Dünyanın en güzel ve en çeşitli canlıları olan hem evimizin hem bahçelerimin yani yaşadığımız yerlerin süsü olan çiçekler ile ilgili olarak ...
Dünyanın en güzel ve en çeşitli canlıları olan hem evimizin hem bahçelerimin yani yaşadığımız yerlerin süsü olan çiçekler ile ilgili olarak konu anlatımının yapıldığı yazımız.
Çiçek bir bitkinin üreme organlarını taşıyan kısmıdır. Birçoğu hoş kokulu ve güzel renklidir. Bunun için, süs olarak, bahçelerde, parklarda, evlerde yetiştirilir.
Çiçek, birbiri üzerine yığılmış yaprakların biçim ve renk değiştirmiş şeklinden başka bir şey değildir. Sonradan meyva şeklini alır, tohumları ile yeni yeni bitkilerin doğmasını sağlar.
Çiçeğin Başlıca Parçaları
Henüz açılmış bir badem çiçeğini alalım, yakından inceliyelim. Bunun birtakım kısımlardan meydana geldiğini görürüz. Bu parçacıklardan hepsinin bitkinin üremesinde önemli görevleri vardır.
Çiçekler çoğunlukla dallara bir sapla bi-tişmişlerdir. Dala, sapsız olarak, doğrudan doğruya bitişenleri de vardır. Çiçek sapının bir ucu genişliyerek bütün çiçeği üzerinde taşıyabilecek bir tabla halini almıştır. Buna «çiçeklik» veya «çiçek tablası» denir.
Çiçeğin altında, hemen dışında, beş parçalı yeşil yapraklar bulunduğunu görürüz. Bunların herbiri «çanak yaprağı» dır. Hepsine birden «çanak» denir. Bunlar gerek renk, gerekse yapılış bakımından öteki yapraklardan farklı değildir.
Çanak yapraklarının hemen içinden beş tane pembe renkli, daha büyük yapraklar çıkar ki bunlar da çiçeğin «taçraprağı» dır. Bu, çiçeğin renkli olan kısmıdır. Taçyaprakları gülde pembe, kırmızı, sarı; zambakta beyaz, minede mavi, çiğdemde sarı, leylâkta eflâtun vs. dir.
Taçyapraklarının ortasında uçları topuzlu, kendileri ince uzun birtakım iplikçikler vardır. Bunlar çiçeğin «erkek organları» dır. Erkek organların ortasında «dişi organ» vardır ki bunun da biçimi bir sürahiye benzer. Çiçeğin çanakyaprakları ile taçyaprakları erkek ve dişi organları korumaya yarar.
Bitkilerin Çeşitli Çiçekleri
Gördükleri iş hepsinde aynı olmakla beraber, birçok bitkilerin çiçeklerinin yapılışı, biçimleri birbirine uymaz. Badem, menekşe, gül gibi bitkilerde erkek ve dişi organlar aynı çiçek üzerinde bulunurlar. Bazı bitkilerde ise erkek ve dişi organlar ayrı ayrı çiçeklerde yer almışlardır. Örneğin fındık ağacında bir kök üzerine açan çiçeklerin bir kısmı erkek, bir kısmı da dişi çiçeklerdir. Bu gibi bitkilere «birevcikli bitkiler» denir. Erkek ve dişi çiçekler ayrı ayrı köklerin üzerinde de yer alabilir. «İkievcikli bitkiler» de, örneğin söğütte olduğu gibi, erkek çiçekler hep bir ağacın, dişi çiçekler de hep başka bir ağacın üzerinde toplanmışlardır.
Bazı bitkilerin çiçeklerinde çanak, taç, erkek ve dişi organların dördü birden bulunmasına karşılık bazılarında bunlardan biri noksan olabilir. Böylelerine «noksan çiçek» denir. Bunun gibi tamamen, kısır olan çiçekler de vardır.
Çanakyaprakları iki veya daha fazla sayıda olabilir. Gelincikte iki çanakyaprağı bulunur, Çiçek açınca bu yapraklar kendiliğinden düşer. Lâlenin üç çanakraprağı ise tıpkı taçyaprakları gibi renklidirler.
Taçyapraklarının sayısı çanakyapraklarının sayısı kadar olabileceği gibi birkaç katı da olabilir.
Çiçeklerin diplerinde tatlı bîr sıvı bulunur. Bu balözüdür. Böcekler, bilhassa arılar, balözünü emmek için çiçeklerin tâ içlerine kadar girerler. Böylece, çiçeğin döllenmesini sağlamış olurlar.
Badem, elma, erik, portakal, bakla, bezelye gibi bazı bitkilerde çanak ve taçyaprakları ayrı ayrıdır. Bunlar «taçyaprağı ayrı olan bitkiler» takımım meydana getirirler. Patlıcan, biber, kabak, zeytin, üzüm, kekik, nane vs. gibi bitkilerin çanak ve taç yaprakları birbirine kaynaşmıştır. Bunlar da «taçyaprağı bitişik olan bitkiler» takımını meydana getirirler. Dut, ıspanak, pancar vs. gibi bitkilerde ise taç yaprağı hiç bulunmaz.
Çiçek Üremeyi Nasıl Sağlar
Erkek organların başındaki topuzlu başçığın içindeki İki kese «çiçek tozu» denilen sarı veya kırmızı bir tozla doludur. Çiçeğin dişi organı biçim bakımından küçücük bir sürahiye benzer. Bunun şişkin olan tarafına «yumurtalık» adı verilir.
Bir çiçeğin döllenmesi, erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşerek çoğalma kabiliyeti olan yeni bir hücre meydana getirmesidir. Bunun için de, çiçek tozunun dişi or-gartın tepeciğine konması gerekir. Bu yarüzgârla, ya da böceklerle olur. Rüzgârla uçuşan çiçek tozlarının dişi üreme organının üzerine konması ihtimali azdır. Bu gibi bitkilerin çiçek tozlan sayıca çok olur. Örneğin bir çam ormanında havayı dolduracak kadar kesif bir sarı bulut halinde uçuşan sarı tozlar çamların kolayca döllenmesini sağlar. Bu gibi tozlaşma daha çok açık tohumlularda, bir çeneklilerde, taç yaprağı olmayan bitkilerde olur.
Bitkilerin büyük bir kısmının döllenmesini böcekler sağlar. Dişi organın tepeciğine konan çiçek tozlari bir boru meydana getirerek yumurtacığın deliğine kadar uzanır, orada yumurta hücresiyle birleşerek döllenmiş yumurtayı meydana getirir .
YORUMLAR