ZİHİN VE BEDEN Bedenin ve zihnin biyolojik olarak iyi mi çalışmış olduğu mevzusu günümüzde oldukça ileri aşamalara varmıştır.Fakat h...
ZİHİN VE BEDEN
Bedenin ve zihnin biyolojik olarak iyi mi çalışmış olduğu mevzusu günümüzde oldukça ileri aşamalara varmıştır.Fakat her ikisinin karşılıklı olarak birbirlerini iyi mi etkilediği ve bu etkileşimden ‘şahıs'yi iyi mi oluşturduğu mevzusunda sorulması ihtiyaç duyulan pekçok sual vardır.Her şeyden ilkin zihin ve bedenin ayrı ayrı ve birbirlerinden bağımsız olgular olmadığı besbelli bir şeydir.Bunların aralarında belli başlı bağlantılar bulunduğunun kanıtlarından birisi psikosomatik hastalıklardır.Bu tip hastalıklar belli başlı oranda ruhsal etkenlerin yol açmış olduğu fizyolojik bozukluklardır.Diğer yandan zihinsel davranışların,bedenin hastalığa yakalanma duyarlılığını etkilediğini pekçok vakada gözlemliyoruz.Burada bizim için sorun olan nokta,gövde ile zihin arasındaki birlikteliğin kalite ve nicelik olarak hangi boyutlarda olduğu ve karmaşıklık derecesidir.Başka bir ifade ile zihin ve bedenin birbirlerini iyi mi denetledikleri ya da etkiledikleri mevzusunda bildiklerimiz hemen hemen tam olarak açıklanamamaktadır.
*
Günümüzde bu mevzuda bir takım olguları daha iyi anlamış durumdayız.En azından beynin vücutları iyi mi denetlediğini ve bedensel fonksiyonları iyi mi değişikliğe uğrattığını daha iyi biliyoruz.Beyinden gelen denetleyici eylemler sinir yolları ile organlara göç eder.Bu kontrol,mesela soluma ve kalp atışının düzenlenmesi ile ilgilidir.Başka bir sistem kimyasal niteliktedir ve görevini kan damarları aracılığı ile yerine getirir.Bu sistemi hipofiz bezi düzenler.Bununla birlikte sistem ile beynimiz arasındaki bağlantıyı sağlar.
*
Beynimiz ile zihin arasındaki ilişki ve birbirlerini etkileme mevzusu milattan önceki çağlarda da merak ediliyordu.Hippokrates,beynin fonksiyonu mevzusunda günümüze dek ulaşan görüşlere sahipti.Beynin insan bedeninin en kuvvetli organı bulunduğunu kabul etmişti.Ona nazaran gözler,kulaklar,dil,eller ve ayaklar beynin belirlediği şekilde çalışırlar.Bilincin beyinde oluştuğunu söylemişti.Fakat Hippokrates'in bu görüşleri ondokuzuncu yüzyıla kadar dikkate alınmadı.Arada kalan bu dönemler antik dönemin ileri görüşleri ile uyuşmayan pekçok bilimdışı görüşlerle doludur.Mesela beynin ortaya koyduğu işlev,beynimiz boşlukları içinde bulunan ruhun hareketi ile açıklanıyordu.Ya da beynin gönderilmiş olduğu mesajların beynimiz boşluklarından akan bir sıvı aracılığı ile sinirlerden geçerek kaslara iletildiği sanılıyordu.
*
Yirminci yüzyılın başlangıcında bedenin kendi işlevlerini iyi mi yerine getirdiğine dair bilimsel bilgi artmaya başladı.Solunum ve beslenmenin fizyolojisi ile anatomi ve doku yapısının detayları daha iyi kavrandı.Beyinden gelen ve beyne giden mesajların iletim şekli detaylı bir şekilde tanımlandı.Çok ufak oluşumları görmeyi elde eden büyütme ile ilgili aygıtların ve transistör şeklinde araçların da keşfiyle beyindeki hücre faaliyeti daha detaylı şekilde incelendi.Biyokimya ile hücre içindeki oluşumlar iyice anlaşılmıştır.Nihayet bilgisayarlar yardımıyla sinir sisteminin emek harcaması ve bilincin tanımında epey yol alınmıştır.
*
Bugün için vardığımız noktada beynin ,duyuların kendisine ilettiği detayları işlemek için oluşan bir organ bulunduğunu kabul ediyoruz.Beynimiz kendisine dış dünyadan gelen bilgilerden sonrasında dış dünyanın bir modelini kurar.Bu model ,sürekli olarak gelen başka bilgilerle oluşum sürecine devam eder.Burada göz önünde bulundurmamız ihtiyaç duyulan başka bir mevzu da beynin ne gördüğünü belirleyen özelliğin bir tek duyu organlarımızın ilettikleri ile sınırı olan olmadığıdır.Beynin bununla beraber kendisine gelen detayları iyi mi işlemek istediği ve kendi hususi dünyasını iyi mi yorumlamak istediği ana işlevinin ayrılmaz bir parçasıdır.Hepimizin bilmiş olduğu şeklinde insanların büyük bölümü dış dünyaya ilişkin ortak algılara haizdir.Fakat her bir kişinin kendisine ait şahsi gerçekleri de vardır.
ZİHİN EYLEMLERİ
Zihin eylemleri başlıca üç nokta altında incelenebilir:
1-Bilgisel eylemler:Bir şeyin farkına varmak ve düşünme ile ilgili eylemlerdir. Bilgisel eylemlere ulaşmak için sorulacak sual ‘Ne biliyorsun ?' olacaktır.
2-Duygusal eylemler:Zihnin his ve heyecanlarını yansıtan eylemlerdir. Duygusal eylemin ne işe yaradığını idrak etmek için ‘Sende ne his uyandırıyor?' sorusunu sorarız.
3-Tepkisel eylemler:Zihnin irade ve uğraşı ile ilgili eylemlerdir. Tepkisel eylemlerin neler bulunduğunu ortaya çıkarmak için ‘Ne yapacaksın ?'sorusu sorulur.
Orman kenarında gezinirken kaplan gören bir kişinin zihinsel eylemlerini şu şekilde değerlendiririz:
Bilgisel fiil:Bir kaplan görüyorum. (Ne biliyorsun ?)
Duygusal fiil:Korkuyorum. (Sende ne his uyandırıyor?)
Tepkisel fiil:Kaçıyorum. (Ne yapacaksın ?)
ZİHİNSEL BOZUKLUK
Psikiyatri, ‘zihin' ve ‘tıbbi tedavi' anlamına gelen sözcüklerden türetilen bir kelime olup ruh hastalıklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilidir.Aslen fizyolojik tıp ile ruh hekimliği içinde net bir ayırım yoktur.Bir ruh hekimi bedenin içinde bulunmuş olduğu fizyolojik koşullar ile zihinsel vaziyet arasındaki ilişkiyi devamlı göz önünde tutmak durumundadır.Aynı şekilde bir fizyolojik tıp doktoru ruhsal durumların bedensel bozukluklar üstündeki etkilerini hesaba katmaktadır.Aslına bakarsan ruh hastalığının bir tek sebebi yoktur.Fakat düzgüsel hayatta içten ve dıştan gelen nedenlere nazaran bir ayırım yapılmaktadır.Mesela kalıtsal etkenler içten gelen nedenlerle ilgilidir.Sakatlanma,hastalık,parasal sıkıntılar ve işten çıkarılmalar şeklinde sebeplerden oluşan zihinsel gerilim dıştan gelen nedenlerdir.
Herhangi bir insanoğlunun temel kişiliği ile bir fizyolojik ya da ruhsal gerilim arasındaki etkileşim,bunun arkasından gelen zihinsel tepkinin boyutlarını etkisinde bırakır.Herhangi bir şahıs yoğun olan gerilime yeterince direnebilirken,bir başkası daha önemsiz bir engele yenik düşebilir.
*
Zihin hastalıklarının emare ya da işaretleri bir sürü başlık altında toplanmıştır.Idrak etme bozuklukları,fikir ve konuşma bozuklukları,hafıza bozuklukları ve ötekileri verilecek örnekler arasındadır.
-Zihin bozuklukları içinde incelenen olgulardan bir tanesi sanrılardır.Sanrılar,dış bütün ülkelerce herhangi bir nesnel uyaran olmadan meydana gelen duyumsal algılamalardır.Hem ruh hastalıkları hem de beynimiz hastalıklarında çok sık görülen idrak etme bozukluğunu oluştururlar.
-Fikirde görülen bozukluk emareleri bir çok şekilde kendini gösterir.Düşünce uçuşması durumunda fikir süreçleri hızlanmıştır.Direnme durumunda ise hastanın değişik tepkiler göstermesini gerektiren çevre değişikliğinden uzun bir süre sonrasında da aynı tepkileri göstermekte ısrar etmiş olduğu görülür.Fikir tıkanıklığı durumunda fikir zincirinin aniden durarak bütünüyle yeni bir zincire geçmiş olduğu göze çarpar.
*
-Takıntı şeklinde bir takım bozukluklarda hasta,bir takım şeyleri aklından çıkarmak için her türlü çabayı gösterdiği halde o mevzuda düşünmeye zorlandığını hisseder.Hasta bu zorlamanın dıştan gelen bir fiil sonucu değildir,kendi içinde oluştuğunu anlamış olur.
-Fikir yabancılaşmasında,fikirlerin bir dış kaynağın denetiminde olduğu sanılır.Hasta şahıs,düşüncesine başkalarına ait da katıldığına ya da düşüncelerinin kendi kafasına başkalarınca sokulduğuna inanır.Gene bu bozukluğa haiz bir takım hastalar kendi düşüncelerinin başkaları tarafınca kafasından çıkarıldığına inanır ya da başkalarına ait kendisiyle aynı anda aynı şeyleri düşünmekte bulunduğunu ve en gizli saklı tasarılarını bildiğini sanır.
-Kuruntu,yanlış bir inançtır.Çoğu zaman saçma,olanaksız ve mantığa uymayan ama bununla beraber kati olan inançtır.
-Fikir biçimindeki bozukluklar ise,birbirini izleyen fikirlerin halkalarında görülen kopukluk ve kavram sınırlarının saptanamaması şeklindedir.
*
-Hafıza bozuklukları,anımsanacak bilgilerin zihne kaydındaki,zihinde tutulmasındaki ve bilgilerin anımsanmasındaki bozukluklardır.Eğer patolojik bir hafıza yitimi olursa zihindeki boşluk özenle uydurulmuş yalanlarla doldurulur.
-Duygusal bozukluklar,belli başlı bir duruma uygun olmayan duygusal tepkilerin hem sertliğini hem de süresindeki değişimleri ihtiva eder.Duygusal bozukluk derken,geçici olan bir duygusal tepkiden çok,depresyon ya da engel şeklinde ruhsal durumdaki devamlı bir bozukluğu anlarız.
-Depersonalizasyon,kişinin kendi deneyiminde meydana gelen bir bozukluktur,kişinin kendisinin eski durumuna nazaran değiştiğini hissettiği süre ortaya çıkar.Kendisini bir otomat şeklinde hisseder ve kendi hareketlerini sanki dışarıdan izliyormuş şeklinde olur.
-Derealizasyon durumunda ise kişi dış dünyayı acayip ve belirgin şekilde değişmiş olarak algılar.
*
Şuur bozuklukları,temel olarak fizyolojik nedenlere bağlıdır.Hem dikkati hem de zihni toplamadaki değişmeler ön plandadır.Fikirde yavaşlama da görülür.Bununla birlikte fikir ile fiil yönlendirilemez.Şuur bozukluklarına genel olarak baktığımızda hastanın zihninin karışmış bulunduğunu,birbiriyle ilgisiz ve anlam ifade etmeyen davranışlarda bulunduğunu ve nihayet çılgınlık yapabileceğini gözlemleriz.
KAYNAK:
The Joy of Knowledge Encyclopaedia
Bedenin ve zihnin biyolojik olarak iyi mi çalışmış olduğu mevzusu günümüzde oldukça ileri aşamalara varmıştır.Fakat her ikisinin karşılıklı olarak birbirlerini iyi mi etkilediği ve bu etkileşimden ‘şahıs'yi iyi mi oluşturduğu mevzusunda sorulması ihtiyaç duyulan pekçok sual vardır.Her şeyden ilkin zihin ve bedenin ayrı ayrı ve birbirlerinden bağımsız olgular olmadığı besbelli bir şeydir.Bunların aralarında belli başlı bağlantılar bulunduğunun kanıtlarından birisi psikosomatik hastalıklardır.Bu tip hastalıklar belli başlı oranda ruhsal etkenlerin yol açmış olduğu fizyolojik bozukluklardır.Diğer yandan zihinsel davranışların,bedenin hastalığa yakalanma duyarlılığını etkilediğini pekçok vakada gözlemliyoruz.Burada bizim için sorun olan nokta,gövde ile zihin arasındaki birlikteliğin kalite ve nicelik olarak hangi boyutlarda olduğu ve karmaşıklık derecesidir.Başka bir ifade ile zihin ve bedenin birbirlerini iyi mi denetledikleri ya da etkiledikleri mevzusunda bildiklerimiz hemen hemen tam olarak açıklanamamaktadır.
*
Günümüzde bu mevzuda bir takım olguları daha iyi anlamış durumdayız.En azından beynin vücutları iyi mi denetlediğini ve bedensel fonksiyonları iyi mi değişikliğe uğrattığını daha iyi biliyoruz.Beyinden gelen denetleyici eylemler sinir yolları ile organlara göç eder.Bu kontrol,mesela soluma ve kalp atışının düzenlenmesi ile ilgilidir.Başka bir sistem kimyasal niteliktedir ve görevini kan damarları aracılığı ile yerine getirir.Bu sistemi hipofiz bezi düzenler.Bununla birlikte sistem ile beynimiz arasındaki bağlantıyı sağlar.
*
Beynimiz ile zihin arasındaki ilişki ve birbirlerini etkileme mevzusu milattan önceki çağlarda da merak ediliyordu.Hippokrates,beynin fonksiyonu mevzusunda günümüze dek ulaşan görüşlere sahipti.Beynin insan bedeninin en kuvvetli organı bulunduğunu kabul etmişti.Ona nazaran gözler,kulaklar,dil,eller ve ayaklar beynin belirlediği şekilde çalışırlar.Bilincin beyinde oluştuğunu söylemişti.Fakat Hippokrates'in bu görüşleri ondokuzuncu yüzyıla kadar dikkate alınmadı.Arada kalan bu dönemler antik dönemin ileri görüşleri ile uyuşmayan pekçok bilimdışı görüşlerle doludur.Mesela beynin ortaya koyduğu işlev,beynimiz boşlukları içinde bulunan ruhun hareketi ile açıklanıyordu.Ya da beynin gönderilmiş olduğu mesajların beynimiz boşluklarından akan bir sıvı aracılığı ile sinirlerden geçerek kaslara iletildiği sanılıyordu.
*
Yirminci yüzyılın başlangıcında bedenin kendi işlevlerini iyi mi yerine getirdiğine dair bilimsel bilgi artmaya başladı.Solunum ve beslenmenin fizyolojisi ile anatomi ve doku yapısının detayları daha iyi kavrandı.Beyinden gelen ve beyne giden mesajların iletim şekli detaylı bir şekilde tanımlandı.Çok ufak oluşumları görmeyi elde eden büyütme ile ilgili aygıtların ve transistör şeklinde araçların da keşfiyle beyindeki hücre faaliyeti daha detaylı şekilde incelendi.Biyokimya ile hücre içindeki oluşumlar iyice anlaşılmıştır.Nihayet bilgisayarlar yardımıyla sinir sisteminin emek harcaması ve bilincin tanımında epey yol alınmıştır.
*
Bugün için vardığımız noktada beynin ,duyuların kendisine ilettiği detayları işlemek için oluşan bir organ bulunduğunu kabul ediyoruz.Beynimiz kendisine dış dünyadan gelen bilgilerden sonrasında dış dünyanın bir modelini kurar.Bu model ,sürekli olarak gelen başka bilgilerle oluşum sürecine devam eder.Burada göz önünde bulundurmamız ihtiyaç duyulan başka bir mevzu da beynin ne gördüğünü belirleyen özelliğin bir tek duyu organlarımızın ilettikleri ile sınırı olan olmadığıdır.Beynin bununla beraber kendisine gelen detayları iyi mi işlemek istediği ve kendi hususi dünyasını iyi mi yorumlamak istediği ana işlevinin ayrılmaz bir parçasıdır.Hepimizin bilmiş olduğu şeklinde insanların büyük bölümü dış dünyaya ilişkin ortak algılara haizdir.Fakat her bir kişinin kendisine ait şahsi gerçekleri de vardır.
ZİHİN EYLEMLERİ
Zihin eylemleri başlıca üç nokta altında incelenebilir:
1-Bilgisel eylemler:Bir şeyin farkına varmak ve düşünme ile ilgili eylemlerdir. Bilgisel eylemlere ulaşmak için sorulacak sual ‘Ne biliyorsun ?' olacaktır.
2-Duygusal eylemler:Zihnin his ve heyecanlarını yansıtan eylemlerdir. Duygusal eylemin ne işe yaradığını idrak etmek için ‘Sende ne his uyandırıyor?' sorusunu sorarız.
3-Tepkisel eylemler:Zihnin irade ve uğraşı ile ilgili eylemlerdir. Tepkisel eylemlerin neler bulunduğunu ortaya çıkarmak için ‘Ne yapacaksın ?'sorusu sorulur.
Orman kenarında gezinirken kaplan gören bir kişinin zihinsel eylemlerini şu şekilde değerlendiririz:
Bilgisel fiil:Bir kaplan görüyorum. (Ne biliyorsun ?)
Duygusal fiil:Korkuyorum. (Sende ne his uyandırıyor?)
Tepkisel fiil:Kaçıyorum. (Ne yapacaksın ?)
ZİHİNSEL BOZUKLUK
Psikiyatri, ‘zihin' ve ‘tıbbi tedavi' anlamına gelen sözcüklerden türetilen bir kelime olup ruh hastalıklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilidir.Aslen fizyolojik tıp ile ruh hekimliği içinde net bir ayırım yoktur.Bir ruh hekimi bedenin içinde bulunmuş olduğu fizyolojik koşullar ile zihinsel vaziyet arasındaki ilişkiyi devamlı göz önünde tutmak durumundadır.Aynı şekilde bir fizyolojik tıp doktoru ruhsal durumların bedensel bozukluklar üstündeki etkilerini hesaba katmaktadır.Aslına bakarsan ruh hastalığının bir tek sebebi yoktur.Fakat düzgüsel hayatta içten ve dıştan gelen nedenlere nazaran bir ayırım yapılmaktadır.Mesela kalıtsal etkenler içten gelen nedenlerle ilgilidir.Sakatlanma,hastalık,parasal sıkıntılar ve işten çıkarılmalar şeklinde sebeplerden oluşan zihinsel gerilim dıştan gelen nedenlerdir.
Herhangi bir insanoğlunun temel kişiliği ile bir fizyolojik ya da ruhsal gerilim arasındaki etkileşim,bunun arkasından gelen zihinsel tepkinin boyutlarını etkisinde bırakır.Herhangi bir şahıs yoğun olan gerilime yeterince direnebilirken,bir başkası daha önemsiz bir engele yenik düşebilir.
*
Zihin hastalıklarının emare ya da işaretleri bir sürü başlık altında toplanmıştır.Idrak etme bozuklukları,fikir ve konuşma bozuklukları,hafıza bozuklukları ve ötekileri verilecek örnekler arasındadır.
-Zihin bozuklukları içinde incelenen olgulardan bir tanesi sanrılardır.Sanrılar,dış bütün ülkelerce herhangi bir nesnel uyaran olmadan meydana gelen duyumsal algılamalardır.Hem ruh hastalıkları hem de beynimiz hastalıklarında çok sık görülen idrak etme bozukluğunu oluştururlar.
-Fikirde görülen bozukluk emareleri bir çok şekilde kendini gösterir.Düşünce uçuşması durumunda fikir süreçleri hızlanmıştır.Direnme durumunda ise hastanın değişik tepkiler göstermesini gerektiren çevre değişikliğinden uzun bir süre sonrasında da aynı tepkileri göstermekte ısrar etmiş olduğu görülür.Fikir tıkanıklığı durumunda fikir zincirinin aniden durarak bütünüyle yeni bir zincire geçmiş olduğu göze çarpar.
*
-Takıntı şeklinde bir takım bozukluklarda hasta,bir takım şeyleri aklından çıkarmak için her türlü çabayı gösterdiği halde o mevzuda düşünmeye zorlandığını hisseder.Hasta bu zorlamanın dıştan gelen bir fiil sonucu değildir,kendi içinde oluştuğunu anlamış olur.
-Fikir yabancılaşmasında,fikirlerin bir dış kaynağın denetiminde olduğu sanılır.Hasta şahıs,düşüncesine başkalarına ait da katıldığına ya da düşüncelerinin kendi kafasına başkalarınca sokulduğuna inanır.Gene bu bozukluğa haiz bir takım hastalar kendi düşüncelerinin başkaları tarafınca kafasından çıkarıldığına inanır ya da başkalarına ait kendisiyle aynı anda aynı şeyleri düşünmekte bulunduğunu ve en gizli saklı tasarılarını bildiğini sanır.
-Kuruntu,yanlış bir inançtır.Çoğu zaman saçma,olanaksız ve mantığa uymayan ama bununla beraber kati olan inançtır.
-Fikir biçimindeki bozukluklar ise,birbirini izleyen fikirlerin halkalarında görülen kopukluk ve kavram sınırlarının saptanamaması şeklindedir.
*
-Hafıza bozuklukları,anımsanacak bilgilerin zihne kaydındaki,zihinde tutulmasındaki ve bilgilerin anımsanmasındaki bozukluklardır.Eğer patolojik bir hafıza yitimi olursa zihindeki boşluk özenle uydurulmuş yalanlarla doldurulur.
-Duygusal bozukluklar,belli başlı bir duruma uygun olmayan duygusal tepkilerin hem sertliğini hem de süresindeki değişimleri ihtiva eder.Duygusal bozukluk derken,geçici olan bir duygusal tepkiden çok,depresyon ya da engel şeklinde ruhsal durumdaki devamlı bir bozukluğu anlarız.
-Depersonalizasyon,kişinin kendi deneyiminde meydana gelen bir bozukluktur,kişinin kendisinin eski durumuna nazaran değiştiğini hissettiği süre ortaya çıkar.Kendisini bir otomat şeklinde hisseder ve kendi hareketlerini sanki dışarıdan izliyormuş şeklinde olur.
-Derealizasyon durumunda ise kişi dış dünyayı acayip ve belirgin şekilde değişmiş olarak algılar.
*
Şuur bozuklukları,temel olarak fizyolojik nedenlere bağlıdır.Hem dikkati hem de zihni toplamadaki değişmeler ön plandadır.Fikirde yavaşlama da görülür.Bununla birlikte fikir ile fiil yönlendirilemez.Şuur bozukluklarına genel olarak baktığımızda hastanın zihninin karışmış bulunduğunu,birbiriyle ilgisiz ve anlam ifade etmeyen davranışlarda bulunduğunu ve nihayet çılgınlık yapabileceğini gözlemleriz.
KAYNAK:
The Joy of Knowledge Encyclopaedia
Zihin Engelliler Öğretmenliği
Zihin Nedir?
Zihin Felsefesi
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR