Buz Pateni sporu iyi mi doğmuştur? Eski çağlardan günümüze Buz Pateni, yeryüzündeki gelişimi, tarihçesi, mühim buz pateni sporcuları hakkınd...
Buz Pateni sporu iyi mi doğmuştur? Eski çağlardan günümüze Buz Pateni, yeryüzündeki gelişimi, tarihçesi, mühim buz pateni sporcuları hakkında bilgi.
Buz Pateninin Tarihçesi
Buz pateninin ilk kez M.Ö. 1000’li yıllarda İskandinavya‘da ortaya çıkmış olduğu sanılmaktadır. Hayvanların bacak kemiklerinden yapılmış İlk buz patenlerinin ortası oyuk ve ayağa bağlanabilmesi için bir ucu delikti. Bu ilkel patenler buz üstünde eşya taşımak amacıyla da kullanılıyordu. Buz üstünde oynanan ekip oyunlarına ise M.S. 2. yy.dan kalma belgelerde rastlanmaktadır.
Orta Çağdan bu zamana kadar Hollânda‘daki su kanallarında erkekler ve bayanlar abasında paten yarışmaları yapılmaktaydı. 1180’de yayımlanmış “Town of London” adlı gazetede evlatların ayaklarına kemik bağlayıp ellerine sopa ile birlikte kendilerini buz üstünde ittiklerine yer verilmiştir. 1498’de Hollândalı Tohannes Brugman tarafınca yazılmış “Styldwina’nın Yaşamı” adlı kitap, buz patenini bir hikâye örgüsü içinde resimlerle gösteren ilk yapıt olmuştur, ingiliz askerleri buz patenini 1740’larda Şimal ABD’ya götürmüşlerdir. 1770’li yıllarda Fransız sarayında çok ilgi gören buz pateni Marie Antoinette, Napoleon Bonaparte şeklinde ünlülerce de sevilerek yapılmıştır. 1771’de Robert Johnes tarafınca yazılan paten kitabında buz üstünde meydana getirilen türlü hareketler anlatılmıştır. Bu hareketler içinde “dış kenar”, “iç kenar”, “üçlü dönüş” ve “spread eagle” yer almıştır. İngiltere’de ilk sürat yarışı 1814’te Fens kentinde gerçekleştirilmiştir. Amatörler arası yarışların ilki ise 1823’te düzenlenmiştir.
Tümüyle demirden meydana getirilen ve çizme altına takılan ilk buz patenini 1848’de Philedelphialı E. W. Bushnell yapmış, ilk tabii buz pateni pisti ise 1868’de Kanada’nın Toronto eyaletinde açılmıştır. 1876’da Londra’da Glaciarium adıyla açılan hususi bir pist suni olarak dondurulmuş, bu teknikle daha büyük ve halka açık pistlerin yapılabilmesi olanağı doğmuştur. Böylelikle buz sporları sıcak iklimlerde de yapılabilir hâle gelmiş, salonların ve sporcuların sayıları hızla artmıştır, ilk paten kulübü 1742’de Edinburgh’ta kurulmuştur. 1830’da Londra’da artistik patinajı da kapsayan İlk paten kulübü açılmıştır. Bu konuyu 1860’ta New York Paten Kulübü’nün kurulması ve Chicagolu usta dansçı Jackson Haines tarafınca, dans hareketlerini de içeren yeni bir tekniğin Avrupa’da sergilenmesi izlemiştir. Haines’in düşüncelerinden esinlenerek patende Viyana akımını başlatan “Viyana Buz Sporları Kulübü” 1867’de kurulmuştur. Sonradan uluslar arası bir kalite kazanan artistik patinaj Viyana akımının ürünüdür. Buz pateni sporlarıyla ilgili ilk örgütler, 1878’de kurulan ‘Büyük Britanya Ulusal Buz Pateni Federasyonu” ve 1886’da kurulan “Kanada Amatör Paten Federasyonu” olmuştur. Bu federasyonlar başka ulusal örgütlerle birleşerek 1892 senesinde “Uluslar Arası Buz Pateni Birliği”ni (ISU) meydana getirmişlerdir. ISU’nun kuruluşundan sonrasında artistik paten, sürat pateni ve buz dansı karşılaşmalarının tümü bu teşkilat tarafınca gerçekleştirilmiştir.
Avrupa Artistik Buz Pateni Şampiyonası ilk kez 1891’de Hamburg’da, bir tek adamların katılımıyla düzenlenmiş, bayanların da iştirak ettiği ilk Avrupa Şampiyonası ise 1930’da yapılmış, aynı yıl çiftler kategorisi de yarışmalara dâhil edilmiştir. Dünya Buz Pateni Şampiyonası ilk olarak 1896’da Saint Petersburg’da düzenlenmiş, 1906’da Davos’ta ise bayanların da yer almış olduğu ilk Dünya Şampiyonası yapılmış, çiftler kategorisinin Dünya Şampiyonasında yer alması ise 1908’de Saint Petersbourg’daki yarışmalarda olmuştur. Buz dansında ilk Dünya Şampiyonası 1952’de Paris’te organize edilmiş, bu branşta ilk Avrupa Şampiyonası ise 1954 senesinde düzenlenmiştir.
Bayanların ve adamların iştirak ettiği artistik paten ve yalnızca adamların iştirak ettiği sürat pateni karşılaşmaları, 1908 Olimpiyat Oyunları’ndan sonrasında ilk kez 1924 Kış Olimpiyat Oyunlarında yer almıştır. Bayanların da iştirak ettiği sürat pateni yarışmaları ilk kez 1960 Olimpiyatları’nda yer almış, buz dansı gösterileri ise İlk kez 1976 Olimpiyatları’nda yapılmıştır. Uluslar Arası Patinaj Birliği tarihinin en köklü değişimleri 1990 senesinde yaşanmıştır. Bu yıl uluslar a-rası karşılaşmalarda neredeyse yüzüncü yılını dolduran mecburi hareketler kaldırılmıştır. 1992’den sonrasında salon kısa pist yarışmalarına tam bir olimpik statü kazandırma sonucu ile sürat pateninin kapsamı genişletilmiştir. Buz pateni günümüzde oldukça sevilen bir spor dalı olarak gelişimini sürdürmektedir. Suni olarak dondurulan pistlerin sayısının da artması ile boş zamanları değerlendirme amacıyla meydana getirilen buz pateni yaygınlaşmıştır. Buz pateninde tek bayanlarda K. Witt, S. Henie, B. Scott, S. Dijkstra; tek erkeklerde R. Button, H. Jenkins, B. Boitano, S. Hamilton, K. Shafer; çiftlerde J. Torvill-C. Dean, N. Bestermianova-A. Bukine, I. Radnino-A. Zaytsev önde gelen İsimlerdir.
YORUMLAR