KAHVE a. (ar. tfahve). 1. Kahve ağacının meyve çekirdeği. 2. Kavrulmuş kahve çekirdeği. 3. Kavrulmuş ve öğütülmüş kahve çekirdeğinde...
KAHVE a. (ar. tfahve).
1. Kahve ağacının meyve çekirdeği.
2. Kavrulmuş kahve çekirdeği.
3. Kavrulmuş ve öğütülmüş kahve çekirdeğinden meydana getirilen infus- yon; eriyebilir hale getirilmiş kahve tozu üstüne kaynar su dökülerek elde edilmiş içit.
4. Kahve dövücünün hık deyicisi — HAVAN- DÖVüCüNüN HIK, HINK DEYİCİSİ. || Kahve ocağı, kahvelerde kahve pişirilen yer: Kahve ocağının yakınındaki ilk masaya oturduk. || Kahve parası, bahşiş. || Kahve tütün, keyifler oldu tüm, sigaralar ve kahveler içildikten sonrasında duyulan tadı belirtmek için söylenir.
—Bes. san ve İçit. san. Kahve altı — KAHVALTI. || Kahve dövmek, kavrulmuş kahve çekirdeklerini dibekte döverek toz haline getirmek. || Kahve kavurmak, pişmeden kahve çekirdeklerini, dövülecek ya da çekilecek duruma getirmek için ağır ateş üstünde kavurmak. || Kahve telvesi, kahve içildikten sonrasında fincanın dibinde kalan tortu, kalıntı. || Alafranga siyah kahve, kaynatıldıktan sonrasında süzülerek içilen koyu renkli kahve suyu. || Dibek kahvesi, dibekte dövülerek toz haline getirilmiş kahve. || Ekspres kahve, sıkıştırılmış kahve tozu içinden basınçlı buğu geçirilerek hazırlanan kahve. || Eriyebilen kahve, kahve özütünün sanayide kurutulmasıyla hazırlanan kahve tozu. (Bk. ansikl. böl.) || Kafeinsiz kahve, kafeini kısmen alınmış kahve. (Bk. ansikl. böl.) || Kremalı kahve, düzgüsel süzülmüş alafranga kahve üstüne basınçlı buharla ısıtılmış süt eklenmesiyle elde edilmiş kahve. || Kuru kahve, kavrulup dövülmüş ya da çekilmiş toz kahve. || Mütevazı kahve ya da acı kahve, şekersiz pişirilen kahve. || Yapay kahve, içimi kahveyi çağrıştıran, kahve çekirdeğinden başka maddelerden yapılmış içecek. || Sütlü kahve, düzgüsel süzülmüş alafranga kahveye süt karıştırılarak içilen kahve. || Türk kahvesi, ince çekilmiş kahveden kaynar su ile elde edilmiş dekoksiyon. || Taraftan çarklı kahve, şekersiz olarak pişirilen (mütevazi) ve yanına şeker konarak sunulan kahve. || Yeşil kahve (pişmeden kahve), kavrulmamış kahve.
—Ed. — KAHVEHANE. || Âşık kahvesi, ür lü âşıkların gelip gittiği, atışmalar.muan malar düzenlenen, halk hikâyeleri anlat lan kahvehane.
—Ev eşy Kahve cezvesi — CEZVE. || Kah ve değirmeni, çekirdek kahveyi öğütüp toz haline getirmek için kullanılan genel likle pirinçten yapılmış, üstü kubbemsi, silindir biçimli alet. (Kahve çekirdeklerim koymaya yarayan bir haznesi ve kahveleri öğüten çarkı döndüren portatif bir kolu vardır.) || Kahve dibeği, kahve çekirdeklerim dövmek için kullanılan içi oyuk kap. || Kahve dolabı, kahve çekirdeklerini kavurmak amacıyla kullanılan bir eksen çevresinde dönen dolap biçimli alet. || Kahve fincanı, kahve içmek için kullanılan ufak kap. (Çoğu zaman porselenden yapılır. Cam, seramik vb. maddelerden olanları da vardır.) || Kahve kaşığı, kahve karıştırmak için kullanılan ufak kaşık. || Kahve makinesi, kahve çekirdeğini otomatikman öğüten makine.
—Öğütülmüş kahvenin direkt doğruya ya da bir filtre içinde kaynar suya atılmasıyla süzme kahve hayata geçirmeye yarayan aygıt. (Bk. ansikl. böl.) || Kahve tabağı, kahve fincanı altına konan ufak tabak. || Kahve tepsisi, kahve sunulurken fincanların üstüne konduğu ufak sini.
—Folk. Kahve falı, kahve telvesinin almış olduğu biçimleri yorumlayarak bakılan fal. (Kahve içildikten sonrasında dibindeki telve hafifçe çalkalanır ve fincan ağzı kahve tabağıyla örtülerek ters çevrilir. Bir süre sonrasında açılıp telvenin almış olduğu biçimlere bakılırsa yorum yapılır, kahvenin serbestçe satılmaya başlandığı ve halk içinde da yaygınlaştığı XVII. yy.'ın ikinci yarısından sonrasında ortaya çıkmış bir fal türü olduğu öne sürülür) ||Esnaf kahvesi, aynı tür işlerle uğraşan esnafın devam etmiş olduğu kahve. (Sürücü, hamal, badanacı vb. esnaf bu tür kahvelerde oturup iş teklifi bekler.) || Garipler (gariban) kahvesi, eskiden kervansarayların yanında, bugün şehirlerarası otobüslerin durakladıkları yerlerde bulunan kahve. (Müşterilerini yolculuğa [gurbete] çıkan kişiler oluşturduğu için bu adla anılır. Kenar mahallelerde yoksul kişilerin devam etmiş olduğu ufak kahvelere de denir.) || Hemşeri kahvesi, büyük şehirlerde Anadolu'nun aynı yöresinden gelmiş kişilerin buluşup oturdukları kahve. || işçi (amele) kahvesi, daha çok yapı işlerinde çalışan işçilerin devam ettikleri kahve, (işçiler bu kahvelere iş bulma amacıyla devam ederler, işçi arayan kişiler buraya gelip iş için lüzumlu kişileri seçerler.) || Kır kahvesi, kırlarda, açık- havada devamlı ya da geçici olarak kurulmuş kahve. || Köy kahvesi, köyde bulunanların devam ettikleri kahve. (Kırsal kesim yaşamında mühim bir yeri vardır. Bir anlamda adamların toplantı yeri işlevi görür.) || Kuşçu kahvesi, kuş meraklılarının devam etmiş olduğu, içinde kanarya, saka vb. kuşların da satılmış olduğu kahve. || Lonca kahvesi, lonca örgütünün bulunmuş olduğu dönemlerde aynı loncadan olanların devam etmiş olduğu kahve |{ Mahalle kahvesi, mahalle içinde açılmış olan ve aynı mahalleden kişilerin gittiği kahve. || Pehlivan kahvesi, sahibi pehlivan olan ya da daha çok pehlivanların bulunmuş olduğu kahve. || Sabahçı kahvesi, günün 24 saati açık olan kahve. (Çoğu zaman, yersiz yurtsüz kişiler, gece işçileri burada sabahlarlar.) || Semai kahvesi — ÇALGILI KAHVE. || Semt kahvesi, büyük kentlerde birkaç mahalle halkının devam etmiş olduğu kahve. (Bu tür kahvelerin bazılarında bilardo da bulunur.)
—ANSİKL. Bes. san. ve İçit. san. Dünya kahve üretimi (1991 de 5 895 000 t), başlıca üretici ülke olan Brezilya'da büyük bir dalgalanma gösterir. Mesela, 1960'ta 2 600 000 ton iken, 1975'te ağaçların dondan zarar görmesi üstüne 1977'de 97,5 bin tona düşmüş, 1991'de ise 1 286 000 t'a ulaşmıştır. üretimde Brezilya'dan sonrasında 870 000 tonla Kolombiya, 414 000 tonla Endonezya, 270 000 tonla Fildişi Kıyısı, 250 000 tonla Meksika, 200 000 tonla Guatemala gelir. Yılda şahıs başına tüketilen kahve açısındansa İskandinav ülkeleri başı çeker: 1991'de, Finlandiya 12,9 kilo, İsveç 11,8 kilo, Avusturya 10,4 kilo, Norveç 10,3 kilo, Hollanda 10,2 kilo, Danimarka 10,1 kilo, İsviçre 8,2 kilo, Almanya 7,3 kilo, 1962 yılından beri, Birleşmiş milletlerin nezaretinde meydana getirilen internasyonal bir antak kalma kahve ticaretini düzenlemektedir.
Kahve, türüne bakılırsa, organik bileşikler halinde % 1-4 kafein ihtiva eder. Kavurma esnasında kahvede bulunan poliholozit, trigo- nellin, balmumu ve yağlar zarar görürken tat ve aroma gelişir. Kahvenin kuru damıtılmasıyla, 500'den fazla parçalanma ürünü ortaya çıkar; bunların bazıları (kafeon, merkaptanlar vb.) kahveye belirgin bir aroma verir. Kahvenin kavrulması esnasında yanma ile % 4-6, su kaybıyla % 10-12, toplam % 15-18'lik bir ağırlık kaybı olur. Kavrulmuş kahvenin ortalama bileşimi şöyledir: % 8 su, % 8,5 protein. % 10 yağ, % 50 glusit, % 18 ham lif ve °/o 1-3 kafein. Ek olarak, miktarı rakamla ifade edilemeyen 20'den fazla uçucu aroma maddesi bulunur. Kahve, bilhassa çekilmiş kahve uzun süre hava ile temas ederse "bayatlar". Buna uçucu aroma maddelerinin yükseltge- nerek polimerize olmaları, bazılarının da reçineleşmesi niçin olur. Kahve çekirdeğine yeşilken bile birçok hile karıştırılabilir: ham ya da bozuk kahve çekirdeklerine en kaliteli kahvelerin rengi ya da görünümü verilebilir. Kavurma kazanında, kavrulmadan birazcık ilkin su katılarak çekirdeklerin su buharı emerek ağırlaşması sağlanabilir. Kavurma kazanına yağ, şeker ya da melas atılır da çekirdeklerin yüzeyi ince bir tabakayla kaplanıp ağırlığı çok artmazsa meydana getirilen işlem meşru sayılabilir. Kavrulmuş ve çekilmiş kahveye hile karıştırmak daha kolaydır. En fazla başvurulan hile çekilmiş kahveye elek artıklarının (kırıntı kahve) ve yabancı maddelerin (tahıl, hindiba, vb.) karıştırılmasıdır ki, bunun anlaşılması çok zor olsa gerek. Eriyebilen kahvenin (mesela Nescafâ) üretimi, bilhassa ikinci Dünya savaşı'ndan sonrasında ehemmiyet kazanmıştır. Eriyebilen kahve iki yöntemle üretilir. Her iki yöntemde de kahve kavrulur, çekilir, sıcak suda eritilerek özüt haline getirilir. Birinci yöntemde özüt, püskürtmeli kurutucuda, ikinci yöntemde dondurularak yüksek vakumda kurutulur.
Kafeinsiz kahve, kafeinden rahatsız olanların içebilmesi için üretilir. Kahve çekirdekleri kızgın buharla işlenerek kafeinin çekirdeklerin yüzeyine çıkması sağlanır. Burada toplanan kafein, uygun organik bir çözücü ile alınır, sonrasında çözücü uçurulur. Kalan kahve çekirdekleri alışılmış olduğu şeklinde kavrulur, çekilir ve düzgüsel kahve şeklinde kullanılır.
—Ed. Türk atasözlerinde, manilerde, türkülerde, destanlarda mevzu edinilmiştir: "Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var"; ''Gönül ne kahve ister ne kahvehane / Gönül ahbap ister kahve bahane". Murat IV döneminde kaleme alınmış, yazarı bilinmeyen Münazarai kahve vü bade'de (Beyazıt devlet kit. no. 5485), kahvenin keyif verici, dinlendirici nitelikleri mevzu edinilir.
—Ev eşy. Kahve makineleri kullanma şekillerine bakılırsa birçok tipe ayrılır. Düz süzgeçti ve konik süzgeçti makinelerde kaynar su öğütülmüş kahvenin üstüne dökülür. Baş aşağı çevrilerek kullanılan Napoli tipi makinede emzikli bölüm bir filtre ile kaynatıcı bölüme bağlıdır. Su kaynar kaynamaz aygıt ters çevrilir ve kaynar kahvenin üstünden geçtikten sonrasında emzikli bölümde toplanır, itenekli (pistonlu) tipte delikli madeni bir plaka kahveyi makinenin altına sıkıştırır; kahvenin üstüne dökülen kaynar su alttaki kapta toplanır. Basınçlı makinede kaynar su, buharın basıncıyla merkezdeki bir borudan geçerek süzgece kadar yükselir ve üstteki kapta toplanır. Elektrikli kahve makinesinde, bir rezistansla ısıtılan su ya açık dönem halinde emzikli bölümdeki filtrenin üstüne damla damla akar, ya da ekspres kahve makinelerinde olduğu şeklinde kapalı dönem içinde ve tazyik altında kahve tozuyla temasa geçirilir.
—Halk hek. Kahve eskiden, ateş düşürme, romatizma, nikris, böbrek taşı tedavisinde kullanılmışsa da günümüzde bilhassa keyif verici içki olarak tüketilmektedir. Uyku giderici, baş ağrısı azaltıcı, sindirimi kolaylaştırıcı ve bilhassa afyon alkaloitleriyle zehirlenmelerde panzehir olarak kullanılmadadır.
—Mutf. Türkiye'de daha çok kafeini alınmamış çekirdek iken kavrulmuş ve çekilmiş, ya da dövülüp un haline getirilmiş kahve kullanılır ve telveli olarak pişirilir. Şekerli, orta şekerli, azca şekerli, mütevazi (taraftan çarklı) olarak içilir. Cezveye su, kahve ve isteğe bakılırsa şeker konur, ağır ateşte karıştırılarak pişirilir. Kahvenin sıcak ve köpüklü olması için ateşin çok ağır olması gerekir.
Batı'da daha çok kafeini alınmış, iri çekilmiş kahve kullanılır ve telvesiz olarak pişirilir. Bir kabın üstüne yerleştirilen kâğıt filtre içine konan kahveye kaynamış su dökülür, kahveli su alttaki kaba sözülür, telve filtrenin üstünde kalır.
—Tar. Bugün geleneksel içeceklerimizin başlangıcında gelen kahve Türkiye'ye, Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520-1566), Habeşistan valisi Özdemir Paşa tarafınca Yemen yöntemiyle getirildi. Kısa sürede saray ve konaklarda yaygınlaştı ve konaklarda kahve pişirmekle görevli kişiler çalıştırılmaya başlandı. Sarayda da kahvecibaşıâ€na bağlı bir kahveciler teşkilatı oluşturuldu. Kahve giderek halk içinde da yaygınlaşmaya başladı.
1. Kahve ağacının meyve çekirdeği.
2. Kavrulmuş kahve çekirdeği.
3. Kavrulmuş ve öğütülmüş kahve çekirdeğinden meydana getirilen infus- yon; eriyebilir hale getirilmiş kahve tozu üstüne kaynar su dökülerek elde edilmiş içit.
4. Kahve dövücünün hık deyicisi — HAVAN- DÖVüCüNüN HIK, HINK DEYİCİSİ. || Kahve ocağı, kahvelerde kahve pişirilen yer: Kahve ocağının yakınındaki ilk masaya oturduk. || Kahve parası, bahşiş. || Kahve tütün, keyifler oldu tüm, sigaralar ve kahveler içildikten sonrasında duyulan tadı belirtmek için söylenir.
—Bes. san ve İçit. san. Kahve altı — KAHVALTI. || Kahve dövmek, kavrulmuş kahve çekirdeklerini dibekte döverek toz haline getirmek. || Kahve kavurmak, pişmeden kahve çekirdeklerini, dövülecek ya da çekilecek duruma getirmek için ağır ateş üstünde kavurmak. || Kahve telvesi, kahve içildikten sonrasında fincanın dibinde kalan tortu, kalıntı. || Alafranga siyah kahve, kaynatıldıktan sonrasında süzülerek içilen koyu renkli kahve suyu. || Dibek kahvesi, dibekte dövülerek toz haline getirilmiş kahve. || Ekspres kahve, sıkıştırılmış kahve tozu içinden basınçlı buğu geçirilerek hazırlanan kahve. || Eriyebilen kahve, kahve özütünün sanayide kurutulmasıyla hazırlanan kahve tozu. (Bk. ansikl. böl.) || Kafeinsiz kahve, kafeini kısmen alınmış kahve. (Bk. ansikl. böl.) || Kremalı kahve, düzgüsel süzülmüş alafranga kahve üstüne basınçlı buharla ısıtılmış süt eklenmesiyle elde edilmiş kahve. || Kuru kahve, kavrulup dövülmüş ya da çekilmiş toz kahve. || Mütevazı kahve ya da acı kahve, şekersiz pişirilen kahve. || Yapay kahve, içimi kahveyi çağrıştıran, kahve çekirdeğinden başka maddelerden yapılmış içecek. || Sütlü kahve, düzgüsel süzülmüş alafranga kahveye süt karıştırılarak içilen kahve. || Türk kahvesi, ince çekilmiş kahveden kaynar su ile elde edilmiş dekoksiyon. || Taraftan çarklı kahve, şekersiz olarak pişirilen (mütevazi) ve yanına şeker konarak sunulan kahve. || Yeşil kahve (pişmeden kahve), kavrulmamış kahve.
—Ed. — KAHVEHANE. || Âşık kahvesi, ür lü âşıkların gelip gittiği, atışmalar.muan malar düzenlenen, halk hikâyeleri anlat lan kahvehane.
—Ev eşy Kahve cezvesi — CEZVE. || Kah ve değirmeni, çekirdek kahveyi öğütüp toz haline getirmek için kullanılan genel likle pirinçten yapılmış, üstü kubbemsi, silindir biçimli alet. (Kahve çekirdeklerim koymaya yarayan bir haznesi ve kahveleri öğüten çarkı döndüren portatif bir kolu vardır.) || Kahve dibeği, kahve çekirdeklerim dövmek için kullanılan içi oyuk kap. || Kahve dolabı, kahve çekirdeklerini kavurmak amacıyla kullanılan bir eksen çevresinde dönen dolap biçimli alet. || Kahve fincanı, kahve içmek için kullanılan ufak kap. (Çoğu zaman porselenden yapılır. Cam, seramik vb. maddelerden olanları da vardır.) || Kahve kaşığı, kahve karıştırmak için kullanılan ufak kaşık. || Kahve makinesi, kahve çekirdeğini otomatikman öğüten makine.
—Öğütülmüş kahvenin direkt doğruya ya da bir filtre içinde kaynar suya atılmasıyla süzme kahve hayata geçirmeye yarayan aygıt. (Bk. ansikl. böl.) || Kahve tabağı, kahve fincanı altına konan ufak tabak. || Kahve tepsisi, kahve sunulurken fincanların üstüne konduğu ufak sini.
—Folk. Kahve falı, kahve telvesinin almış olduğu biçimleri yorumlayarak bakılan fal. (Kahve içildikten sonrasında dibindeki telve hafifçe çalkalanır ve fincan ağzı kahve tabağıyla örtülerek ters çevrilir. Bir süre sonrasında açılıp telvenin almış olduğu biçimlere bakılırsa yorum yapılır, kahvenin serbestçe satılmaya başlandığı ve halk içinde da yaygınlaştığı XVII. yy.'ın ikinci yarısından sonrasında ortaya çıkmış bir fal türü olduğu öne sürülür) ||Esnaf kahvesi, aynı tür işlerle uğraşan esnafın devam etmiş olduğu kahve. (Sürücü, hamal, badanacı vb. esnaf bu tür kahvelerde oturup iş teklifi bekler.) || Garipler (gariban) kahvesi, eskiden kervansarayların yanında, bugün şehirlerarası otobüslerin durakladıkları yerlerde bulunan kahve. (Müşterilerini yolculuğa [gurbete] çıkan kişiler oluşturduğu için bu adla anılır. Kenar mahallelerde yoksul kişilerin devam etmiş olduğu ufak kahvelere de denir.) || Hemşeri kahvesi, büyük şehirlerde Anadolu'nun aynı yöresinden gelmiş kişilerin buluşup oturdukları kahve. || işçi (amele) kahvesi, daha çok yapı işlerinde çalışan işçilerin devam ettikleri kahve, (işçiler bu kahvelere iş bulma amacıyla devam ederler, işçi arayan kişiler buraya gelip iş için lüzumlu kişileri seçerler.) || Kır kahvesi, kırlarda, açık- havada devamlı ya da geçici olarak kurulmuş kahve. || Köy kahvesi, köyde bulunanların devam ettikleri kahve. (Kırsal kesim yaşamında mühim bir yeri vardır. Bir anlamda adamların toplantı yeri işlevi görür.) || Kuşçu kahvesi, kuş meraklılarının devam etmiş olduğu, içinde kanarya, saka vb. kuşların da satılmış olduğu kahve. || Lonca kahvesi, lonca örgütünün bulunmuş olduğu dönemlerde aynı loncadan olanların devam etmiş olduğu kahve |{ Mahalle kahvesi, mahalle içinde açılmış olan ve aynı mahalleden kişilerin gittiği kahve. || Pehlivan kahvesi, sahibi pehlivan olan ya da daha çok pehlivanların bulunmuş olduğu kahve. || Sabahçı kahvesi, günün 24 saati açık olan kahve. (Çoğu zaman, yersiz yurtsüz kişiler, gece işçileri burada sabahlarlar.) || Semai kahvesi — ÇALGILI KAHVE. || Semt kahvesi, büyük kentlerde birkaç mahalle halkının devam etmiş olduğu kahve. (Bu tür kahvelerin bazılarında bilardo da bulunur.)
—ANSİKL. Bes. san. ve İçit. san. Dünya kahve üretimi (1991 de 5 895 000 t), başlıca üretici ülke olan Brezilya'da büyük bir dalgalanma gösterir. Mesela, 1960'ta 2 600 000 ton iken, 1975'te ağaçların dondan zarar görmesi üstüne 1977'de 97,5 bin tona düşmüş, 1991'de ise 1 286 000 t'a ulaşmıştır. üretimde Brezilya'dan sonrasında 870 000 tonla Kolombiya, 414 000 tonla Endonezya, 270 000 tonla Fildişi Kıyısı, 250 000 tonla Meksika, 200 000 tonla Guatemala gelir. Yılda şahıs başına tüketilen kahve açısındansa İskandinav ülkeleri başı çeker: 1991'de, Finlandiya 12,9 kilo, İsveç 11,8 kilo, Avusturya 10,4 kilo, Norveç 10,3 kilo, Hollanda 10,2 kilo, Danimarka 10,1 kilo, İsviçre 8,2 kilo, Almanya 7,3 kilo, 1962 yılından beri, Birleşmiş milletlerin nezaretinde meydana getirilen internasyonal bir antak kalma kahve ticaretini düzenlemektedir.
Kahve, türüne bakılırsa, organik bileşikler halinde % 1-4 kafein ihtiva eder. Kavurma esnasında kahvede bulunan poliholozit, trigo- nellin, balmumu ve yağlar zarar görürken tat ve aroma gelişir. Kahvenin kuru damıtılmasıyla, 500'den fazla parçalanma ürünü ortaya çıkar; bunların bazıları (kafeon, merkaptanlar vb.) kahveye belirgin bir aroma verir. Kahvenin kavrulması esnasında yanma ile % 4-6, su kaybıyla % 10-12, toplam % 15-18'lik bir ağırlık kaybı olur. Kavrulmuş kahvenin ortalama bileşimi şöyledir: % 8 su, % 8,5 protein. % 10 yağ, % 50 glusit, % 18 ham lif ve °/o 1-3 kafein. Ek olarak, miktarı rakamla ifade edilemeyen 20'den fazla uçucu aroma maddesi bulunur. Kahve, bilhassa çekilmiş kahve uzun süre hava ile temas ederse "bayatlar". Buna uçucu aroma maddelerinin yükseltge- nerek polimerize olmaları, bazılarının da reçineleşmesi niçin olur. Kahve çekirdeğine yeşilken bile birçok hile karıştırılabilir: ham ya da bozuk kahve çekirdeklerine en kaliteli kahvelerin rengi ya da görünümü verilebilir. Kavurma kazanında, kavrulmadan birazcık ilkin su katılarak çekirdeklerin su buharı emerek ağırlaşması sağlanabilir. Kavurma kazanına yağ, şeker ya da melas atılır da çekirdeklerin yüzeyi ince bir tabakayla kaplanıp ağırlığı çok artmazsa meydana getirilen işlem meşru sayılabilir. Kavrulmuş ve çekilmiş kahveye hile karıştırmak daha kolaydır. En fazla başvurulan hile çekilmiş kahveye elek artıklarının (kırıntı kahve) ve yabancı maddelerin (tahıl, hindiba, vb.) karıştırılmasıdır ki, bunun anlaşılması çok zor olsa gerek. Eriyebilen kahvenin (mesela Nescafâ) üretimi, bilhassa ikinci Dünya savaşı'ndan sonrasında ehemmiyet kazanmıştır. Eriyebilen kahve iki yöntemle üretilir. Her iki yöntemde de kahve kavrulur, çekilir, sıcak suda eritilerek özüt haline getirilir. Birinci yöntemde özüt, püskürtmeli kurutucuda, ikinci yöntemde dondurularak yüksek vakumda kurutulur.
Kafeinsiz kahve, kafeinden rahatsız olanların içebilmesi için üretilir. Kahve çekirdekleri kızgın buharla işlenerek kafeinin çekirdeklerin yüzeyine çıkması sağlanır. Burada toplanan kafein, uygun organik bir çözücü ile alınır, sonrasında çözücü uçurulur. Kalan kahve çekirdekleri alışılmış olduğu şeklinde kavrulur, çekilir ve düzgüsel kahve şeklinde kullanılır.
—Ed. Türk atasözlerinde, manilerde, türkülerde, destanlarda mevzu edinilmiştir: "Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var"; ''Gönül ne kahve ister ne kahvehane / Gönül ahbap ister kahve bahane". Murat IV döneminde kaleme alınmış, yazarı bilinmeyen Münazarai kahve vü bade'de (Beyazıt devlet kit. no. 5485), kahvenin keyif verici, dinlendirici nitelikleri mevzu edinilir.
—Ev eşy. Kahve makineleri kullanma şekillerine bakılırsa birçok tipe ayrılır. Düz süzgeçti ve konik süzgeçti makinelerde kaynar su öğütülmüş kahvenin üstüne dökülür. Baş aşağı çevrilerek kullanılan Napoli tipi makinede emzikli bölüm bir filtre ile kaynatıcı bölüme bağlıdır. Su kaynar kaynamaz aygıt ters çevrilir ve kaynar kahvenin üstünden geçtikten sonrasında emzikli bölümde toplanır, itenekli (pistonlu) tipte delikli madeni bir plaka kahveyi makinenin altına sıkıştırır; kahvenin üstüne dökülen kaynar su alttaki kapta toplanır. Basınçlı makinede kaynar su, buharın basıncıyla merkezdeki bir borudan geçerek süzgece kadar yükselir ve üstteki kapta toplanır. Elektrikli kahve makinesinde, bir rezistansla ısıtılan su ya açık dönem halinde emzikli bölümdeki filtrenin üstüne damla damla akar, ya da ekspres kahve makinelerinde olduğu şeklinde kapalı dönem içinde ve tazyik altında kahve tozuyla temasa geçirilir.
—Halk hek. Kahve eskiden, ateş düşürme, romatizma, nikris, böbrek taşı tedavisinde kullanılmışsa da günümüzde bilhassa keyif verici içki olarak tüketilmektedir. Uyku giderici, baş ağrısı azaltıcı, sindirimi kolaylaştırıcı ve bilhassa afyon alkaloitleriyle zehirlenmelerde panzehir olarak kullanılmadadır.
—Mutf. Türkiye'de daha çok kafeini alınmamış çekirdek iken kavrulmuş ve çekilmiş, ya da dövülüp un haline getirilmiş kahve kullanılır ve telveli olarak pişirilir. Şekerli, orta şekerli, azca şekerli, mütevazi (taraftan çarklı) olarak içilir. Cezveye su, kahve ve isteğe bakılırsa şeker konur, ağır ateşte karıştırılarak pişirilir. Kahvenin sıcak ve köpüklü olması için ateşin çok ağır olması gerekir.
Batı'da daha çok kafeini alınmış, iri çekilmiş kahve kullanılır ve telvesiz olarak pişirilir. Bir kabın üstüne yerleştirilen kâğıt filtre içine konan kahveye kaynamış su dökülür, kahveli su alttaki kaba sözülür, telve filtrenin üstünde kalır.
—Tar. Bugün geleneksel içeceklerimizin başlangıcında gelen kahve Türkiye'ye, Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520-1566), Habeşistan valisi Özdemir Paşa tarafınca Yemen yöntemiyle getirildi. Kısa sürede saray ve konaklarda yaygınlaştı ve konaklarda kahve pişirmekle görevli kişiler çalıştırılmaya başlandı. Sarayda da kahvecibaşıâ€na bağlı bir kahveciler teşkilatı oluşturuldu. Kahve giderek halk içinde da yaygınlaşmaya başladı.
Kaynak: Büyük Larousse
Kuru Kahve Nedir?
Kahve Tepsisi Nedir?
Kahve Parası Nedir?
kahve
isim, botanik Arapça
1 . Sıcak iklimlerde yetişen, kök boyasıgillerden bir ağaç (Coffea arabica).
2 . Bu ağacın meyve çekirdeği.
3 . Bu çekirdeklerin kavrulup dövülmesiyle, çekilmesiyle elde edilmiş toz.
4 . Bu tozla hazırlanan içecek:
"Bir fincan kahve daha içer, bir tutam enfiye daha çekerdi."- A. Ş. Hisar.
5 . Kahve, çay, ıhlamur, bira, nargile içilen, hafifçe yiyecekler bulunduran, tavla, domino, bilardo, kâğıt oyunları vb. oynanan yer, kahvehane, kafe:
"Mahalle kahvesinde hepimiz tekrardan muharebe olacağını söylüyordu."- Ö. Seyfettin.
"Halktan biri olarak oturup dinlenebileceğiniz ucuz bir kahve kalmamıştır artık."- N. Cumalı.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
kahve dövücünün hınk deyicisi
Birleşik Sözler
kahve ağabeyi
kahve ağası
kahve cezvesi
kahve değirmeni
kahve dibeği
kahve dolabı
kahve falı
kahve fincanı
kahvehane
kahve kaşığı
kahve makinesi
kahve ocağı
kahve parası
kahverengi
kahve ekibi
kahve tepsisi
çekirdek kahve
hazır kahve
kuru kahve
okkalı kahve
mütevazi kahve
şekerli kahve
isim, botanik Arapça
1 . Sıcak iklimlerde yetişen, kök boyasıgillerden bir ağaç (Coffea arabica).
2 . Bu ağacın meyve çekirdeği.
3 . Bu çekirdeklerin kavrulup dövülmesiyle, çekilmesiyle elde edilmiş toz.
4 . Bu tozla hazırlanan içecek:
"Bir fincan kahve daha içer, bir tutam enfiye daha çekerdi."- A. Ş. Hisar.
5 . Kahve, çay, ıhlamur, bira, nargile içilen, hafifçe yiyecekler bulunduran, tavla, domino, bilardo, kâğıt oyunları vb. oynanan yer, kahvehane, kafe:
"Mahalle kahvesinde hepimiz tekrardan muharebe olacağını söylüyordu."- Ö. Seyfettin.
"Halktan biri olarak oturup dinlenebileceğiniz ucuz bir kahve kalmamıştır artık."- N. Cumalı.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
kahve dövücünün hınk deyicisi
Birleşik Sözler
kahve ağabeyi
kahve ağası
kahve cezvesi
kahve değirmeni
kahve dibeği
kahve dolabı
kahve falı
kahve fincanı
kahvehane
kahve kaşığı
kahve makinesi
kahve ocağı
kahve parası
kahverengi
kahve ekibi
kahve tepsisi
çekirdek kahve
hazır kahve
kuru kahve
okkalı kahve
mütevazi kahve
şekerli kahve
YORUMLAR