(d o.d.ö 247-ö o.d.ö 182 ya da 183) kartacanın büyük generali, roma'nın amansız ve müthiş düşmanı. yaşamı ile alakalı detayları düşmanla...
(d o.d.ö 247-ö o.d.ö 182 ya da 183) kartacanın büyük generali, roma'nın amansız ve müthiş düşmanı. yaşamı ile alakalı detayları düşmanlarının verdiği kayıtlardan öğrensek de, onlar dahi hannibal'in dürüstlüğünü, merhametliliğini ve dehasını övmekte birleşirler.
hannibal'in babası, 1.pön savaşının kahramanı olan hamilcar barca idi. hannibal daha ufak yaşlarından itibaren babasıyla seferlere katılmaya başladı. ondan hem savaşmayı, hem de roma'dan nefret etmeyi öğrendi. babasıyla birlikte ispanya ordusuna komuta eden hannibal, ilkin hamilcar'ın, peşinden o.d.ö 221 senesinde kayınbiraderi hasdrubal'in (öz kardeşi hasdrubal ile karıştırılmamalıdır) ölümünün peşinden ispanya ordusunun komutanı oldu. roma'nın 1.pön savaşındaki başarısından yüreklilik aldığını ve ikinci bir savaşın kaçınılmaz bulunduğunu biliyordu. bu sebeple ilk darbeyi vuranın kendisi olmasında kararlıydı. iki yıl süresince ispanya'daki konumu sağlamlaştırmasının peşinden roma'nın müttefiki olan saguntum şehrini kuşattı ve sekiz ay sonrasında da ele geçirdi. kartaca senatosunun bu zaferini desteklemesi üstüne roma cenk duyuru etti.
seçkin birliklerden kurulu görece ufak ordusunu kuzeye hareket ettiren hannibal, az malum bir kara yolunu kullanarak romayı kalbinde, italya'da vuracaktı. pirene dağlarını düşman keltiber kabileleri ile dövüşe dövüşe geçen hannibal roma güçlerinin yetişmesinden ilkin rhone vadisine vardı, bölgedeki romalılar ile müttefiklerini atlatmak için vadi yukarısından bir yay çizdi ve alp dağlarını geçmeye koyuldu. büyük bir yük katarı ve filler ile birlikte antikçağ koşullarında meydana getirilen bu seyahat askerlik tarihinin en çarpıcı başarılarından biridir. hangi geçidi kullandığı tam bilinmese en fazlaca ismi zikredilen noktalar mont genevre ya da ufak saint bernard geçitleridir.
italya'ya inişini tamamladığı süre, üstün süvari gücüyle po ovasını tarumar etmeye koyuldu. bu başarıları roma'nın bir başka amansız düşmanı olan keltlerin bakış açısından kaçmadı. o.d.ö 225 senesinde roma, şimal italya keltlerini telamon muharebesinde kılıçtan geçirmiş, derhal hepsini şimdiki isviçre'ye dek sürmüştü. intikam ateşiyle yanan binlerce kelt savaşçısı hannibal'in ordusuna katıldı. kendisini durdurmaya gelen bir roma ordusunu da trebbia muharebesinde yok edince geriye kalan cenup italya'ya giden yol açılmıştı. 217 ilkbaharında hannibal ve ordusu appeninleri geçerek güneye, roma'ya yürüyüşe geçti. trasimene gölü muharebesinde ana roma ordusu tam bir bozguna uğratıldı. fakat romalılar senatör quintus fabius maximus verrucosus'un tavsiyeleri ile vurkaç savaşına giriştiler, ellerinde kalan tertipli birlikleri ise demoklesin kılıcı şeklinde devamlı hannibal'i tehdit eder şekilde kullandılar. taktik işe yaradı: hannibal'in yürüyüşü epey yavaşladı, güçleri aşındı. bu durumda kuvvetli roma surlarını geçmenin yolu yoktu. bunun yerine hannibal roma kentini atlayarak cenup italya'ya indi. gayesi roma hakimiyetine hemen hemen girmiş ve yoğun hoşnutsuzluk duyan latin şehir-devletlerini isyana kışkırtmaktı. bu niyetini sezen romalılar paniğe kapılarak büyük bir hata yaptılar: elerindeki son tertipli orduyu hannibal'in üstüne sürdüler. 216 senesinde meydana gelen cannae meydan muharebesi tarihin en kati sonuçlu imha harekatlarından biridir. 75.000 kişilik roma ordusu 40.000 kişilik (büyük bölümü paralı asker) kartaca ordusu tarafınca tuzağa çekilerek tamamen yok edildi. bu görkemli zafer yardımıyla, aralarında tehlikeli sonuç ehemmiyet taşıyan capua şehri de dahil olmak suretiyle neredeyse tüm cenup italya hannibal'in tarafına geçti. fakat iki vaka roma'yı düşmekten kurtardı: hannibal'in prestijinden korkmaya başlamış olan kartaca senatosu hannibal'e kafi desteği vermedi; romalılar ise tekrardan vurkaç savaşına başlayarak karataca güçlerini nüzul ettiler, biryandan da kölelerin dahi azat edilmesiyle safları doldurulan yeni bir ordu kurmaya başladılar. roma kentini alabilmek için son fırsat da bu şekilde firar etmiş oldu. hannibal'in yetersiz muhteris sivil politikacılarca sırtından vurulması ile roma'nın kararlı direnişi tarihin akışını değiştirmişti.
212 yılından sonrasında işler hannibal için ters gitmeye başladı. roma üstüne yapmış olduğu cesurca bir ayartma manevrasına karşın 211 senesinde roma'nın capua'yı geri almasını önleyemedi. 207 senesinde roma'ya yapmış olduğu son bir akın püskürtüldü. ertesi yıl ise ispanya üstünden bir yardım ordusuyla gelmeye çalışan kardeşi hasdrubal şimal italya'da bulunan metaurus nehri kıyısında romalılar tarafınca yenilerek öldürüldü. bu son yenilgiyle birlikte hannibal geriye kalan italya'daki konumunu koruyamayacak hale geldi ve bruttium dağlarına doğru çekildi.
203 senesinde, ispanya'da büyük zaferler kazanan konsül scipio africanus kuvvetli bir orduyla şimal afrikaya çıktı. başkenti korumak suretiyle geri çağırılan hannibal ilk kez askerlikte kendine müsavi bir komutanla karşı karşıyaydı. o.d.ö 202 senesinde meydana gelen zama muharebesinde, scipio ordusunu dama tahtası düzeninde dizerek kartaca'nın süvari ve fil üstünlüğünü kullanamayacağı bir pozisyon aldı. netice roma için kati bi zafer, kartaca için ise korkulu bir yenilgi oldu; öyleki ki roma'nın dayattığı ağır koşulları kabulden başka çare kalmamıştı.
kartaca'nın sulh yapmasının peşinden hannibal shofetliğe seçildi; hükümeti tekrardan düzenledi ve roma'ya ödenen senelik haracı sağlamak suretiyle yeni kaynaklar yaratmaya çalıştı. fakat roma en müthiş düşmanından öyleki korkuyordu ki, barışı bozmak amacıyla entrikalar çevirdiğini iddia ederek kartaca senatosunun hannibal'i görevden almasını istedi. yaşamını tehlikede gören hannibal roma'nın düşmanı olan suriye kralı iii.antiochus'un sarayına sığındı. antiochus kısa süre sonrasında roma ile muharebeye tutuştu. eğer hannibal'in tavsiyelerini dinleseydi başarı göstermiş olabilirdi, fakat kendine fazla güvendi ve korkulu bir yenilgiye uğradı. hannibal yine firar etti; bu sefer ufak bithynia krallığına sığındı. fakat roma'nın peşini bırakmaya niyeti yoktu. kralın kendisini romalılara teslim edeceğini öğrenince "romayı şu her günkü derdinden kurtaralım" diyerek yüzüğünde taşımış olduğu zehiri içti. tarihin en müthiş ve renkli simalarından biri de işte bu şekilde göçüp gitmişti.
kaynaklar:
www.encyclopedia.com
the punic wars,terence wise&mark healy,osprey publications
YORUMLAR