Şaft Nedir?

ŞAFT İng. shaft TDK, Türk Dil Kurumu 1. tek. Bir makinenin dönme hareketini diğeri parçalara aktaran ve ucuna dişli çarklar, teker...

ŞAFT İng. shaft
TDK, Türk Dil Kurumu

1. tek. Bir makinenin dönme hareketini diğeri parçalara aktaran ve ucuna dişli çarklar, tekerlekler ya da pervane bağlanan demir mil :


Çok geçmiyor, şaftın dönmesiyle pervane çalışıyor.” -Z. Selimoğlu.

Günlük yaşamımızda çoğunlukla kullandığımız fakat bilincinde olmadığımız hatta göremediğimiz makine elemanlarından önde gelen şaft aslında hayatımızda mühim bir yere haizdir. Bu sebeple yardımıyla arabalarımızla devamlı bir bölgelere gidip geliyoruz işimize gidiyoruz. Bunun yanı sıra çiftlikle uğraşan arkadaşlarımız daha iyi bilirler hareket aktarımı olan tüm ziraat aletlerinde şaft eğer olmazsa olmazdır. Doğal olarak ki bu hareket aktarma mekanizması yardımıyla tarladan üretilen ürünlerin maliyeti düşürülerek sofralarımıza kadar gelen meyve sebzelerin daha makul fiyatlara almamıza sebep olmaktadır. Şaftın genel yapısından, görevlerinden ve çeşitlerinden bahsedecek olursak;


Şaftlar genel anlamda çevirme momenti anlamında kullanılırlar. Şaftlar araçlarda vites kutularında değişen momenti öteki aktarma organlarına iletir, özetlemek gerekirse vites kutusundan almış olduğu hareketi diferansiyele ileten elemandır. Hem de boyca uzama gerektiren durumlarda mafsallara destek olurlar. Bir düşünün otomobille seyahat ederken yüzlerce hendeklerden, çukurlardan geçiyoruz tahrik verilen tekerlekler devamlı aşağı yukarı hareket ediyor fakat durmuyor yola devam etmeyi aksatmıyor şaft ile uzayıp kısalması yardımıyla motordan almış olduğu gücü tekerleklere iletmekte bu özelliği yardımıyla asla zorlanmamaktadır. Aynı şekilde ziraat aletlerinde de aynı durum mevcut uzayıp kısalması yardımıyla çeşitli alanlara taşına biliyor ve çeşitli derinliklerde toprak işlenebiliyor.

Şaft Örneği



Yapı olarak şaftlar çoğu zaman içi boş millerden yapım edilirler. İçi boş yapım edilen şaftlar dayanımı artmakta ve hafifletmektedir. Doğal olarak ki kaliteli çeliklerden yapım edilmektedir ve ucuna mafsal çatalları la bağlanmaktadır. Özellikleri ve kullanım yerlerine nazaran burulma ve titreşimlere karşı kauçuk damperli takozlarla takviye edilirler. Bu hem sesi azaltır hem de şaftın ömrünü uzatır. Yüksek devirlerde titreşimden etkilenmemesi ve yüksek devirlerde dönen şaftın merkezkaç kuvvetlere karşı koyabilmesi için çok iyi dengelenmiştir. Bu kadar kırılgan şaftlar çoğu zaman ulaşım araçlarında kullanırlar. Ziraat aletlerinde bu kadar hassasiyete gerek duyulmamaktadır. Gerekte yoktur.

Şaftların bu kadar özellikte olduğu benzer biçimde kullanım alanlarına nazaran sınıflandırılırlar. Bular, tek parçalı şaftlar ve çok parçalı şaftlar. Kullanım alanları ise tek parçalı şaftlar bugün ki ağır hizmet araçlarında kullanılmaktadır. Çok parçalı şaftlar ise ağırlık merkezinin yere yakın olması istenilen araçlarda doğrusu otomobillerde kullanılırlar. Otomobilimizde gezi ederken altımıza deli benzer biçimde dönen şaftı hayal edebiliriz.