Gübre nedir ve gübre ne işe yarar? Gübre türleri ve gübre ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Bitkilerin verimini...
Gübre nedir ve gübre ne işe yarar? Gübre türleri ve gübre ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
Bitkilerin verimini çoğaltmak için toprağa katılan maddelere verilen isimdir. Bitkiler yaşama ve gelişimleri için lüzumlu besinlerini topraktan alırlar. Topraktan alınan madensel tuzlar ve su ile havadan alınan karbondioksit gazı nebat içinde, bir laboratuvarda olduğu şeklinde, türlü değişmelere uğrar, malum bitkiyi, çiçeği, meyveyi meydana getirir. Bitkinin kullandığı türlü madensel tuzların hepsi her toprakta yeteri kadar yoktur, ya da çok kullanıldığı için hızlı tükenir. Bu durumda bitkide tam gelişme olmaz, ya zayıf kalır, ya ölür. Bu noksan tuzları toprağa vermeye «gübreleme», toprağa kattığımız bileşiklere de «gübre» denir.
Gübreyi ikiye ayırabiliriz: 1) Tabiî gübre, 2) Yapay gübre.
1. — Tabiî Gübre: Türlü hayvan dışkıları ya da çürümüş türlü nebat artıklarıdır. Tabiî gübreler bitkilerin türlü bileşiklere olan gereksinimlerini karşılamaktan başka toprağı gevşetmesi, ısıtması, nebat gelişmesinde mühim oranı olan yer bakterileri de içinde bulundurması bakımından yapay gübrelerden üstündür. Fakat her yerde yeteri kadar bulunması va kullanılması mümkün olmadığından bugün kıymeti azalmış, yerini kısmen yapay gübrelere, bırakmıştır.
2. — Yapay Gübre: Türlü kimyasal maddelerden hazırlanmış olur. Bileşimlerine gore 5 grubaa ayrılır: 1) Potaslı gübreler; 2) Azotlu gübreler; 3) Fosfatlı gübreler; 4) Karışık gübreler; 5) Kireçli gübreler.
Potaslı Gübreler. — İnsan ve hayvanların nasıl sodyum tuzuna ihtiyacı var ise bitkilerin de o denli potasyum tuzuna gereksinimleri vardır. Orta Avrupa’da Stassfurt, Galiçya’da Kalusz, Rusya’da Solikamsk, ABD’da New Mexico’da da dünyanın en varlıklı potasyum tuzu yatakları vardır. Bu yataklardan başka deniz suyundan da potasyum tuzu elde edilir.
Azotlu Gübreler. — Amonyaktan elde edi len amonyum bileşikleri, nitrik asidin tuzu olan nitratlar vs. dir. Azot endüstrileri kurulmadan ilkin azotlu gübre membaı tabiî güherçilelerdi. Bugün hava azotundan faydalanan büyük endüstrilerde amonyak ve türlü azot bileşikleri yapılmaktadır.
Fosfatlı Gübreler. — Bir sürü türleri vardır. Başlıcaları süperfosfat, Tomas curufu, çift süperfosfat, karışık süperfosfat, tutkal fabrikalarında elde edilmiş «sekunder kalsiyum fosfat» tır. En fazla elde edilmiş ve kullanılan süperfosfat «fosforit» denilen fosfat filizinden sülfürik asit yardımiyle elde edilir.
Karışık Gübreler. — Bu gübrelerde suda eriyebilen fosfat asidiyle azot bileşikleri de bulunmaktadır. Başlıca cinsleri Guano, kemik, et ve balık gübreleridir. Guano gübresi eski devirlerde yaşamış, zamanımızda da başka cinsleri yaşıyan çok sayıda deniz kuşlarının dışkılarıdır. Bu tür durumlar Peru, Patagonya, Falkland, Kuria-Muri adalarında, daha başka yerlerde yüksek tepeler meydana geçirir. Kemik unları kurutulan kemiklerin öğütülmesiyle yapılır. Et ve balık gübresi de aynı şekilde kurutma ve öğütmeyle hazırlanmış olur.
Kireçli Gübreler. — İçlerinde kalsiyum tuzları bulunan bileşiklerdir. Kireç taşı, kalker, alçı, ya da Tomas curufu kireçli gübre olabilir.
YORUMLAR