Antropocoğrafya nedir? Antropocoğrafya tanımı, ilgilenilmiş olduğu alanlar ve genel özellikleri hakkında bilgiler. ANTROPOCOĞRAFYA, insan...
Antropocoğrafya nedir? Antropocoğrafya tanımı, ilgilenilmiş olduğu alanlar ve genel özellikleri hakkında bilgiler.
ANTROPOCOĞRAFYA, insanoğlunun yeryüzüne yayılışını inceleyen ilim dalı. Antropocoğrafya insanoğlunun yeryüzüne dağılışını, insanla yerleşim alanları arasındaki ilişkiye bağlar. İnsanı etkileyen başlıca coğrafya öğeleri; ülkeye ya da bölgenin karalardaki yeri (yerleşim alanının ada, yarımada ya da iç bölge oluşu), denizle bağlantısı, büyüklüğü, yeryüzü şekilleri (dağlar, ovalar, yüksek düzlükler vb), iklim ve nebat örtüsü, akarsu ve gölleri, yeraltı zenginlikleridir. Bunlara bağlı olarak yerleşme şekli, yerleşme alanları, türü, türlü halk ve ulusların kültürleri ve bunların yayılması incelenir.
Antropocoğrafya pek çok alt kola ayrılır. Yeryüzünde yaşayan insanların yayılma ve yoğunlaşma alanları, sayılan, yerleşilebilir ve yerleşilemez mıntıkalar, nüfus hareketleri, ülke ve dünyanın beslediği nüfus derecesi; nüfus coğrafyasının konuşundur.Yeryüzündeki yerleşme şekilleri (köy-kent yerleşmesi, göçebelik, toplu-dağınık yerleşme, sürekli-geçici yerleme vb). Yerleşme coğrafyasının kapsamına girer. Irklar coğrafyası yeryüzündeki insan soylarını, ırkların özelliklerini, iklime uygunluk oranlarını mevzu alır. Hastalıkların dağılım ve yoğunlaşma şekilleri, yayılma alanları vb tıp coğrafyasının kapsamına girer. Coğrafya ile halkların kültürel özellikleri arasındaki ilişkiler, halkların, dillerin ve dinlerin yeryüzüne dağılışı ve bu dağılışın coğrafya temelleri kültür coğrafyasında incelenir. Siyasal coğrafyada ise; devletlerin doğuşu, gelişmesi ve yaşamalarını elde eden coğrafya bilhassa, nüfus, iktisat ve tabii yapıyla devletin kapladığı coğrafya alanı arasındaki ilişki mevzu edilir. Bununla birlikte iktisat, ulaşım ve tecim coğrafyası da antropocoğrafyanın kapsamındadır.
Antropocoğrafya genel coğrafyanın araştırma ve kayıt yöntemlerini kullanır. Fakat antropocoğrafyamn araştırma nesneleri çok türlü ve değişken olduğundan kati yasalara ulaşılması daha güçtür. Gene de insan ve yerleşim alanı arasındaki karşılıklı etkileşim ilişkisinin incelenmesiyle bir takım yasalara ulaşılmıştır. Nedensellik (illiyet) yasasına nazaran coğrafya hareketleriyle insan topluluklarının hareketleri (türün ve ırkların oluşum, çabalama gücünün gelişimi, iktisat ve kültür gelişmesi, halk topluluklarının oluşumu vb) içinde temel bir ilişki vardır. Ara öğelerin kıymet yasasma nazaran insanla yerleşim alanı arasındaki ilişkiyi kültürel öğeler (ABD Kıtası’ndaki gelişmede Avrupa kültürü ve Avrupalıların tesiri) etkisinde bırakır. Değişme yasasma nazaran insanla tabiat ve çevresi arasındaki ilişki değişiyor (tekniğin gelişmesiyle yerleşim alanının, tabii çevrenin ve yaşama biçimlerinin değişmesi şeklinde). Gelişme yasasına nazaran antropocoğraya vakaları bir gelişme sürecinin ürünüdür. Taşınma ve yer değişiklik yapma yasasına nazaran insanoğlunun oluşturduğu kültürel ürünler göç eder ve yer değiştirebilir niteliktedir.
Antropocoğrafya, genel coğrafyanın en yeni kollarından biridir. Kurucusu olarak Frederic Ratzel (1884-1904) gösterilir. Die Erde und das Leben (Yeryüzü ve Yaşam, 1901) adlı eserinde Ratzel, insanoğlunun, ulusların ve devletlerin yazgısının yaşanılan coğrafya alanına bağlı bulunduğunu savunur. Raztel’in görüşleri Rudolf Kzellen’de jeopolitik terimi olarak biçimlenir (L’Etat comme forme vitale 1971). Antropocoğrafya G. Hardy (Georgraphie Pyschologique, 1939), Cavailles {La Route Francaise, 1946) ve P. Deffontaine’ın (Geographie et Religion, 1948) çalışmalarıyla gelişmiştir.
YORUMLAR