İtilaf Devletleri'nin Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonraki faaliyetleri nedir? Mondros ateşkes anlaşmasından ilkin yap...
İtilaf Devletleri'nin Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonraki faaliyetleri nedir?
Mondros ateşkes anlaşmasından ilkin yaptıkları gizli saklı anlaşmaları uygulamaya başladılar.İtalya'dan izmir ve çevresini alıp Yunanistana vermişler kendileri içinde ayrılıklar oluşmuştur.Gizli saklı anlaşmalara gore işgallere başladılar.Mondrosta yer edinen 7 ve 24. maddeler bunun en açık emaresidir
BAKINIZ
BAKINIZ
Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonrasında nereleri işgal edilmiştir?
Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonrasında meydana gelen gelişmeler nedir?
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7. maddesine gore İtilaf Devletleri'nin gayesi nedir?
Bu bildiri 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Mondros ateşkes anlaşmasından ilkin yaptıkları gizli saklı anlaşmaları uygulamaya başladılar.İtalya'dan izmir ve çevresini alıp Yunanistana vermişler kendileri içinde ayrılıklar oluşmuştur.Gizli saklı anlaşmalara gore işgallere başladılar.Mondrosta yer edinen 7 ve 24. maddeler bunun en açık emaresidir
BAKINIZ
Mondros Mütarekesi'nin 7. maddesine dayanılarak 15 Mayıs 1919' da bölümde Yunan işgali başlar. İşgal esnasında Manisa Merkezde İstihlâs-ı Vatan, Toplum-i Müderrisîn, Demirci'de Müdafa'a-i Hukûk-u Osmânî, Gördes'de Hareket-i Milliye Teşkilatı, Kırkağaç'da İstihlâs-ı Vatan, Kula'da Redd-i İlhak, Soma'da Müdafa'a-i Hukuk ve Turgutlu'da Müdafa'a-i Hukûk-u Osmâni adlı Cemiyetler kurularak Yunan işgaline karşı mücadeleler verilmiştir.
30 Ağustos 1922'deki Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin zaferle neticelenmesi üzerin Fahreddin Paşa komutasındaki kolordu İzmir'e doğru ilerleyerek Yunan direnişini kırmıştır. İzmir'e doğru kaçan Yunanlılar ve yerli Rumlar kenti ateşe vermiş, günlerce devam eden yangında tarihin Manisa'ya kazandırdığı büyük kültürel mirasın mühim bir bölümü yok olmuştur. Ortalama üç yıl Yunan işgalinde kalan kent 8 Eylül 1922 tarihinde kurtarılmıştır.
İtilaf Devletleri'nin desteğiyle başlamış olan Yunan genel taarruzu, siyasal mealde da netice verdi. 1920 tarihinde imzalanan Sevr Anlaşması hükümlerine gore Saruhan Sancağı 5 yıllığına Yunanistan'a bırakılıyordu. Yunan genel taarruzu, 23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihlerinde Ulusal Mücadelenin dönüm noktası olan Sakarya Savaşı ile noktalandı.
26 Ağustos 1922 sabahı Büyük Saldırı başladı. 30 Ağustos 1922'de Başkumandanlık Savaşı'nı kaybeden Yunan ordusu İzmir istikametinde çekilmeye başladı. Yunan ordusunun Saruhan sancağı sınırları içinde ilk terk etmek zorunda kalmış olduğu yer Demirci oldu. İkinci sırada ise Gördes, Eşme ve Selendi yer aldı.
Türk birlikleri durmaksızın ilerleyerek ve çarpışarak Ordumuz 4 Eylül'de Alaşehir ve Kula'ya girdi, 5 Eylül'de Salihli,6 Eylül'de Kırkağaç,Soma ve Akhisar, 7 Eylül'de Turgutlu, 8 Eylül'de Manisa'ya askerimiz girdi. Yunanlılar kaçarken her yeri yakmışlardı. iki gün sonrasında dahi dumanlar ve kül yığınları duruyordu. 11.337 evden 10.700'ü içindeki eşyalar ile tamamen yanmıştı.13 camii,2.728 dükkan,19 han,3 yapınak,5 çiflikte yananlar içinde idi. İşgali en uzun süre yaşayan Manisa şehri, Ermeni ve Rumlardan oluşan yangın müfrezelerinin çıkardığı yangınla alevler içinde iken, 8 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtuldu.
Saruhan sancağının kurtuluşu en geç yaşayan ilçeleri Kırkağaç ve Soma oldu. Bu iki ilçe 10 Eylül 1922'de Yunanlılar tarafınca boşaltılmakla birlikte, Türk ordusunun kontrolüne 13 Eylül'de geçmiştir.
Yangından, katliamdan ve türlü zulümden kaçmak için şehri boşaltan halk, iki gün süresince yüzyılların mirası şehrin kül oluşunu, dağlardan acıyla izledikten sonrasında kolordu eşliğinde Manisa'ya girdi.
Başta Manisa olmak suretiyle yanan ve yıkılan kasabalarıyla Saruhan sancağı Garp Anadolu'nun en mamur beldelerine sahipti. Zamanı yapılar ve mimari eserler bakımından Bursa'dan sonrasında geliyordu. Saruhanoğulları'nın başkenti, şehzadeler şehri, bir ilim ve kültür merkezi olan Manisa'da, yalnızca insanoğlu ve binalar yanmamış, yüzyılların birikimi de yok olmuştur.
1923'de Saruhan adıyla vilayet olan şehrin ismi, 1927 senesinde Manisa olarak değiştirilmiştir.
Kaynak:
buradan mevzunuza uygun cevabı cıkarabilirsiniz
1. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
- Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak buralardaki istihkamlar İtilaf Devletleri tarafınca işgal edecek (İstanbul ile Anadolu arasındaki bağlantı koparılmıştır).
- Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması haricinde tüm askeri birlikler terhis edilecek (Osmanlı Devleti'nin direnme gücü ortadan kalkmıştır).
- Tüm liman ve tersaneler Toros tünelleri demir yolları telgraf istasyonları İtilaf Devletleri'nin denetimine verilecektir (İşgaller esnasında Türk halkının karşı koyması engellenmek istenmiştir).
- Osmanlı cenk gemileri ağır silahlar ve cephaneler İtilaf Devletleri'nin nezaretinde olacaktır.
- Anadolu haricinde kuvvetler en yakın İtilaf Devleti birliğine teslim olacaktır.
- İtilaf Devleti ve Ermeni esirler hemen özgür bırakılacak Türk esirler bırakılmayabilecektir (Devletlerin eşitliği kuralına uyulmamıştır).
- Doğudaki altı vilayette (Van Erzurum Diyarbakır Bitlis Elazığ Sivas) kargaşalık çıkarsa oralar da işgal edilecek (Bu bölgenin Ermenilere verilmesine zemin hazırlanmıştır).
- İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikeye düşürecek herhangi bir vaka olursa istedikleri bölgeleri işgal edebilecek. (İtilaf Devletleri'nin Anadolu topraklarını işgaline gerekçe meydana getirilmiştir).
- Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen bitirilmiştir.
Paris Konferansı;
İtilaf Devletleri I. Dünya Savaşı'ndan sonrasında yenilen devletlerle yapacakları sulh antlaşmalarının esaslarını edinmek suretiyle Paris'te toplandılar.
Konuşma sonunda;
- Almanya Avusturya Macaristan ve Bulgaristan ile yapılacak barışın esasları belirlendi.
- İzmir'in Yunanistan'a verilmesi kararlaştırıldı.
- Manda ve himaye sistemi kabul edildi.
- Milletler Cemiyeti kuruldu.
- Osmanlı Devleti ile yapılacak barışı ise aralarındaki bir takım anlaşmazlıklardan dolayı sonraya bıraktılar.
İtilaf Devletleri Mondros'tan derhal sonrasında ateşkesin yedinci maddesine dayanarak işgallere başladılar. İlk olarak İngilizler Musul'u aldı. 13 Kasım 1918'de İtilaf donanması İstanbul önlerine geldi. (Aynı gün Mustafa Kemal de İstanbul'a gelmiş işgal donanmasını görünce “Geldikleri şeklinde giderler†demiştir.
İşgaller bununla sınırı olan kalmadı. Fransızlar; İskenderun Dörtyol Antep Maraş Urfa ve Adana'yı İtalyanlar Antalya ve çevresini işgal ettiler. Ama en fazlaca tepki çeken işgal Yunanlıların işgali oldu.
Yunalılar İtilaf Devletleri donanmasının desteğinde 15 Mayıs 1919'da İzmir'i işgal ettiler. Bu vaka Türk halkının sert tepkisine yol açtı. Yunanlılar İzmir ve çevresinde işgal ettikleri yerlerde büyük katliamlara giriştiler. Bölümde yaşayan Rumlar da Yunan ordusunu desteklediler. Bunun üstüne bölgedeki Türk halkı Kuvay-ı Milliye birlikleri kurarak silahlı direnişe başladı.
İşgallere Karşı Tepkiler ve Cemiyetler
Azınlıkların Tutumları
Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklardan Rumlar ve Ermeniler Mondros'tan sonrasında ortaya çıkan durumdan yararlanmak istediler. Bunların temel gayesi ya işgalleri kolaylaştırmak ya da bağımsız devlet kurmaktı. Azınlıklar işlerini kolaylaştırmak amacıyla türlü cemiyetler kurdular. Bu tür şeyler;
- Mavri Mira: Rumlar tarafınca Garp Anadolu ve Trakya'yı Yunanistan'a katmak için kuruldu.
- Pontus Rum: Trabzon ve çevresinde Rum devleti oluşturmak için oluşturuldu.
- Etnik-i Eterya: Bizans İmparatorluğu'nu tekrardan canlandırmak için kuruldu.
- Ermeni Taşnak ve Hınçak: Şark Anadolu'nun Ermenilere verilmesi için çalışmıştır. Bununla birlikte Çukurova çevresinde bir Ermeni devleti oluşturmak için Ermeni İntikam Alayı oluşturuldu.
İstanbul Hükümeti işgaller karşısında tamamen sessiz kaldı. Onlara gore işgalci güçlere karşı koymak imkansızdı. Osmanlı Devleti'nin devamı padişah - halifenin varlığı her şeyden önemliydi. Bundan dolayı tamamen yok olmaktansa minik bir toprak parçası üstünde büyük devletlerden birinin himayesinde de olsa devletin varlığını devam ettirmek önemliydi. İtilaf Devletleri'ne karşı gelmek onların isteklerini daha da artırabilirdi.
Bundan dolayı onların istekleri hemen yerine getirilmeliydi. İstanbul Hükümeti'nin bu görüşlerini destekleyen bir sürü toplum kurulmuştur.
Bunların başlıcaları; Barış ve Selameti Osmaniye Cemiyeti Hilafet ve Saltanat yanlıları Cemiyeti İngiliz Muhipler (sevenler) Cemiyeti Wilson İlkeleri Cemiyeti Teali İslam Cemiyeti ve Kürt Teali Cemiyeti'dir. Bu cemiyetlerin en mühim özelliği İstanbul Hükümeti ve padişahı desteklemeleri ulusal savaşım hareketine karşı olmaları manda ve himaye fikrini savunmalarıdır.
Türk Halkının Tutumu
Türk halkı ilk başlarda haklarını hukuksal yollardan aramaya çalışmıştır. Ama Ermeni ve Rum işgallerinin başlaması tepkilerini sertleştirmiştir. Bu sebeple bir taraftan müdafaa-i hukuk cemiyetleri kurulurken bir taraftan da Kuva-yı Milliye birlikleri kurularak silahlı direnişe adım atmıştır.
Ulusal Cemiyetler (Yararlı Cemiyetler):
Türk halkının haklılığını dünyaya duyurmak Türklerin çoğunlukta yaşamış olduğu toprakların işgalini hukuki yollardan engellemek için çalışmıştır. Bunların başlıcaları;
- Şark Anadolu Savunma- i Hukuk Cemiyeti
- Trakya Paşaeli Savunma-i Hukuk Cemiyeti
- İzmir Savunma-i Hukuki Osmaniye Cemiyeti
- Reddi İlhak Cemiyeti
- Trabzon Muhafaza-i Hukuki Milliye Cemiyeti
- Kilikyalılar Cemiyeti
- Ulusal Kurultay Cemiyeti (Daha çok basın gösterim yolu ile çalışmıştır)
Mustafa Kemal'in Tutumu
Mondros Ateşkesi imzalandığı sırada Suriye'de Yıldırım Orduları Grup Komutanı olan Mustafa Kemal Paşa 13 Kasım 1918'de İstanbul'a geldi. Aynı gün İstanbul'a gelmiş olan İtilaf Devletleri donanmasını gören Mustafa Kemal “Geldikleri şeklinde giderler†diyerek savaşım edeceğini ifade etmiştir. Mustafa Kemal Paşa İstanbul'da bulunmuş olduğu sürece yurdun kurtuluşu için emekler yapmış fakat burada bir şey yapılamayacağını görmüştür.
Mustafa Kemal Anadolu'daki ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi ve Türk halkının yeterince bilinçlendirilmesi halinde kurtuluşun mümkün olduğuna inanıyordu. Bundan dolayı de Anadolu'ya geçmek istiyordu. Bu sırada 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gitmesi orada hem ordunun terhis işlemlerini yapması hem de bölgedeki Türklerle Rumlar arasındaki çatışmaları önlemesi istendi. Mustafa Kemal bu sonucu Ulusal Savaşım hareketi için bir fırsat olarak değerlendirip kabul etti. 19. Mayıs 1919'da Samsun'a çıkarak Ulusal Savaşım hareketini başlattı.
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASINA DAYANILARAK YAPILAN İŞGALLER
30 ekim 1918'de imzalanan ateşkesten derhal sonrasında anlaşmazlık devletleri cenk esnasında imzaladıkları gizli saklı antlaşmaları kısmen uygulayarak işgallere başladılar:
İngiltere:
Musul İskenderun Urfa Antep Maraş Kars Batum'u tamamen işgal etmiştir.Batum ve Kars'ı işgal etmesinin sebebi Kafkaslardaki petrol yataklarının denetimini elinde tutmak ve Şark Anadolu'da kurulması fikredilen Ermenistan devletine zemin hazırlamaktı.İngiltere,1919 yılındaki Paris Konferansında alınan kararlara uyarak işgal etmiş olduğu Urfa Antep ve Maraş'ı bir süre sonra Fransızlara bırakmıştır.Bununla birlikte İngiltere Afyon Eskişehir İzmit Samsun ve Merzifon'a da asker göndermiş ve buralarda denetimi sağlamaya çalışmıştır.Musul Ateşkes antlaşmasından sonrasında ilk işgal edilen bölgedir.
Fransa
Mersin Dörtyol Adana çevresi ile İngiltere'den devraldığı Urfa Antep Maraş bölgesini işgal etmiştir.Bununla birlikte Şark Trakya'daki tren istasyonları ile Afyon tren istasyonunu işgal etmiştir.
İtalya
Bodrum Kuşadası Marmaris Fethiye Konya Antalya çevresini işgal etmiştir.
Yunanistan
Paris Sulh Konferansında alınan kararlar uyarınca 15 Mayıs 1919'da İtilaf devletlerinin nezaretinde İzmir'i işgal etmiştir.Bir süre sonra da Afyon ve Bursa yönüne doğru işgallerini genişletmiştir.Bununla birlikte anlaşmazlık Devletleri donanması da 13 Kasım 1918 de İstanbul boğazına demirleyerek kent fiilen işgal etmişlerdir.
İtilaf devletlerinin bu işgalleri yurt içinde bir takım azınlıklara yüreklilik vermiştir.Şark Karadenizdeki Rumlar ile I.Dünya harbinde Rus ordusuyla Şark ana doluya gelmiş olan Ermeniler isyan ederek bulundukları bölümde bağımsız devletler oluşturmayı amaçlamışlardır.
Bununla birlikte Fransızların işgali alt kısmındaki Cenup Doğuana doludaki Ermenilerde ayaklanarak Müslüman halka karşı büyük bir saldırıya başlamışlardır.
Azınlıkları bu isyanları gene azınlıkların kurmuş olduğu türlü cemiyetler tarafınca yönlendiriliyor,İtilaf devletleri tarafınca da destekleniyordu.Bu cemiyetlerin yıkıcı faaliyetlerine karşı vatanseverler tarafınca “direniş cemiyetleri†kuruldu.Böylelikle azınlık cemiyetlerinin sistematik oluşumlarına karşı koymak için türlü yöntemler geliştirilmeye başlanmıştır.
Netice olarak Osmanlı Devleti fiilen çökmüş hukuki varlığı da galip devletlerin istek ve isteklerine bağlı kalmıştı.
Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonrasında nereleri işgal edilmiştir?
Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonrasında meydana gelen gelişmeler nedir?
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7. maddesine gore İtilaf Devletleri'nin gayesi nedir?
YORUMLAR