışkılarıyla bulaşan bu hastalık, başlangıçÂtaki yüksek ateş haricinde çoğu zaman hafifçe geçer; ama asalaklar kalp kasına yerleştiğinde ölüm kaçınılmaz olur.
UYKU HASTALIĞI
Çeçe sineğinin taşıyıp aşıladığı bir kamçılı asalağın (Trypanosoma gambiense) niçin olduğu tehlikeli bir hastalık.
Bilhassa Afrika'nın ormanlık bölgelerinde görülen hastalığın kuluçka süresi 2-4 haftadır. İki evrede gelişir. Birinci evre kuluçka döneminden sonrasında ortaya çıkar ve yüksek ateşle başlar. Başka emareler lenf bezlerinde, dalakta ve karaciğerde gelişme, ağır kansızlık, zayıflama, şiddetli kafa ağrısı-sancısı, ayak ve kollarda ağrılardır.
İkinci evrede merkezî sinir sistemi ağır bir biçimde etkilenir. Ruhsal bozukluklar, bitkinlik, uyuklama, derin bir zihinsel duyarsızlık, bilhassa yüzde ödem görülür. Hasta devamlı uyuklar ve fakat şiddetli uyarılarla uyandırılabilir. Zaman içinde uyku hâli ve güçsüzlük artar, giderek hasta komaya girer ve sonunda (1 yıl kadar sonrasında) ölür.
İkinci evre başlamadan ilkin hastayı tedavi etme olanağı vardır. Tedavide uzun soluklu, arsenikli bileşikler, atoksil, neokril ve stilomisin kullanılır. Bundan başka başlarına sert bir darbe gelenlerde, kafatası kemikleri kırılanlarda, beyninde ur olanlarda, merkez sinir sisteminde bulaşıcı hastalık oluşanlarda, saralılarda, isteri nöbeti geçirenlerde görülen bir uyuma hastalığı daha vardır ki buna "narkolepsi" denir. Bunun tedavisiyse sebebi olan hastalık ya da bozukluğun ortadan kaldırılmasıyla yapılır.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Çeçe sineğinin taşıyıp aşıladığı bir kamçılı asalağın (Trypanosoma gambiense) niçin olduğu tehlikeli bir hastalık.
Bilhassa Afrika'nın ormanlık bölgelerinde görülen hastalığın kuluçka süresi 2-4 haftadır. İki evrede gelişir. Birinci evre kuluçka döneminden sonrasında ortaya çıkar ve yüksek ateşle başlar. Başka emareler lenf bezlerinde, dalakta ve karaciğerde gelişme, ağır kansızlık, zayıflama, şiddetli kafa ağrısı-sancısı, ayak ve kollarda ağrılardır.
İkinci evrede merkezî sinir sistemi ağır bir biçimde etkilenir. Ruhsal bozukluklar, bitkinlik, uyuklama, derin bir zihinsel duyarsızlık, bilhassa yüzde ödem görülür. Hasta devamlı uyuklar ve fakat şiddetli uyarılarla uyandırılabilir. Zaman içinde uyku hâli ve güçsüzlük artar, giderek hasta komaya girer ve sonunda (1 yıl kadar sonrasında) ölür.
İkinci evre başlamadan ilkin hastayı tedavi etme olanağı vardır. Tedavide uzun soluklu, arsenikli bileşikler, atoksil, neokril ve stilomisin kullanılır. Bundan başka başlarına sert bir darbe gelenlerde, kafatası kemikleri kırılanlarda, beyninde ur olanlarda, merkez sinir sisteminde bulaşıcı hastalık oluşanlarda, saralılarda, isteri nöbeti geçirenlerde görülen bir uyuma hastalığı daha vardır ki buna "narkolepsi" denir. Bunun tedavisiyse sebebi olan hastalık ya da bozukluğun ortadan kaldırılmasıyla yapılır.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Cenup Afrika Cumhuriyeti ve Cenup Afrika Cumhuriyeti Zamanı
Uyku Apnesi
Sıhhatli Uyku ve Uyku Terimleri
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR