Kanyon Kanyon , Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere verilen isim. Bir sürü kanyonu uzun soluklu erozyonların ya...
Kanyon
Kanyon , Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere verilen isim.
Bir sürü kanyonu uzun soluklu erozyonların yaylalar üstünde oluşturduğu bilinmektedir. Kanyon yapılarının iki yanlarındaki duvarlar, aşınma ve aşınmaya dayanıklı sert kayalardan oluşur. Bu tür durumlar granit ya da kumtaşı benzer biçimde oluşumlardır. Kanyon oluşumunda hızlandırıcı tesiri olan hava akımları kuru alanlarda sulak mıntıkalara nazaran daha etkili olduklarından, kanyonlara bu şekilde bölgelerde daha sık rastlanır. Sualtı Kanyonları adından da anlaşılacağı suretiyle, deniz taban seviyesinde oluşan kanyon yapılarıdır. Karasal olanlarla neredeyse aynı özelliklere haiz olan ve çoğu zaman dere ağızlarında vücut bulan bu yapıların oluşumlarında, sualtı akıntıları temel etkendir. Türkçe'ye Frenk dillerden gelen Kanyon ismi, membaı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür.
Bu tabii oluşumun en malum ve en büyük örneği Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur. ABD Birleşik Devletleri'nin güney-doğu'sunda yer edinen bu kanyon arkeolojik ehemmiyet taşır; bunun sebebi ABD kıtasının ilk sahipleri olarak da malum Kadim Pueblo Halkının bu çevrede geniş yerleşimler kurmuş olmasıdır.
Geniş bir kanyonun içinden akan bir dere, duvarları jeolojik bir merdiveni çağrıştıran kanyonlar oluştururabilir. Bu tür durumlar siperli dere ((entrenched river)) olarak anılırlar zira bu tip nehirlerin akış yollarını değiştirmeleri epey zor olsa gerek. Colorado River ve Snake River (ABD kuzey-doğu) bu yapılara örnek teşkil edebilecek iki nehirdir.
Büyük Kanyon, Arizona, ABD
En malum kanyonlar
Kanyon , Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere verilen isim.
Bir sürü kanyonu uzun soluklu erozyonların yaylalar üstünde oluşturduğu bilinmektedir. Kanyon yapılarının iki yanlarındaki duvarlar, aşınma ve aşınmaya dayanıklı sert kayalardan oluşur. Bu tür durumlar granit ya da kumtaşı benzer biçimde oluşumlardır. Kanyon oluşumunda hızlandırıcı tesiri olan hava akımları kuru alanlarda sulak mıntıkalara nazaran daha etkili olduklarından, kanyonlara bu şekilde bölgelerde daha sık rastlanır. Sualtı Kanyonları adından da anlaşılacağı suretiyle, deniz taban seviyesinde oluşan kanyon yapılarıdır. Karasal olanlarla neredeyse aynı özelliklere haiz olan ve çoğu zaman dere ağızlarında vücut bulan bu yapıların oluşumlarında, sualtı akıntıları temel etkendir. Türkçe'ye Frenk dillerden gelen Kanyon ismi, membaı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür.
Bu tabii oluşumun en malum ve en büyük örneği Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur. ABD Birleşik Devletleri'nin güney-doğu'sunda yer edinen bu kanyon arkeolojik ehemmiyet taşır; bunun sebebi ABD kıtasının ilk sahipleri olarak da malum Kadim Pueblo Halkının bu çevrede geniş yerleşimler kurmuş olmasıdır.
Geniş bir kanyonun içinden akan bir dere, duvarları jeolojik bir merdiveni çağrıştıran kanyonlar oluştururabilir. Bu tür durumlar siperli dere ((entrenched river)) olarak anılırlar zira bu tip nehirlerin akış yollarını değiştirmeleri epey zor olsa gerek. Colorado River ve Snake River (ABD kuzey-doğu) bu yapılara örnek teşkil edebilecek iki nehirdir.
Büyük Kanyon, Arizona, ABD
En malum kanyonlar
- Avon Gorge Bristol'da, İngiltere
- Gunnison Ulusal Parkı Siyah Kanyon, Kolorado'da, ABD
- Canyon Fortaleza Cambará do Sul'da, Brezilya
- Cataract Gorge Launceston'da, Avustralya
- Cheddar Gorge Somerset'de, İngiltere
- Colca Canyon Colca River süresince Peru
- Columbia River Gorge Pacific Northwest'de ABD
- Fish River Canyon Namibia'da
- Glen Nevis Lochaber'de, İskoçya
- Grand Canyon du Verdon Provence'de, Fransa
- Gorges de l'Ardèche, Fransa'da
- Gorges du Tarn Fransa'da
- Hells Canyon Idaho'da ve Oregon'da, ABD
- Ironbridge Gorge Shropshire'de, İngiltere
- Itaimbezinho Cambará do Sul'da, Brezilya
- Kloof Gorge Kloof'da, Cenup Afrika
- Malacara Praia Grande'da, Brezilya
- Palo Duro Canyon Teksas'da, ABD
- Red River Gorge Kentucky'da, ABD
- Royal Gorge Colorado'da, ABD
- Tara River Canyon Montenegro'da
- Three Gorges Çin'de
- Kings Canyon Kaliforniya'da, ABD
- Vikos Gorge Yunanistan'da
- Taroko Gorge Tayvan'da
Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?
Yeryüzü Şekilleri - Çöl
Yeryüzü Şekilleri - Karst
Kanyon
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
İki yanında duvar benzer biçimde sarp kayalıkların yükseldiği derin vadi. Çoğu zaman akarsuların oyarak oluşturduğu vadilerdir ya da çöküntülerle oluşur. Tektonik olayların süregeldiği bölgelerde daha çok görülür (Colarado Kanyonu). Kimi kanyonlarda vadiyi oluşturan ırmaklar halen akmaktadır, kimindeyse yitip gitmiş bir akarsu ve yeraltı ırmağının izleri görülür. Deniz diplerinde de deniz kanyonu denilen kanyonlara rastlanır.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
İki yanında duvar benzer biçimde sarp kayalıkların yükseldiği derin vadi. Çoğu zaman akarsuların oyarak oluşturduğu vadilerdir ya da çöküntülerle oluşur. Tektonik olayların süregeldiği bölgelerde daha çok görülür (Colarado Kanyonu). Kimi kanyonlarda vadiyi oluşturan ırmaklar halen akmaktadır, kimindeyse yitip gitmiş bir akarsu ve yeraltı ırmağının izleri görülür. Deniz diplerinde de deniz kanyonu denilen kanyonlara rastlanır.
Büyük Kanyon'un Buz İkizi
Antarktika'da keşfe çıkan İskoç buzulbilimciler, ABD'nin ünlü Büyük Kanyon'u (Grand Canyon) büyüklüğünde bir kanyon buldular.
Antartika'nın buzla kaplı coğrafyasının altında ne yatmış olduğu hâlâ büyük seviyede gizemini koruyor.Ama İskoç buzulbilimciler ak kıtanın garp kıyılarında mühim bir keşfe imza attılar.Verilen bilgilere nazaran, Robert Bingham liderliğindeki İskoç ekip 2400 kilometrelik bir bulgu yolculuğu esnasında ABD'deki ünlü Büyük Kanyon'u (Grand Canyon) aratmayan büyüklükte bir kanyon bulunduğunu fark ettiler.
Bingham ve ekibi, Ferrigno Çatlağı ismini verdikleri ve kıtanın Cenup ABD'ya en yakın noktasına doğru kilometrelerce uzanan kanyonun milyonlarca yıl ilkin, Antarktika hemen hemen ‘kuru bir kıta' iken oluştuğunu tahmin ediyor.Görünüş itibarıyla yeryüzündeki başka kanyonlara çok benzeyen Ferrigno Çatlağı, ABD'nin Arizona eyaletindeki Grand Canyon ya da Antalya'daki Köprülü Kanyonu benzer biçimde akarsu aşındırmasından değildir, büyük depremlerin yol açmış olduğu tektonik çöküntü ile oluşmuş.
Kaynak : Ntvmsnbc / BBC (27 Temmuz 2012,10:42)
Antarktika'da keşfe çıkan İskoç buzulbilimciler, ABD'nin ünlü Büyük Kanyon'u (Grand Canyon) büyüklüğünde bir kanyon buldular.
Antartika'nın buzla kaplı coğrafyasının altında ne yatmış olduğu hâlâ büyük seviyede gizemini koruyor.Ama İskoç buzulbilimciler ak kıtanın garp kıyılarında mühim bir keşfe imza attılar.Verilen bilgilere nazaran, Robert Bingham liderliğindeki İskoç ekip 2400 kilometrelik bir bulgu yolculuğu esnasında ABD'deki ünlü Büyük Kanyon'u (Grand Canyon) aratmayan büyüklükte bir kanyon bulunduğunu fark ettiler.
Bingham ve ekibi, Ferrigno Çatlağı ismini verdikleri ve kıtanın Cenup ABD'ya en yakın noktasına doğru kilometrelerce uzanan kanyonun milyonlarca yıl ilkin, Antarktika hemen hemen ‘kuru bir kıta' iken oluştuğunu tahmin ediyor.Görünüş itibarıyla yeryüzündeki başka kanyonlara çok benzeyen Ferrigno Çatlağı, ABD'nin Arizona eyaletindeki Grand Canyon ya da Antalya'daki Köprülü Kanyonu benzer biçimde akarsu aşındırmasından değildir, büyük depremlerin yol açmış olduğu tektonik çöküntü ile oluşmuş.
Kaynak : Ntvmsnbc / BBC (27 Temmuz 2012,10:42)
Kanyon nedir?
Sarp, kayalık kenarları arasına sıkışmış vadi. Bir akarsuyun yeri oyması neticesinde meydana gelen dar ve dolambaçlı boğaza da kanyon ismi verilir.
Yeryüzündeki bu tür bölgelere dendiği benzer biçimde, deniz diplerindeki keskin yamaçlı vadilere de bu isim verilir. Kanyonlar çoğu zaman suyu bolca ve güçlü akarsular tarafınca meydana getirilir. kimi zaman da içinde yeraltı ırmağının geçmiş olduğu mağaraların çökmesi ile teşekkül ederler.
Yurdumuzda Karadeniz bölgesi dağları ile Garp ve Orta Toroslarda kanyonlar çok vardır. Şimal ABD'daki Colorado kanyonları dünyaca meşhurdur. Bir sürü kanyonu uzun soluklu erozyonların yaylalar üstünde oluşturduğu bilinmektedir. Kanyon yapılarının iki yanlarındaki duvarlar, aşınma ve aşınmaya dayanıklı sert kayalardan oluşur. Bu tür durumlar granit ya da kumtaşı benzer biçimde oluşumlardır.
Kanyon oluşumunda hızlandırıcı tesiri olan hava akımları kuru alanlarda sulak mıntıkalara nazaran daha etkili olduklarından, kanyonlara bu şekilde bölgelerde daha sık rastlanır. Sualtı Kanyonları adından da anlaşılacağı suretiyle, deniz taban seviyesinde oluşan kanyon yapılarıdır. Karasal olanlarla neredeyse aynı özelliklere haiz olan ve çoğu zaman dere ağızlarında vücut bulan bu yapıların oluşumlarında, sualtı akıntıları temel etkendir.
Türkçe'ye Frenk dillerden gelen Kanyon ismi, membaı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür. Bu tabii oluşumun en malum örneği Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur. ABD Birleşik Devletleri'nin güney-doğu'sunda yer edinen bu kanyon arkeolojik ehemmiyet taşır; bunun sebebi ABD kıtasının ilk sahipleri olarak da malum Kadim Pueblo Halkının bu çevrede geniş yerleşimler kurmuş olmasıdır.
Geniş bir kanyonun içinden akan bir dere, duvarları jeolojik bir merdiveni çağrıştıran kanyonlar oluştururabilir. Bu tür durumlar siperli dere ((entrenched river)) olarak anılırlar zira bu tip nehirlerin akış yollarını değiştirmeleri epey zor olsa gerek. Colorado River ve Snake River (ABD kuzey-doğu) bu yapılara örnek teşkil edebilecek iki nehirdir.
Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?
Yeryüzü Şekilleri - Çöl
Yeryüzü Şekilleri - Karst
Kaynak:msxlabs.org sitesidir.
YORUMLAR