Cumhuriyetin ilanından sonrasında Türkiye Cumhuriyeti’nin dış siyaseti, dış politikada izlediği yol, gelişmeler hakkında bilgi. TÜRKİYE CUM...
Cumhuriyetin ilanından sonrasında Türkiye Cumhuriyeti’nin dış siyaseti, dış politikada izlediği yol, gelişmeler hakkında bilgi.
TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN DIŞ SİYASETİ
Atatürkçü Fikirde Ulusal Dış Siyaset:
a) Her şeyden ilkin ulusal gücümüze dayanmak
b) Ulusal sınırlarımız içinde kalmak
c) Gerçekleşmesi mümkün olmayan idealler ardında koşmamak
d) Ulusal politikayı uygularken devamlı iç teşkilatı dikkate alabilmek
e) Başka devletlerin iç politikalarından ve yönetim sistemlerinden etkilenmemek
f) Internasyonal ilişkilerde, eşitliğe dayanan karşılıklı dostluklar ve bağlaşmalar oluşturmak
g) Dış politikada diplomaside, ilim ve teknolojiyi yol gösterici olarak kullanmak
Not: Mustafa kemal atatürk dış politikada, bağımsızlığa saygı ve devletlerin eşitliği ilkesinden ödün vermemiştir. Bu ilke “Yurtta Sulh, Bütün ülkelerce, Sulh”tır.
LOZAN BARIŞINDAN SONRA SİYASET YOLU İLE ÇÖZÜMLENEN SORUNLAR
1) Yabancı Okullar Problemi:
a) Osmanlı Devletinde bağımsız bir yönetime haiz olan yabancı okulların varlıkları Lozan Antlaşmasında bir takım şartlarla kabul edildi.
b) 1925-1926’da Türk Hükümeti bu okullarda Tarih ve Coğrafya nın Türkçe olarak Türk öğretmenler tarafınca okutulmasını, Ulusal Eğitimin denetimde olması sonucu aldı.
c) Dini merasim ve derslere okulun mensup olduğu dinden olan öğrencilerin girmesi, okul kitaplarında Türklük aleyhine yazıların bulunmaması kararları alındı.
d) Bu kararlara karşı çıkan yabancı devletler muhatap alınmayarak, hükümet bu durumu iç problemi sayarak görüşme mevzusu yapmadı.
e) Bu esaslara uymayan bir takım yabancı okullar kapatıldı, bir bölümü hükümetin isteğini kabul etti. Problem çözümlendi.
2) Nüfus Değişimi:
Lozan Barışına bakılırsa, İstanbul Rumları ile Garp Trakya Türkleri haricinde Türkiye’de yaşayan Rumlarla Yunanistan’daki Türkler karşılıklı olarak değiştirilecekti. Uzun süre bu mesele Yunan hükümetinin tutumu yüzünden çözülemedi. 10 Haziran 1930’da Türk hükümetinin emin tutumu sonucu barışçı yolla çözümlendi.
3) Irak Sınırı ve Musul Problemi:
a) Lozan sulh görüşmelerinde, Musul mevzusunda bir anlaşma sağlanamadı. Irak’la olan sınırda çizilemedi.
Not: Mondros Ateşkeş Antlaşması imzalandığı vakit Musul cenk sonunda kaybedilmemişti. İngiltere Mondros’un 7. maddesine dayanarak Musul’u işgal etmiştir.
b) Lozan Barışına bakılırsa; Musul problemi, Türkiye ile İngiltere içinde yapılacak görüşmelerle çözülecekti.
c) Görüşmeler 1924’te başladı. İngiltere Musul’un Irak’a ait bulunduğunu savundu. Varlıklı petrol yataklarını elden bırakmamak istiyordu. Görüşmelerden netice alınamadı.
d) Mevzu, İngiltere tarafınca Milletler Cemiyetine götürüldü.
e) Milletler Cemiyeti bu problemi çözmekle kendisini yetkili görmediği için mevzu Lahey Hak Divanına götürüldü.
f) Alınan kararları Türk hükümeti kabul etmedi. İngiltere ile tekrardan ikili görüşmeler başladı.
g) 5 Haziran 1926’da Ankara’da bir antlaşma imzalandı.
Netice:
a) Türkiye-Irak sının çizildi.
b) Musul Irak’a bırakıldı.
c) Irak’ta elde etmiş olduğu petrol gelirinin %10’nu, 25 senelik bir süre için Türkiye’ye verecekti.
4) Milletler Cemiyetine Girişimiz (18 Temmuz 1932)
Türkiye’nin Dünya Barışının korunması için gösterdiği çabayı gören Milletler Cemiyeti 1932’de Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini cemiyete girmek için resmen davet etti.
Türk Hükümeti, cemiyetin işlemesindeki aksaklıkları bilmesine karşın çağrıya pozitif yönde yanıt verdi. Cemiyetin bir üyesi oldu.
5) Balkan Antantı (9 Şubat 1934)
Gaye: Sınırları karşılıklı olarak güvenceye alabilmek, ortaya gelebilecek tehlikeleri beraber önlemektir.
a) Avrupa’da devletler 1930’dan itibaren silahlanmaya hız verdiler. İtalya ve Almanya’nın Balkanlar ve Orta Doğuyu hedef alan politikaları Balkan devletlerini endişelendirdi.
b) Balkan devletleri içinde ortak tehlikeye karşı birleşme eğilimleri hayata merhaba dedi.
c) Türkiye, Yunanistan yakınlaşmasına Yugoslavya ve Romanya’da katıldı.
Önemi:
Türkiye, hem garp sınırının güvenliğini elde etmiş, hem de bölümde sulh ortamı yaratarak dünya barışma katkıda bulunmuştur.
6) Montrö (Montreux) Şözleşmesi (20 Temmuz 1936)
Lozan Sulh Antlaşması ile Boğazların yönetimi Türkiye’nin başkanlığmda Milletlerarası bir komisyona bırakılmış. Boğazların her iki yakasında belli başlı bir alanda asker bulundurulmayacaktı.
Not: Bu hükümler, Lozan konferansına katılan devletlerin silahlarını azaltacaklarına söz vermeleri üstüne kabul edilmişti.
Fakat bu devletler;
YORUMLAR