Yay nedir, ne işe yarar? Yayların özellikleri, kuvvet ile olen ilişkisi ve dinamometrede kullanımı hakkında bilgi. YAYLAR Kuvvet uygulandı...
Yay nedir, ne işe yarar? Yayların özellikleri, kuvvet ile olen ilişkisi ve dinamometrede kullanımı hakkında bilgi.
YAYLAR
Kuvvet uygulandığında biçim değiştiren, uygulanan kuvvet kalktığında ise eski hâline dönen cisimlere esnek cisim denir.
Esnek cisimler günlük yaşamda bir çok yerde (bazı tişörtler ve çoraplar, mandal, tükenmez kalem) kullanılırlar. Yaygın olarak kullanılan esnek cisimlerden biri de yaydır. Koltuk, otomobil, motosiklet ve egzersiz aletleri yayların kullanıldığı eşyalardan bazılarıdır.
Yaylar; boylarına, yapıldıkları malzemenin cinsine ve kalınlıklarına gore değişik esneklik gösterir. Kalem, toka benzer biçimde eşyalarda ince ve yumuşak yaylar kullanılırken arabaların sarsılmasını azaltmak için daha kalınca ve sert yaylar kullanılır.
► Bir gösterim gerilmesi ya da sıkışması yaya uygulanan kuvvetle doğru orantılıdır.
Şekilde de görüldüğü benzer biçimde aynı ağırlıktaki cisimler, gösterim aynı oranda uzamasına niçin olur.
Yaylar, uçlarına asılan cismin ağırlığı sebebiyle uzar. Bununla beraber yay cisme, cismin ağırlığına zıt yönde bir tepki kuvveti uygular. Cisim gösterim ucunda dengede kaldığında bu iki kuvvet de birbirine eşit büyüklükte olur.
Yaylara taşıyabileceğinden fazla kuvvet uygulandığında esneklik özelliklerini kaybederler ve eski hâllerine dönemezler.
DİNAMOMETRE
Dinamometre, yayların esneklik özelliğinden yararlanılarak hazırlanan bir ağırlık ölçme aletidir. Değişik ağırlıktaki cisimleri ölçmek için çeşitli dinamometreler kullanılır.
► Büyük kütleli cisimlerin ağırlıkları kalınca ve sert yaylardan yapılmış dinamometrelerle ölçülür.
► Ufak kütleli cisimlerin ağırlıkları ince ve yumuşak yaylardan yapılmış dinamometrelerle ölçülür.
1 kilo kütleli cisme tesir eden yer çekimi kuvvetinin ortalama kıymeti 10 N dur. Doğrusu 1 kilo lık cismi dinamometre ile tarttığımızda 10 N büyüklükte bir kuvvet ölçeriz. Benzer şekilde hacmi 4 kilo olan un paketinin ağırlığı ortalama 40 N dur.
YORUMLAR