KAPLAMA a. 1. Kaplamak eylemi. 2. Bir şeyin dışına onu süslemek ya da korumak için geçirilen bir başka maddeden kat: Kaşıkların güm...
KAPLAMA a.
1. Kaplamak eylemi.
2. Bir şeyin dışına onu süslemek ya da korumak için geçirilen bir başka maddeden kat: Kaşıkların gümüş kaplaması kararmış oldu.
3. Biçme ya da soyma kanalıyla elde edilmiş ve kaplama işlerinde kullanılan, 0,4 mm ile birkaç milimetre arası kalınlıkta ince ağaç levha. (Bk. ansikl. böl. Orm. san.)
—Al. tak. Kaplama çekici, kaplamayı (demire uygulanan kaplama) yapıştırmada kullanılan geniş burunlu çekiç.
—Bahç. Bir yeri çimenle döşeme eylemi.
—Bayınd. Daha çok karayollarının üst katmanlarının ya da kanal ve barajların geçirimsiz tabakalarının yapımında.kullanılan, bitüm ya da katrana bulanmış agre- ga ve fillerden oluşan karışım. (Boşluk oranı yüksek, geçirgen gözenekli kaplamalar ve filler oranı % 5-10, bitüm oranı ise % 5-6 olabilen yoğun kaplamalar birbirlerinden ayrılır Çoğu zaman yüksek debili [400 t/sa'e kadar] makinelerde üretilen kaplama gereçleri, mekanik bir yolla uygulanmaya elverişli olduğundan büyük bir yüzey düzgünlüğü elde etmeye olanak verir.) || Gereçleri bir bağlayıcı ile kaplamak eylemi. (Bk. ansikl. böl.) || Yüzeysel kaplama, hidrokarbonlu bir bağlayıcı (bitüm ya da katran) üstüne mıcır serildikten sonrasında, bu mıcırı silindirleme kanalıyla tespit ederek elde edilmiş, bir karayolunun en üst katmanı. (Bk. ansikl. böl.)
—Bes. san. Bir gıda maddesini, bir ürünü kaplamak eylemi; kaplayan katman. || Meyveleri parafin, bitkisel yağ ya da şekerle kaplayarak koruma yöntemi. || Bazı gıda maddelerinin yenebilen koruyucu kılıfı (mesela, dondurma kaplaması).
—Boyac. Kaplama gücü, boyanacak yüzeyin bir m2'sini kaplamak için lüzumlu boyanın litre cinsinden miktarı.
—Camc DöşerrA kaplaması, camla temasta olan fırın (abaninin, elektrikle eritilmiş refrakter dikdörtgen levhalarla (10x40 x60 santimetre) döşeli üst kısmı. (Bu kaplamalar fırının ömrü süresince camın aşındırmasına dayanıklı olmalı ve camın içine olabildiğince azca gaz kabarcığı vermelidir.) || Katman kaplama, değişik renkte iki cam levhayı sıcakken birbirine yapıştırarak elde edilmiş süsleme. (Birbirine yapıştırılan bu camlarla iki katman elde edilir. Sonrasında üst tabakanın kim bölümleri tıraşlanarak alt katman ortaya çıkarılır. Bu yöntem daha çok renkli pencere camlarının yapımında kullanılmıştır.)
—Ciltç. Hazırlık safhasından sonrasında, kitap kapağının üzerine ve sırtına evvelde tutkallanmış kaplama malzemesini (kâğıt, kumaş ya da ham deri) yapıştırma. || Broşlama işleminde dikilmiş ya da tutkallanmış forma blokuna kapak takma.
—Denize. Yelkenli gemilerde, ana direklere maunalarını oturtmak için direklerin iki yanına yaralanan ağaç parçalar. || Ağaç teknelerde, postalar üstüne yaralanan tahta. || Kaplama başı, kabasorta donanımlı yelkenlilerde, seren hamaylılarını berkitmek için yaralanan astar kaplama tahtalarının seren cundası tarafında kalan uçları. (Eşanl. KİLİT BAŞI.) || Kaplama sacları, vapur postalarının üstüne kaplanan ve baş bodoslamasından kıç bodoslamasına kadar uzanan sac levhalar. (Bu levhalar perçinle ya da la birbirlerine tutturulur.) || Kaplama tahtası, ağaç tekneleri kaplamada kullanılan belli genişlikte (1 ile 5 santimetre) tahta. || Bindirme kaplama - BİNDİRME. || Dış kaplama, postaların dış kısmına yaralanan sac ya da ağaç kaplama. (Dış kaplamanın suyun haricinde kalan kısmına çapa tahtası, suyun altında kalan kısmına de karina kaplama levhası denir.) || İç kaplama, postaların vapur içinde kalan yanlarına yaralanan sac ya da ağaç kaplama. || Metal kaplama, vapur karinasını korumak için borda kaplamalarının üstüne kaplanan metal levhalar. || Kutrani kaplama, birbirine dikey olarak ve omurgaya 45°'lik açılarla üst üste vurulmuş ağaç kaplama, (içli dışlı bir çift kaplamadır; iç kaplamalar omurgadan yukarı doğru 45°'lik bir açıyla başa, dış kaplamalar da gene omurgadan yukarı doğru 45°'lik bir açıyla kıça eğimlidir. Bu iki kaplama arasına katranlı ve sülüğenli branda bezi konur. Kutrani kaplamayla kaplanmış tekneler çok sağlam olmasına rağmen, ağır olacağından öteki hacimdeki teknelere gore daha azca yük alır. Onarımı çok zor olsa gerek sadece çok dayanıklı olduğundan bu kaplama türü çok sık kullanılmaktadır.)
—Eczc. Hap ya da tabletleri koruyucu bir katman ile örtme işlemi.
—Havc. Bir aerodinin yapısında, hava akışının ve aerodinamik kuvvetlerin tesirindeki dış kısım. (Kaplamada bez, ağaç ya da çalışan, kısaca hücrenin genel dayanımına katkıda bulunan bir kaplama da kul- ' lanılabilir. Bazı çok süratli uçaklarda ince kanatlar yapıyı ve kaplamayı beraber oluşturan ve "integral yapı" isminde olan tek bir metal hacmi içinde işlenmiştir.
—içdekors. Minik ve ince öğeleri bir desen oluşturacak halde bir araya getirme; bu teknikle elde edilmiş yüzey. (Bk. ansikl. böl.) || Bir duvarı, bir tabanı süslemek ya da bunlara bazı özellikler kazandırmak (ses ya da ısı yalıtımı) amacıyla kullanılan gereç. || Duvar kaplaması, duvar ya da tavanların üstüne yapıştırma ve/ya da kenetleme kanalıyla uygulanmak suretiyle tomar ya da levhalar halinde satılan esnek malzemenin genel adı.
—ince marangl. Bir yüzeyi kaplama yapıştırarak örtmek işlemi. (Bk. ansikl. böl.)
—Inş. Kaplama tuğlası, kâgir yapılarda, en azından bir yüzü görülecek halde kullanılan dolu ya da delikli tuğla (yaklş. 6x11x22 santimetre boyutlarında.) || Geçirimsiz kaplama, bir yüzeyin sugeçirmezliğini sağlamak amacıyla meydana getirilen kaplama. ||. Taş kaplama, bir dolgu duvarın dış yüzleri.
—Inş. ve Bayınd. Bir çukurun, bir sekinin göçmesini engellemek amacıyla taş, tuğla vb. şeklinde gereçlerden örülen yapı.
—Kâğ. san. KUŞELEME'nin eşanlamlısı.
—Kur. tar. OsmanlI sarayında zenci hadımağalarına uygulanan dayak cezası. (Bir kabahat işleyen ya da kusuru görülen zenci hadımağalarının dövülerek cezalandırılması musandıracıbaşının göreviydi. Ceza, Topkapı sarayı'nda, Kandilaltı'nda uygulanırdı.)
—Kuyuc. ve Mad. oc. Sulu arazilerde açılmış bir maden ocağı kuyusuna kaplanan, su basıncına dayanıklı ve sızdırmaz katman. (Bk. ansikl. böl.) || Bu katmanı yerleştirme.
—Mad. oc. Arazide oluşabilecek yuvarlanmaları ve ayrışmayı önlemek için bir maden ocağı kuyusunun cidarlarını berkitmede kullanılan dayanımlı gereçten yapilmiş kalınca katman. (Eskiden tuğladan ya da beton vusuarlardan meydana getirilen kuyu kaplamaları günümüzde çoğu zaman, sökülebilir bir kafes arkasında bulunan 20-30 santimetre kalınlığındaki, tokmaklanmış betondan yapılır. Sulu arazilerde suyun kuyuya sızmasını önlemek için geçirimsiz kaplamalar kutlanılır.)
—Marangl. Bir yapıda, odaların yüzüne, bilhassa duvarlara ve bölgelere tahta döşenmesi. (Kaplamalar, parke, tavan, bilhassa lambri biçiminde olur ve büyük yapıların ya da evlerin iç kısımlarını dıştan gelecek soğuğun etkilerinden korur.) || Kaplama çekici, kavisli parçalan tutkallamada kullanılan, biri kare kesitli, öbürü pürüzsüz, dar ve uzun iki tabanı bulunan çekiç. || Kaplama dilme, bir tomruğu kaplama dilme makinesiyle ardışık ince yapraklar biçiminde dilme yöntemi. (Bk. ansiki. böl.) || Kaplama dilme makinesi, dilme kanalıyla kaplama elde etmeye yarayan makine. (Bk. ansiki. böl.) || Kaplama ekleme makinesi, kaplama yapraklarını eklemede kullanılan makine. || Kaplama kesme-alıştırma makinesi, üst üste konmuş çok sayıda kaplamayı istenilen genişlikte ve kenarları tam doğrusal olacak halde kesmeye yarayan makine. (Eşanl. GİYOTİN.) [Bk. ansikl. böl.] || Kaplama presi, düz ya da kavisli iç dolgu öğelerinin (yonga levha, kontrplak, kör ağaç vb.) üstüne kaplama levhalarını yapıştırmada kullanılan pres. (Başlıca mekanik, hidrolik, pnömatik ve /akumlu presler ayırt edilir.) || Kaplama tessresi, kaplama kesmede ve alıştırmada ullanılan testere türü. (Kaplama testerenin kavisli olan lama kenarlarına çok küjk ve geniş açılı dişler açılmıştır. Kesme emi bir mastar yardımıyla ve testereyi rriye çekerek gerçekleştirilir.)
Metalürj. Bir zemin metalini bir öteki etal yaprağıyla kaplamak işlemi; iki me- in yapışması çoğu zaman ikisinin beraber .ddelenmesiyle elde edilir. || Elektrolitik stat kaplama, metal ya da metal olma- n bir zemin üstüne elektriksel ayrıştır- ayla bir metal katmanı çöktürme yön- nlerinin tümü. (Eşanl. GALVANOPLASTİ.) k. ansiki. böl.]
—Dış bir akım membaı llanan kaplamaların tümü. || Koruyucu olama, çevre ortamının niçin olacağı ızulmadan korumak için metal bir zemin :erine çöktürülen ince katman. || Vakumı metal kaplama, ısıtılmış metallerin vajmda buharlaşması ve kaplanacak souk yüzeylerde yoğuşmasıyla ince metal aplamalar elde etme şekillerinin tünü. (Eşanl. BUHAR FAZINDA METAL KAPLAMA.)
-Mim. ve inş. Bir yapı bölümünün yüze- /ini, koruma ve/ya da süsleme amacıyla, rerhangi bir gereç tabakasıyla donatma îylemi; donatım gerecinin kendisi, yaratığı tesir. (Bk. ansiki. böl.)
—Müc. ve Kuyumc. Bayağı bir metali kıymetli bir metalle, çoğu zaman altın varakla ya da gümüşle kaplama işlemi; bu yöntemle elde edilmiş araç-gereç. (Bk. ansiki. böl.) )| Altın kaplama - ALTIN.
—Orm. san. Kaplama makinesi, bir yüzeye kaplama tahtası ya da herhangi bir levha yapıştıran makine. || Kaplama tahtası, kontrplak şeklinde kattan oluşan levhaların görünür katarını oluşturan ya da bu işe yarayan ince abaka.
-Oto. Kaporta kaplaması, bir taşıtın yapı irtüsünü oluşturan metal ya da plastik geaçten pano.
-Petr. san. Kaplama makinesi, boruhat- trı üstüne koruyucu bir kaplama oluşturakta kullanılan makine.
-Polim. Tel kaplama, metal bir teli, korozona karşı korumak ya da elektriksel olak yalıtmak amacıyla plastikten ince ya t kalınca bir katmanla kaplama.
-Sil. Sevk çemberine kurşun kaplama, ökme demirden mermilerin çevresine bir jrşun zarfı kaplamak işlemi. (Gerektiğin- 3 bakır ya da çinkoyla da uygulanan.bu temin amacı mermilerin, çelikten yapıl- ıış topların yivleri içinde zorlanmamala- nı sağlamak, barut gazının kaçmasını önlemek ve namlunun aşınmasını geciktirmektir.)
—Süslem. sant. ve Metalürj. Cıvayla altın kaplama, metal cisimler üstüne bir altın ve cıva amalgamı sürdükten sonrasında ısıtarak cıvayı buharlaştırma ve altını tespit etme yöntemi. || Daldırmayla altın kaplama, kimi metalleri hususi bir çözeltiye daldırarak kimyasal tepkimeyle altın kaplama elde etme yöntemi. (Bk. ansiki. böl. Metalürj.) || Elektrolitik altın kaplama, elektrolite daldırılmış bir metal (ya da hususi olarak hazırlanmış bir araç-gereç) üstüne, akım geçirerek elektrolizle altın çökeltme yöntemi. || Toz altın kaplama, bir araç-gereç üstüne altın tozu içeren bir madde sürme yöntemi. || Varak altın kaplama, çeşitli malzemeler, bilhassa de metaller üstüne ince bir altın yaprağı kaplama yöntemi.
—Şekere. Şekerle kaplama, bonbonların rutubetten korunması için ince bir sakkaroz tabakasıyla kaplanması. Bunun için, pişmiş bonbonların üstündeki şeker şurubunun suyu uçurulur
—Teknol. Ûzel nitelikler kazandırmak için bir malzemenin, bir parçanın, bir cismin yüzeyine çöktürülen katman. (Bk. ansiki. böl. Metalürj.) || Plastik kaplama, bir desteğin yüzeyini, korumak, görünümünü değişiklik yapmak ya da ona hususi nitelikler kazandırmak için bir plastik malzemeyle kaplamak işlemi.
—Tekst. Dokumalara baskı işleminde, dokumanın yüzlerinden birine bir renk ya da bir mordan uygulamak eylemi. || "Çekirdek†denilen bir ipliğin çevresini bir ya da birkaç iplikle tamamen sarmak iş lemi. (Bu işlemle belli düşlem iplikler elde karayolları için kaplama edilir.) gereci üreten santral
sıf. üstü bir başka maddeyle kaplanmış olan: Altın kaplama saat. Bu mobilyalar kaplama mı, masif mi?
—Müc. ve Kuyumc. Kaplama mücevher, yüzeyi kıymetli, içi ise düşük kıymetli metalden oluşan mücevher.
—Parac. Kaplama para, ince bir gümüş ya da altın tabakasıyla kaplı değersiz bir metalden oluşan para. (Bu paralar devamlı düzmece değildir. Roma'da bunlardan basılmıştır.)
—ANSİKL. Bayınd. Hidrokarbonlu bir bağlayıcının kullanıldığı kaplama donanımları başlıca iki bölümden oluşur: kurutma tamburu ve karıştırıcı. Kurutma tamburu, kaplanacak agregaları kurutur ve ısıtır Bu, yatay ya da hafifçe eğik bir eksen çevresinde dönen, 3-10 m uzunluğunda bir sac silindirdir, iç cidarında gereçleri karıştıran ve yönlendiren pala ve kepçeler bulunur.
Gereçler uç kısma yerleştirilmiş mazotlu brülörden çıkan sıcak gaz akımı ile kurutulur. Brülör, çoğunlukla bir serinletici ya da bir toz toplayıcı ile tamamlanır. Karıştırıcı, birbirine ters yönde dönen ve palalarla donatılmış iki mile haizdir. Aşınmaya karşı daha dayanıklı olması için hususi çelikten yapılmıştır. Bağlayıcının dozajı pompa ve enjektörle yapılır; agregalarınki ise karıştırıcının ikmal hunisinde yapılır. Kurutulmuş gereçler kadersiz (soğumayı önlemek için), kovalı bir elevatörle bu huniye aktarılır.
Günümüzde kaplama donanımları iki türe ayrılır: birincisinde, karıştırma, art arda yüklemelerle yapılır; İkincisinde ise, gereçlerin giriş debisi, istenen dozajı sürekli sağlayacak halde, bitüm ölçü pompasının debisi ile ayarlı olduğundan, kaplama işlemi kesintisizdir. Bu donanımlar durağan(durgun) ya da taşınabilir olabilir.
*Yüzeysel kaplama, motorlu taşıtların ortaya çıkmış olduğu dönemde tozla savaşım amacını taşıyordu; beton ya da kaplama olmayan karayollarında, yüzeyin sağlamlığını, geçirimsizliğini ve pürüzlülüğünü sağlamak için kullanılır. Önceleri tek başına katran kullanımı çok yaygındı; bugün ise, çeşitli akışkan hallerinde, daha çok bi- tümden faydalanılmaktadır. Bağlayıcı, evvelde temizlenmiş karayolu üstüne, sermede büyük bir düzgünlük elde eden basınçlı rampalara haiz araçlar yardımıyla serilir; serme dozajı 1-1,5 kilo/m2 dolaylarındadır. Hemen sonra, 10-15 l/m2 oranında mıcır mekanik olarak serilir, silindirlerine kanalıyla bağlayıcının içine gömülür.
—içdekors. Kaplama, her parçası şekil, renk, bezeme ilişkisi açısından belirli bir görünüm sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir bütündür. Antikçağ'da yüzeylerin kaplanması için seramik karolar kullanılıyordu. Yunanlılar, pişmiş tuğla marketri- den kaplamalar yaptılar; kimi süre bu gereçle konutların duvarlarını da kaplıyorlardı. Romalılarda, çoğu zaman mermer olan kaplama, kare, altıgen, üçgen, kalkan biçiminde ya da başağı çağrıştıran ko- şutkenar öğelerden oluşuyordu.
Fransa'da ilk kaplamalar, VIII. ya da IX. yy.'da ortaya çıktı. Saint-Denis manastır kilisesi'nin Meryem Ana ve St-Cucuphat capellaları'nın kaplamaları XII. yy.'ın sonundan kalmadır ve desenlerinin güzelliğiyle dikkati çeker. Kakma bezemeli kaplamalar, XIII. yy.'da ortaya çıktı. Bu tür kaplamanın modası XV. yy.'ın sonuna kadar sürdü ve dinsel yapılarda olmasıyla birlikte hususi konutlarda da uygulandı. Karonun ön yüzüne ilkin kalıpla iz çıkarılıyor, ondan sonra bu kalıp izi renkli toprakla dolduruluyor ve tüm yüzey kurşunlu sırla sıvanıyordu. Boyama fayans karolar XVI. yy.'da ortaya çıktı; üzerlerinde özlü sözler, başharfler ve armalar, bitkilerden esinlenen bezemelerle iç içe yer alıyordu. Faenza bu zamanda, bir çok kez uzun sakallı maska- ronlarla bezeli karolarıyla ünlüydü. XVII. yy.'da, yaygınlaşmaya başlamış olan ağaç parkeler, kaplamaları koridorlar, servis odaları, hizmetçi odaları şeklinde daha azca önemsenen mekânlara doğru kaydırdı. XVIII. yy.'da karolar gene bezeme olarak kullanılıyordu; buna karşılık, yapımlarında sanat kıymeti kaygısı sadece XIX. yy.'ın sonunda tekrardan ağır basmaya başladı.
Teknik açıdan, pişmiş toprak, gre, tertipli ya da karışık mozaik, çimento, asfalt, termoplastik malzemeden yapılmış karolar kullanılır. Döşeme işlemine geçmeden ilkin, tabanın (beton, asmolen, ahşap vb.) tam anlamıyla düzlenmesi, dirençli, su geçirmez, çürümez bir hale getirilmesi ve her türlü kalıntıdan temizlenmesi gereklidir. Pişmiş toprak, gre ya da çimento kaplama, donatılı ya da donatışız beton, çimento harcıyla kabaca sıvanmış pişmiş toprak, hazır beton vb. bir zemin üstüne düzeltme dolgusu uygulandıktan sonrasında yapılır. Döşeme işlemi, ya direkt doğruya düzeltme dolgusu üstüne ya da araya kum serildikten sonrasında gerçekleştirilir. Mozaik, devamlı direkt doğruya düzeltme dolgusu üstüne yerleştirilir. Taş ya da seramik ufak prizmalar, herhangi bir seviye içinde (ya da belli bir örneğe gore) yan yana sıralanır. Asfalt esaslı kaplama öğeleri, bir harç yatağı ya da bitüm üstüne döşenir. Termoplastik maddeden meydana getirilen bu öğeler çimento şapı ya da bitümlü bir yapıştırıcı yardımıyla geçirimsiz bir ara katman üstüne yerleştirilir.
Zemin kaplaması olarak kullanılan bir çok karo türü, aynı esaslara gore düşey yüzeylere de uygulanabilir. Bunlar içinde en yaygın olanları, fayans, sırlı gre, karolar ve mozaiklerdir.
—ince marangl. Kasalarda olmasıyla birlikte ince marangozluk yapısı mobilya levhalarında ve yüzeyleri düz, silindirsel ya da kabarık dekoratif levha yapımında da kaplama uygulanır. 2-4 mm genişliğinde kıymetli bir kaplama kavak ya da kayın ağacı şeklinde değersiz ağaçtan bir kontrplak üstüne yapıştırılır. Kemerli parçaların, silmelerin kaplaması hususi bir çekiçle ya da kurr torbasıyla gerçekleştirilir.
—Kuyuc. ve Mad. oc. Günümüzde kulla nılan kaplamalar çoğu zaman birbirine cıva talarla tutturulmuş ve contalarının arasınc kurşun bir yaprak yerleştirilmiş nervürlC dökme demir levhalardan oluşur; kapla manın dışına, levhaları korumak için beli kalınlıkta bir beton dökülür. Kuyunun, 50C m'den fazla sulu derinliğe denk düşen su basıncına karşı dayanımı, bu yolla artırılabilir. Çok güçlü basınçlar için bir çift kaplama (arasına beton dökülmüş dökme demirden eşmerkezli iki kaplama) yerleştirilebilir ya da, harcama göze alınıyorsa, çelik kaplama yapılabilir. Derinliği 250 m'yi geçmeyen sulu orta derinlikler için çok daha ekonomik olan beton kaplama kullanılır; bu kaplama türünde sızdırmazlık, betona gömülen çelik sacla sağlanır.
—Marangl. Kaplama dilme. Kaplama dilme yöntemi ince marangozlukta ya da üstün nitelikli kontrplak levhalarını kaplamada kullanılan kaplama yapraklarını elde etmeye yarar. Dilinecek düzlemlere gore hızarda blok ya da parçalar halinde biçilen tomruklar buharla fırınlandıktan ya da kaynar suda bekletildikten sonrasında kaplama dilme makinesinin tablasına yerleştirilir. Makineden çıkan yapraklar dilme sırasına gore istiflenir; ondan sonra naturel ya da suni yolla kurutulur. Kaplama dilme yöntemi ek olarak kontratabla ve kontrplak, kimi süre da hafifçe ambalaj üretiminde kullanılır.
* Kaplama dilme makinesi. En yaygın kullanılan kaplama dilme makinesi yatay ve koşut iki ray taşıyan durağan(durgun) bir gövdeden oluşur; raylar üstünde yatay bir git-gel devinimi meydana getiren ve bıçakları taşıyan ağır bir otomobil kayar. Arabanın altında dilinecek odun parçası yüksekliği süresince devingen olan bir platforma ya da makinenin tablasına sıkıca tutturulur. Gidiş devinimi esnasında oduna yanlamasına giren lama odunun tüm genişliği süresince bir yaprak kaldırır. Dönüş esnasında platform mekanik olarak yaprağın kalınlığı kadar kalkar. Bu şekilde bir makine odun parçasının önyüzünü rendelemeden muntazam yonga kaldıran büyük boyutlu bir planya makinesine benzetilebilir. Bir başka tip dilme makinesinde kesme düzlemi düşeydir Bu durumda bıçak sabittir; buna karşılık dili- necek parça düşey doğrultuda bir git-gel devinimiyle hareket ettirilir Soyma makinelerinde olduğu şeklinde bıçağın önüne-yerleştirilmiş ve bıçağa bağlanmış bir tazyik çubuğu kopmaları önler ve muntazam kesmeyi sağlar; makinenin üretim hızı dakikada 30-60 yapraktır; çıkan yapraklar elle ya da otomatikman göç eder. Süratli üretim elde eden bir başka tip dilme makinesi de dönme devinimi meydana getiren bıçak taşıyıcı bir diskten oluşur (ahşap çatı kaplaması üretimi).
• Kaplama kesme-alıştırma makinesi. Makine temelde uzunluğu 200-300 santimetre, genişliği ise 12 santimetre olan bir bıçak ile bıçağın sırt yüzeyine dayalı olarak çalışan ve kaplamaları üstten bastıran tazyik çubuğundan oluşur Tablanın arka bölümünde bulunan siper, kaplamaların koşut genişlikte kesilmesini sağlar.
—Metalürj. Metal yüzeylere uygulanan kaplamaların amacı yüzeyi korozyonun niçin olduğu bozulmaya karşı korumak ya da bölüme yüksek elektrik iletkenliği ya da yalıtım, düşük sürtünme katsayılı yağlayıcı özellik, uzun soluklu kullanım vb. şeklinde hususi nitelikler kazandırmaktır. Metal kaplamalar ( METAL KAPLAMA) ve ametal kaplamalar ayırt edilir: metal parçaların yüzeylerini korumak için boya, vernik, sır, plastik araç-gereç katmanları, çeşitli semanlar, hafifçe alaşımların kromatlanma- sı, fosfatlanması ya da anodik yükseltgen- mesiyle elde edilmiş anorganik metal bileşik kaplamaları vb. kullanılır.
• Daldırmayla altın kaplama. Altın birçok kimyasal etkene karşı dayanıklıdır; bundan dolayı çevre sıcaklığında ya da sıcakta yükseltgenmeye ya da korozyona neden olan ürünlerin etkisine karşı dayanıklı olması ihtiyaç duyulan parçaları korumak için alın kaplama uygulanır. Ek olarak altın rengini kolayca atmaz ve muntazam parlaklığını lt;orur. Bundan dolayı mücevhercilikte, kuyumculukta, saatçilikte, elektriksel temas oarçalarında, kimyasal ve tıbbi donanım- arda, dolmakalem uçlarında vb. kullanılır. Elektrokimyasal tekniklerin bulunmasından ilkin altın kaplama işlemi iki yöntemle yapılıyordu: cıvayla altın kaplama ve varak altın kaplama. Günümüzde sanayide yalnızca vakumda metal kaplamayla ya da elektrolitik yollarla uygulanmaktadır.
Bakırın, gümüşün, nikelin üstüne direkt altın kaplama yapılabilmesine karşılık, demirli metallere altın kaplama için, bu metallere ilkin bakır kaplamak gerekir. Elektrolitik yöntemde iki tip banyo vardır: altın klorür ağırlıklı asit banyosu ve siyanürlü altın ve potasyum ya da sodyum çifte tuzundan alkali banyo. Elde edilmek istenen altın kaplamanın rengine gore banyoya bazı metaller katılır (yeşil altın kaplama için kadmiyum, kırmızı altın kaplama için bakır), işlem yalnızca süsleme değil, bununla birlikte koruma amacıyla da uygulandığında ilkin bir kalınca kaplama banyosu, peşinden da bir renk banyosu kullanılarak kalınca bir katman elde edilir. Anotlar, platinden, grafitten ya da gerektiğinde 18-8 tipi paslanmaz çeliktendir. Kaplamanın altın derişimi kırat cinsinden belirtilir; en arı altın kaplama 24 kırattır.
* Elektrolitik metal kaplama. Elektrolitik metal kaplama bir nesneyi (madalya, ufak heykel, plak matrisi, tipografik levha vb.) elektrolitik yolla çoğaltmaya yarar. Bu işlem, elektroliti kaplanacak metalin tuzundan oluşan bir çözelti banyosunda uygulanır. Katot, metal katmanla kaplanacak olan metaldir ya da elektrik iletkenliği kazandırılmış her türlü ametal zeminden oluşur.
Anot, banyodaki metal tuzunun metaliyle aynı türden olan çözünür bir metaldir ya da çözünmezdir; çözünmez anot grafitten, kurşundan, kurşun peroksitten ya da nadir olarak platinden, platin kaplanmış titandan ya da demirden oluşur. İşlemin süresi ve verimi katottan geçen akımın yoğunluğuyla ters orantılıdır. Bununla beraber akım yoğunluğundaki aşırı artma hidrojen iyonlarının oluşumuna neden olur ve işlemin verimi azalır. Başlıca elektrolitik metal kaplama işlemleri gümüş kaplama, bakır kaplama, demir kaplama, altın kaplama ve nikel kaplamadır.
—Mim. ve inş. Kâgir ya da beton yapılar, dayanıksız ya da dış görünüşleri çirkin olduğu durumlarda, toplama geretorir. Sert gereçlerden meydana getirilen toplamalar, yalnızca renge ve grafik unsurlara başvurarak alttaki yüzeyin düzlüğünü koruyabilir ya da ışık gölge oyunları yaratan kabartmalar oluşturabilir, hatta bu iki yolu bir arada kullanabilir. Tüm dönemlerde ve ülkelerde, kerpiç ve moloz taş duvarların iç ve dış yüzleri sıvanmış ve boyanmıştır, (içte, hususi bir yalıtım gerektiğinde, boyanın yerini ahşap toplama, duvar halıları vb. alabilir.) Çok eski dönemlerde, Ortadoğu'da, boyalı, sonrasında da sırlı alçaktobartmalar gerçekleştirildi. Asurlular kerpiç yapılarını, yumuşak taştan, kabartmalı levhalarla (ortostat) korudular. Daha geç dönemlerde, BizanslIlar, yüzeyleri mozaiklerle süslediler. İslam sanatında ise bu amaçla, kesilmiş seramik parçaları, sonrasında da çini levhalar kullanıldı.
Roma döneminde, Batı'da kuvvetli bir taş yapı geleneği vardı. Bu zamanda, büyük boyutlu beton yapılar, mermer, yalancı- mermer, alçıişi toplamalarla donatıldı; boyalı sıvalar da yaygın bir halde kullanıldı. Aynı toplama türleri Ortaçağ'da da görüldü. Sadece, gotik yapılarda, taş ve cam unsurlar ağır bastı ve bu toplamalar artık kullanamamaya başlandı. Öte taraftan, oymalı ahşap toplamalar ve lambriler de gelişti. Rönesans döneminde, boyalı ya da kabartma groteskler, süsleme oymacıları tarafınca yaygınlaştırıldı. Klasik ve barok dönemlerde mermer, yalancımermer ve alçıişi geniş bir halde kullanıldı. Ahşap toplamalı iç mekânlarda arabesk süslemeler kimi kez yalnızca boyanarak, kimi kez de oyularak gerçekleştirildi.
XIX. yy.'da endüstri şekillerinin gelişmesiyle beraber toplama gereçleri sayıca arttı: lifli alçı levhalar, ıstampalanmış ya da kalıplaşmış metaller, boyalı bez ve kâğıtlar vb. Buna karşılık, süsleme tarzları mevzusunda büyük bir kargaşalık baş gösterdi; yenilik getirmek yerine, kolaycılığa kaçan seçmeci bir anlayışla kopya etme yoluna gidildi. Göze hoş gelmeyen dış görünüşü yüzünden çoğu zaman toplama gerektiren betonarme, bir tepkinin doğmasına yol açtı; bundan bu şekilde, toplamalarda, renk ve gerecin çeşitli biçimlerde kullanımına ağırlık verildi.
—Müc. ve Kuyumc. Yalnızca yüzeyleri altın ya da gümüş şeklinde kıymetli metallerden oluşan ucuz parçaları kapsayan toplama tekniği, 1742'de Sheffield'de Thomas Bolsover isminde bir bıçakçı tarafınca bulunmuş oldu.
Kaplama bir parçanın yapımı birçok işlemi kapsar: metallerin hazırlanması, bu metal (bakır ve gümüş) varaklarının lehimlenmesi, haddeleme, ıstampalama, çekiçle model çıkarma, çekme, montaj, tesviye ve mastola vurma. Bugün, gümüş kaplamada başka yöntemler de uygulanmaktadır.
—Orm. san. Mobilyaları toplamak için mobilyacılarca ya da hazır tahtaları toplamak için imalatçılarca kullanılan toplama çok mühim bir yarı işlenmiş üründür. Kaplamanın kıymeti elde edilmiş olduğu ağaca ve elde edilme tarzına, üstündeki desenlere, budak izlerine ya da yalnız damarlarına gore ölçülür. Mobilyacılıkta en fazla kullanılan toplamalar meşe, ceviz, dişbudak ve karaağaçtır. Bunlar çok muntazam, budaksız, çürüksüz, kurtyeniksiz tomruklardan çekilir Yabancı toplama olarak maun, pelesenk, abanoz, tik, vb. sayılabilir. Bazı çok ince toplamalar kâğıda ya da beze yapışık olarak satılır.
—Teknol. Plastik toplama, ikinci Dünya savaşı'na kadar geçirimsiz bir bez elde etmek için bir lateks katmanı ya da pişmiş keten yağıyla hamurlaştırılmış mineraller ve branda bezleri için de katranlı ürünler kullanılırdı.
Günümüzde plastik toplamada kullanılan polimerlerin çeşitliliği (polivinilklorür, poliüretan, akrilik, fluorlu ya da silikonlu türevler) ve destek olarak kullanılabilen naturel ya da kimyasal liflerin seçimi çok çeşitli kullanımlara yönelik tamamen değişik yeni ürünlerin üretimini sağlar. Plastik toplama malzemesi tekstil bir destek (dokuma ya da dokunmamış) üstüne ya buharlaşması ihtiyaç duyulan bir çözücü içindeki çözeltiyi emdirerek ya da plastisol biçiminde, kısaca plastikleştiricilerle elde edilmiş pelte durumunda önpolimer olarak çöktürülür. Plastik toplama katmanının polimerleşmesi ya da ağlaşması, ondan sonra bir fırında ısıtarak gerçekleştirilir. Plastik toplama kimi kez, parşömen görünümü elde etmek için tolenderlemeyle ya da grenlemeyle uygulanan bir yüzey kazıma işlemiyle bitirilir. Çözücünün, sıvı ortamda değiştirmeyle denetimli olarak giderilmesi güderiyi çağrıştıran, daha bükülgen yapılı ve daha gözenekli malzemeleri elde etmeyi sağlar. Plastik toplamayla elde edilmiş bu yeni malzemelerin tümü giyim sanayisinde, ayakkabıcılıkta, koltuk yapımında, korunma elbiselerinin üretiminde ve havacılık ile uzay havacılığında kullanılan balon bezlerinin elde edilmesinde kullanılır.
1. Kaplamak eylemi.
2. Bir şeyin dışına onu süslemek ya da korumak için geçirilen bir başka maddeden kat: Kaşıkların gümüş kaplaması kararmış oldu.
3. Biçme ya da soyma kanalıyla elde edilmiş ve kaplama işlerinde kullanılan, 0,4 mm ile birkaç milimetre arası kalınlıkta ince ağaç levha. (Bk. ansikl. böl. Orm. san.)
—Al. tak. Kaplama çekici, kaplamayı (demire uygulanan kaplama) yapıştırmada kullanılan geniş burunlu çekiç.
—Bahç. Bir yeri çimenle döşeme eylemi.
—Bayınd. Daha çok karayollarının üst katmanlarının ya da kanal ve barajların geçirimsiz tabakalarının yapımında.kullanılan, bitüm ya da katrana bulanmış agre- ga ve fillerden oluşan karışım. (Boşluk oranı yüksek, geçirgen gözenekli kaplamalar ve filler oranı % 5-10, bitüm oranı ise % 5-6 olabilen yoğun kaplamalar birbirlerinden ayrılır Çoğu zaman yüksek debili [400 t/sa'e kadar] makinelerde üretilen kaplama gereçleri, mekanik bir yolla uygulanmaya elverişli olduğundan büyük bir yüzey düzgünlüğü elde etmeye olanak verir.) || Gereçleri bir bağlayıcı ile kaplamak eylemi. (Bk. ansikl. böl.) || Yüzeysel kaplama, hidrokarbonlu bir bağlayıcı (bitüm ya da katran) üstüne mıcır serildikten sonrasında, bu mıcırı silindirleme kanalıyla tespit ederek elde edilmiş, bir karayolunun en üst katmanı. (Bk. ansikl. böl.)
—Bes. san. Bir gıda maddesini, bir ürünü kaplamak eylemi; kaplayan katman. || Meyveleri parafin, bitkisel yağ ya da şekerle kaplayarak koruma yöntemi. || Bazı gıda maddelerinin yenebilen koruyucu kılıfı (mesela, dondurma kaplaması).
—Boyac. Kaplama gücü, boyanacak yüzeyin bir m2'sini kaplamak için lüzumlu boyanın litre cinsinden miktarı.
—Camc DöşerrA kaplaması, camla temasta olan fırın (abaninin, elektrikle eritilmiş refrakter dikdörtgen levhalarla (10x40 x60 santimetre) döşeli üst kısmı. (Bu kaplamalar fırının ömrü süresince camın aşındırmasına dayanıklı olmalı ve camın içine olabildiğince azca gaz kabarcığı vermelidir.) || Katman kaplama, değişik renkte iki cam levhayı sıcakken birbirine yapıştırarak elde edilmiş süsleme. (Birbirine yapıştırılan bu camlarla iki katman elde edilir. Sonrasında üst tabakanın kim bölümleri tıraşlanarak alt katman ortaya çıkarılır. Bu yöntem daha çok renkli pencere camlarının yapımında kullanılmıştır.)
—Ciltç. Hazırlık safhasından sonrasında, kitap kapağının üzerine ve sırtına evvelde tutkallanmış kaplama malzemesini (kâğıt, kumaş ya da ham deri) yapıştırma. || Broşlama işleminde dikilmiş ya da tutkallanmış forma blokuna kapak takma.
—Denize. Yelkenli gemilerde, ana direklere maunalarını oturtmak için direklerin iki yanına yaralanan ağaç parçalar. || Ağaç teknelerde, postalar üstüne yaralanan tahta. || Kaplama başı, kabasorta donanımlı yelkenlilerde, seren hamaylılarını berkitmek için yaralanan astar kaplama tahtalarının seren cundası tarafında kalan uçları. (Eşanl. KİLİT BAŞI.) || Kaplama sacları, vapur postalarının üstüne kaplanan ve baş bodoslamasından kıç bodoslamasına kadar uzanan sac levhalar. (Bu levhalar perçinle ya da la birbirlerine tutturulur.) || Kaplama tahtası, ağaç tekneleri kaplamada kullanılan belli genişlikte (1 ile 5 santimetre) tahta. || Bindirme kaplama - BİNDİRME. || Dış kaplama, postaların dış kısmına yaralanan sac ya da ağaç kaplama. (Dış kaplamanın suyun haricinde kalan kısmına çapa tahtası, suyun altında kalan kısmına de karina kaplama levhası denir.) || İç kaplama, postaların vapur içinde kalan yanlarına yaralanan sac ya da ağaç kaplama. || Metal kaplama, vapur karinasını korumak için borda kaplamalarının üstüne kaplanan metal levhalar. || Kutrani kaplama, birbirine dikey olarak ve omurgaya 45°'lik açılarla üst üste vurulmuş ağaç kaplama, (içli dışlı bir çift kaplamadır; iç kaplamalar omurgadan yukarı doğru 45°'lik bir açıyla başa, dış kaplamalar da gene omurgadan yukarı doğru 45°'lik bir açıyla kıça eğimlidir. Bu iki kaplama arasına katranlı ve sülüğenli branda bezi konur. Kutrani kaplamayla kaplanmış tekneler çok sağlam olmasına rağmen, ağır olacağından öteki hacimdeki teknelere gore daha azca yük alır. Onarımı çok zor olsa gerek sadece çok dayanıklı olduğundan bu kaplama türü çok sık kullanılmaktadır.)
—Eczc. Hap ya da tabletleri koruyucu bir katman ile örtme işlemi.
—Havc. Bir aerodinin yapısında, hava akışının ve aerodinamik kuvvetlerin tesirindeki dış kısım. (Kaplamada bez, ağaç ya da çalışan, kısaca hücrenin genel dayanımına katkıda bulunan bir kaplama da kul- ' lanılabilir. Bazı çok süratli uçaklarda ince kanatlar yapıyı ve kaplamayı beraber oluşturan ve "integral yapı" isminde olan tek bir metal hacmi içinde işlenmiştir.
—içdekors. Minik ve ince öğeleri bir desen oluşturacak halde bir araya getirme; bu teknikle elde edilmiş yüzey. (Bk. ansikl. böl.) || Bir duvarı, bir tabanı süslemek ya da bunlara bazı özellikler kazandırmak (ses ya da ısı yalıtımı) amacıyla kullanılan gereç. || Duvar kaplaması, duvar ya da tavanların üstüne yapıştırma ve/ya da kenetleme kanalıyla uygulanmak suretiyle tomar ya da levhalar halinde satılan esnek malzemenin genel adı.
—ince marangl. Bir yüzeyi kaplama yapıştırarak örtmek işlemi. (Bk. ansikl. böl.)
—Inş. Kaplama tuğlası, kâgir yapılarda, en azından bir yüzü görülecek halde kullanılan dolu ya da delikli tuğla (yaklş. 6x11x22 santimetre boyutlarında.) || Geçirimsiz kaplama, bir yüzeyin sugeçirmezliğini sağlamak amacıyla meydana getirilen kaplama. ||. Taş kaplama, bir dolgu duvarın dış yüzleri.
—Inş. ve Bayınd. Bir çukurun, bir sekinin göçmesini engellemek amacıyla taş, tuğla vb. şeklinde gereçlerden örülen yapı.
—Kâğ. san. KUŞELEME'nin eşanlamlısı.
—Kur. tar. OsmanlI sarayında zenci hadımağalarına uygulanan dayak cezası. (Bir kabahat işleyen ya da kusuru görülen zenci hadımağalarının dövülerek cezalandırılması musandıracıbaşının göreviydi. Ceza, Topkapı sarayı'nda, Kandilaltı'nda uygulanırdı.)
—Kuyuc. ve Mad. oc. Sulu arazilerde açılmış bir maden ocağı kuyusuna kaplanan, su basıncına dayanıklı ve sızdırmaz katman. (Bk. ansikl. böl.) || Bu katmanı yerleştirme.
—Mad. oc. Arazide oluşabilecek yuvarlanmaları ve ayrışmayı önlemek için bir maden ocağı kuyusunun cidarlarını berkitmede kullanılan dayanımlı gereçten yapilmiş kalınca katman. (Eskiden tuğladan ya da beton vusuarlardan meydana getirilen kuyu kaplamaları günümüzde çoğu zaman, sökülebilir bir kafes arkasında bulunan 20-30 santimetre kalınlığındaki, tokmaklanmış betondan yapılır. Sulu arazilerde suyun kuyuya sızmasını önlemek için geçirimsiz kaplamalar kutlanılır.)
—Marangl. Bir yapıda, odaların yüzüne, bilhassa duvarlara ve bölgelere tahta döşenmesi. (Kaplamalar, parke, tavan, bilhassa lambri biçiminde olur ve büyük yapıların ya da evlerin iç kısımlarını dıştan gelecek soğuğun etkilerinden korur.) || Kaplama çekici, kavisli parçalan tutkallamada kullanılan, biri kare kesitli, öbürü pürüzsüz, dar ve uzun iki tabanı bulunan çekiç. || Kaplama dilme, bir tomruğu kaplama dilme makinesiyle ardışık ince yapraklar biçiminde dilme yöntemi. (Bk. ansiki. böl.) || Kaplama dilme makinesi, dilme kanalıyla kaplama elde etmeye yarayan makine. (Bk. ansiki. böl.) || Kaplama ekleme makinesi, kaplama yapraklarını eklemede kullanılan makine. || Kaplama kesme-alıştırma makinesi, üst üste konmuş çok sayıda kaplamayı istenilen genişlikte ve kenarları tam doğrusal olacak halde kesmeye yarayan makine. (Eşanl. GİYOTİN.) [Bk. ansikl. böl.] || Kaplama presi, düz ya da kavisli iç dolgu öğelerinin (yonga levha, kontrplak, kör ağaç vb.) üstüne kaplama levhalarını yapıştırmada kullanılan pres. (Başlıca mekanik, hidrolik, pnömatik ve /akumlu presler ayırt edilir.) || Kaplama tessresi, kaplama kesmede ve alıştırmada ullanılan testere türü. (Kaplama testerenin kavisli olan lama kenarlarına çok küjk ve geniş açılı dişler açılmıştır. Kesme emi bir mastar yardımıyla ve testereyi rriye çekerek gerçekleştirilir.)
Metalürj. Bir zemin metalini bir öteki etal yaprağıyla kaplamak işlemi; iki me- in yapışması çoğu zaman ikisinin beraber .ddelenmesiyle elde edilir. || Elektrolitik stat kaplama, metal ya da metal olma- n bir zemin üstüne elektriksel ayrıştır- ayla bir metal katmanı çöktürme yön- nlerinin tümü. (Eşanl. GALVANOPLASTİ.) k. ansiki. böl.]
—Dış bir akım membaı llanan kaplamaların tümü. || Koruyucu olama, çevre ortamının niçin olacağı ızulmadan korumak için metal bir zemin :erine çöktürülen ince katman. || Vakumı metal kaplama, ısıtılmış metallerin vajmda buharlaşması ve kaplanacak souk yüzeylerde yoğuşmasıyla ince metal aplamalar elde etme şekillerinin tünü. (Eşanl. BUHAR FAZINDA METAL KAPLAMA.)
-Mim. ve inş. Bir yapı bölümünün yüze- /ini, koruma ve/ya da süsleme amacıyla, rerhangi bir gereç tabakasıyla donatma îylemi; donatım gerecinin kendisi, yaratığı tesir. (Bk. ansiki. böl.)
—Müc. ve Kuyumc. Bayağı bir metali kıymetli bir metalle, çoğu zaman altın varakla ya da gümüşle kaplama işlemi; bu yöntemle elde edilmiş araç-gereç. (Bk. ansiki. böl.) )| Altın kaplama - ALTIN.
—Orm. san. Kaplama makinesi, bir yüzeye kaplama tahtası ya da herhangi bir levha yapıştıran makine. || Kaplama tahtası, kontrplak şeklinde kattan oluşan levhaların görünür katarını oluşturan ya da bu işe yarayan ince abaka.
-Oto. Kaporta kaplaması, bir taşıtın yapı irtüsünü oluşturan metal ya da plastik geaçten pano.
-Petr. san. Kaplama makinesi, boruhat- trı üstüne koruyucu bir kaplama oluşturakta kullanılan makine.
-Polim. Tel kaplama, metal bir teli, korozona karşı korumak ya da elektriksel olak yalıtmak amacıyla plastikten ince ya t kalınca bir katmanla kaplama.
-Sil. Sevk çemberine kurşun kaplama, ökme demirden mermilerin çevresine bir jrşun zarfı kaplamak işlemi. (Gerektiğin- 3 bakır ya da çinkoyla da uygulanan.bu temin amacı mermilerin, çelikten yapıl- ıış topların yivleri içinde zorlanmamala- nı sağlamak, barut gazının kaçmasını önlemek ve namlunun aşınmasını geciktirmektir.)
—Süslem. sant. ve Metalürj. Cıvayla altın kaplama, metal cisimler üstüne bir altın ve cıva amalgamı sürdükten sonrasında ısıtarak cıvayı buharlaştırma ve altını tespit etme yöntemi. || Daldırmayla altın kaplama, kimi metalleri hususi bir çözeltiye daldırarak kimyasal tepkimeyle altın kaplama elde etme yöntemi. (Bk. ansiki. böl. Metalürj.) || Elektrolitik altın kaplama, elektrolite daldırılmış bir metal (ya da hususi olarak hazırlanmış bir araç-gereç) üstüne, akım geçirerek elektrolizle altın çökeltme yöntemi. || Toz altın kaplama, bir araç-gereç üstüne altın tozu içeren bir madde sürme yöntemi. || Varak altın kaplama, çeşitli malzemeler, bilhassa de metaller üstüne ince bir altın yaprağı kaplama yöntemi.
—Şekere. Şekerle kaplama, bonbonların rutubetten korunması için ince bir sakkaroz tabakasıyla kaplanması. Bunun için, pişmiş bonbonların üstündeki şeker şurubunun suyu uçurulur
—Teknol. Ûzel nitelikler kazandırmak için bir malzemenin, bir parçanın, bir cismin yüzeyine çöktürülen katman. (Bk. ansiki. böl. Metalürj.) || Plastik kaplama, bir desteğin yüzeyini, korumak, görünümünü değişiklik yapmak ya da ona hususi nitelikler kazandırmak için bir plastik malzemeyle kaplamak işlemi.
—Tekst. Dokumalara baskı işleminde, dokumanın yüzlerinden birine bir renk ya da bir mordan uygulamak eylemi. || "Çekirdek†denilen bir ipliğin çevresini bir ya da birkaç iplikle tamamen sarmak iş lemi. (Bu işlemle belli düşlem iplikler elde karayolları için kaplama edilir.) gereci üreten santral
sıf. üstü bir başka maddeyle kaplanmış olan: Altın kaplama saat. Bu mobilyalar kaplama mı, masif mi?
—Müc. ve Kuyumc. Kaplama mücevher, yüzeyi kıymetli, içi ise düşük kıymetli metalden oluşan mücevher.
—Parac. Kaplama para, ince bir gümüş ya da altın tabakasıyla kaplı değersiz bir metalden oluşan para. (Bu paralar devamlı düzmece değildir. Roma'da bunlardan basılmıştır.)
—ANSİKL. Bayınd. Hidrokarbonlu bir bağlayıcının kullanıldığı kaplama donanımları başlıca iki bölümden oluşur: kurutma tamburu ve karıştırıcı. Kurutma tamburu, kaplanacak agregaları kurutur ve ısıtır Bu, yatay ya da hafifçe eğik bir eksen çevresinde dönen, 3-10 m uzunluğunda bir sac silindirdir, iç cidarında gereçleri karıştıran ve yönlendiren pala ve kepçeler bulunur.
Gereçler uç kısma yerleştirilmiş mazotlu brülörden çıkan sıcak gaz akımı ile kurutulur. Brülör, çoğunlukla bir serinletici ya da bir toz toplayıcı ile tamamlanır. Karıştırıcı, birbirine ters yönde dönen ve palalarla donatılmış iki mile haizdir. Aşınmaya karşı daha dayanıklı olması için hususi çelikten yapılmıştır. Bağlayıcının dozajı pompa ve enjektörle yapılır; agregalarınki ise karıştırıcının ikmal hunisinde yapılır. Kurutulmuş gereçler kadersiz (soğumayı önlemek için), kovalı bir elevatörle bu huniye aktarılır.
Günümüzde kaplama donanımları iki türe ayrılır: birincisinde, karıştırma, art arda yüklemelerle yapılır; İkincisinde ise, gereçlerin giriş debisi, istenen dozajı sürekli sağlayacak halde, bitüm ölçü pompasının debisi ile ayarlı olduğundan, kaplama işlemi kesintisizdir. Bu donanımlar durağan(durgun) ya da taşınabilir olabilir.
*Yüzeysel kaplama, motorlu taşıtların ortaya çıkmış olduğu dönemde tozla savaşım amacını taşıyordu; beton ya da kaplama olmayan karayollarında, yüzeyin sağlamlığını, geçirimsizliğini ve pürüzlülüğünü sağlamak için kullanılır. Önceleri tek başına katran kullanımı çok yaygındı; bugün ise, çeşitli akışkan hallerinde, daha çok bi- tümden faydalanılmaktadır. Bağlayıcı, evvelde temizlenmiş karayolu üstüne, sermede büyük bir düzgünlük elde eden basınçlı rampalara haiz araçlar yardımıyla serilir; serme dozajı 1-1,5 kilo/m2 dolaylarındadır. Hemen sonra, 10-15 l/m2 oranında mıcır mekanik olarak serilir, silindirlerine kanalıyla bağlayıcının içine gömülür.
—içdekors. Kaplama, her parçası şekil, renk, bezeme ilişkisi açısından belirli bir görünüm sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir bütündür. Antikçağ'da yüzeylerin kaplanması için seramik karolar kullanılıyordu. Yunanlılar, pişmiş tuğla marketri- den kaplamalar yaptılar; kimi süre bu gereçle konutların duvarlarını da kaplıyorlardı. Romalılarda, çoğu zaman mermer olan kaplama, kare, altıgen, üçgen, kalkan biçiminde ya da başağı çağrıştıran ko- şutkenar öğelerden oluşuyordu.
Fransa'da ilk kaplamalar, VIII. ya da IX. yy.'da ortaya çıktı. Saint-Denis manastır kilisesi'nin Meryem Ana ve St-Cucuphat capellaları'nın kaplamaları XII. yy.'ın sonundan kalmadır ve desenlerinin güzelliğiyle dikkati çeker. Kakma bezemeli kaplamalar, XIII. yy.'da ortaya çıktı. Bu tür kaplamanın modası XV. yy.'ın sonuna kadar sürdü ve dinsel yapılarda olmasıyla birlikte hususi konutlarda da uygulandı. Karonun ön yüzüne ilkin kalıpla iz çıkarılıyor, ondan sonra bu kalıp izi renkli toprakla dolduruluyor ve tüm yüzey kurşunlu sırla sıvanıyordu. Boyama fayans karolar XVI. yy.'da ortaya çıktı; üzerlerinde özlü sözler, başharfler ve armalar, bitkilerden esinlenen bezemelerle iç içe yer alıyordu. Faenza bu zamanda, bir çok kez uzun sakallı maska- ronlarla bezeli karolarıyla ünlüydü. XVII. yy.'da, yaygınlaşmaya başlamış olan ağaç parkeler, kaplamaları koridorlar, servis odaları, hizmetçi odaları şeklinde daha azca önemsenen mekânlara doğru kaydırdı. XVIII. yy.'da karolar gene bezeme olarak kullanılıyordu; buna karşılık, yapımlarında sanat kıymeti kaygısı sadece XIX. yy.'ın sonunda tekrardan ağır basmaya başladı.
Teknik açıdan, pişmiş toprak, gre, tertipli ya da karışık mozaik, çimento, asfalt, termoplastik malzemeden yapılmış karolar kullanılır. Döşeme işlemine geçmeden ilkin, tabanın (beton, asmolen, ahşap vb.) tam anlamıyla düzlenmesi, dirençli, su geçirmez, çürümez bir hale getirilmesi ve her türlü kalıntıdan temizlenmesi gereklidir. Pişmiş toprak, gre ya da çimento kaplama, donatılı ya da donatışız beton, çimento harcıyla kabaca sıvanmış pişmiş toprak, hazır beton vb. bir zemin üstüne düzeltme dolgusu uygulandıktan sonrasında yapılır. Döşeme işlemi, ya direkt doğruya düzeltme dolgusu üstüne ya da araya kum serildikten sonrasında gerçekleştirilir. Mozaik, devamlı direkt doğruya düzeltme dolgusu üstüne yerleştirilir. Taş ya da seramik ufak prizmalar, herhangi bir seviye içinde (ya da belli bir örneğe gore) yan yana sıralanır. Asfalt esaslı kaplama öğeleri, bir harç yatağı ya da bitüm üstüne döşenir. Termoplastik maddeden meydana getirilen bu öğeler çimento şapı ya da bitümlü bir yapıştırıcı yardımıyla geçirimsiz bir ara katman üstüne yerleştirilir.
Zemin kaplaması olarak kullanılan bir çok karo türü, aynı esaslara gore düşey yüzeylere de uygulanabilir. Bunlar içinde en yaygın olanları, fayans, sırlı gre, karolar ve mozaiklerdir.
—ince marangl. Kasalarda olmasıyla birlikte ince marangozluk yapısı mobilya levhalarında ve yüzeyleri düz, silindirsel ya da kabarık dekoratif levha yapımında da kaplama uygulanır. 2-4 mm genişliğinde kıymetli bir kaplama kavak ya da kayın ağacı şeklinde değersiz ağaçtan bir kontrplak üstüne yapıştırılır. Kemerli parçaların, silmelerin kaplaması hususi bir çekiçle ya da kurr torbasıyla gerçekleştirilir.
—Kuyuc. ve Mad. oc. Günümüzde kulla nılan kaplamalar çoğu zaman birbirine cıva talarla tutturulmuş ve contalarının arasınc kurşun bir yaprak yerleştirilmiş nervürlC dökme demir levhalardan oluşur; kapla manın dışına, levhaları korumak için beli kalınlıkta bir beton dökülür. Kuyunun, 50C m'den fazla sulu derinliğe denk düşen su basıncına karşı dayanımı, bu yolla artırılabilir. Çok güçlü basınçlar için bir çift kaplama (arasına beton dökülmüş dökme demirden eşmerkezli iki kaplama) yerleştirilebilir ya da, harcama göze alınıyorsa, çelik kaplama yapılabilir. Derinliği 250 m'yi geçmeyen sulu orta derinlikler için çok daha ekonomik olan beton kaplama kullanılır; bu kaplama türünde sızdırmazlık, betona gömülen çelik sacla sağlanır.
—Marangl. Kaplama dilme. Kaplama dilme yöntemi ince marangozlukta ya da üstün nitelikli kontrplak levhalarını kaplamada kullanılan kaplama yapraklarını elde etmeye yarar. Dilinecek düzlemlere gore hızarda blok ya da parçalar halinde biçilen tomruklar buharla fırınlandıktan ya da kaynar suda bekletildikten sonrasında kaplama dilme makinesinin tablasına yerleştirilir. Makineden çıkan yapraklar dilme sırasına gore istiflenir; ondan sonra naturel ya da suni yolla kurutulur. Kaplama dilme yöntemi ek olarak kontratabla ve kontrplak, kimi süre da hafifçe ambalaj üretiminde kullanılır.
* Kaplama dilme makinesi. En yaygın kullanılan kaplama dilme makinesi yatay ve koşut iki ray taşıyan durağan(durgun) bir gövdeden oluşur; raylar üstünde yatay bir git-gel devinimi meydana getiren ve bıçakları taşıyan ağır bir otomobil kayar. Arabanın altında dilinecek odun parçası yüksekliği süresince devingen olan bir platforma ya da makinenin tablasına sıkıca tutturulur. Gidiş devinimi esnasında oduna yanlamasına giren lama odunun tüm genişliği süresince bir yaprak kaldırır. Dönüş esnasında platform mekanik olarak yaprağın kalınlığı kadar kalkar. Bu şekilde bir makine odun parçasının önyüzünü rendelemeden muntazam yonga kaldıran büyük boyutlu bir planya makinesine benzetilebilir. Bir başka tip dilme makinesinde kesme düzlemi düşeydir Bu durumda bıçak sabittir; buna karşılık dili- necek parça düşey doğrultuda bir git-gel devinimiyle hareket ettirilir Soyma makinelerinde olduğu şeklinde bıçağın önüne-yerleştirilmiş ve bıçağa bağlanmış bir tazyik çubuğu kopmaları önler ve muntazam kesmeyi sağlar; makinenin üretim hızı dakikada 30-60 yapraktır; çıkan yapraklar elle ya da otomatikman göç eder. Süratli üretim elde eden bir başka tip dilme makinesi de dönme devinimi meydana getiren bıçak taşıyıcı bir diskten oluşur (ahşap çatı kaplaması üretimi).
• Kaplama kesme-alıştırma makinesi. Makine temelde uzunluğu 200-300 santimetre, genişliği ise 12 santimetre olan bir bıçak ile bıçağın sırt yüzeyine dayalı olarak çalışan ve kaplamaları üstten bastıran tazyik çubuğundan oluşur Tablanın arka bölümünde bulunan siper, kaplamaların koşut genişlikte kesilmesini sağlar.
—Metalürj. Metal yüzeylere uygulanan kaplamaların amacı yüzeyi korozyonun niçin olduğu bozulmaya karşı korumak ya da bölüme yüksek elektrik iletkenliği ya da yalıtım, düşük sürtünme katsayılı yağlayıcı özellik, uzun soluklu kullanım vb. şeklinde hususi nitelikler kazandırmaktır. Metal kaplamalar ( METAL KAPLAMA) ve ametal kaplamalar ayırt edilir: metal parçaların yüzeylerini korumak için boya, vernik, sır, plastik araç-gereç katmanları, çeşitli semanlar, hafifçe alaşımların kromatlanma- sı, fosfatlanması ya da anodik yükseltgen- mesiyle elde edilmiş anorganik metal bileşik kaplamaları vb. kullanılır.
• Daldırmayla altın kaplama. Altın birçok kimyasal etkene karşı dayanıklıdır; bundan dolayı çevre sıcaklığında ya da sıcakta yükseltgenmeye ya da korozyona neden olan ürünlerin etkisine karşı dayanıklı olması ihtiyaç duyulan parçaları korumak için alın kaplama uygulanır. Ek olarak altın rengini kolayca atmaz ve muntazam parlaklığını lt;orur. Bundan dolayı mücevhercilikte, kuyumculukta, saatçilikte, elektriksel temas oarçalarında, kimyasal ve tıbbi donanım- arda, dolmakalem uçlarında vb. kullanılır. Elektrokimyasal tekniklerin bulunmasından ilkin altın kaplama işlemi iki yöntemle yapılıyordu: cıvayla altın kaplama ve varak altın kaplama. Günümüzde sanayide yalnızca vakumda metal kaplamayla ya da elektrolitik yollarla uygulanmaktadır.
Bakırın, gümüşün, nikelin üstüne direkt altın kaplama yapılabilmesine karşılık, demirli metallere altın kaplama için, bu metallere ilkin bakır kaplamak gerekir. Elektrolitik yöntemde iki tip banyo vardır: altın klorür ağırlıklı asit banyosu ve siyanürlü altın ve potasyum ya da sodyum çifte tuzundan alkali banyo. Elde edilmek istenen altın kaplamanın rengine gore banyoya bazı metaller katılır (yeşil altın kaplama için kadmiyum, kırmızı altın kaplama için bakır), işlem yalnızca süsleme değil, bununla birlikte koruma amacıyla da uygulandığında ilkin bir kalınca kaplama banyosu, peşinden da bir renk banyosu kullanılarak kalınca bir katman elde edilir. Anotlar, platinden, grafitten ya da gerektiğinde 18-8 tipi paslanmaz çeliktendir. Kaplamanın altın derişimi kırat cinsinden belirtilir; en arı altın kaplama 24 kırattır.
* Elektrolitik metal kaplama. Elektrolitik metal kaplama bir nesneyi (madalya, ufak heykel, plak matrisi, tipografik levha vb.) elektrolitik yolla çoğaltmaya yarar. Bu işlem, elektroliti kaplanacak metalin tuzundan oluşan bir çözelti banyosunda uygulanır. Katot, metal katmanla kaplanacak olan metaldir ya da elektrik iletkenliği kazandırılmış her türlü ametal zeminden oluşur.
Anot, banyodaki metal tuzunun metaliyle aynı türden olan çözünür bir metaldir ya da çözünmezdir; çözünmez anot grafitten, kurşundan, kurşun peroksitten ya da nadir olarak platinden, platin kaplanmış titandan ya da demirden oluşur. İşlemin süresi ve verimi katottan geçen akımın yoğunluğuyla ters orantılıdır. Bununla beraber akım yoğunluğundaki aşırı artma hidrojen iyonlarının oluşumuna neden olur ve işlemin verimi azalır. Başlıca elektrolitik metal kaplama işlemleri gümüş kaplama, bakır kaplama, demir kaplama, altın kaplama ve nikel kaplamadır.
—Mim. ve inş. Kâgir ya da beton yapılar, dayanıksız ya da dış görünüşleri çirkin olduğu durumlarda, toplama geretorir. Sert gereçlerden meydana getirilen toplamalar, yalnızca renge ve grafik unsurlara başvurarak alttaki yüzeyin düzlüğünü koruyabilir ya da ışık gölge oyunları yaratan kabartmalar oluşturabilir, hatta bu iki yolu bir arada kullanabilir. Tüm dönemlerde ve ülkelerde, kerpiç ve moloz taş duvarların iç ve dış yüzleri sıvanmış ve boyanmıştır, (içte, hususi bir yalıtım gerektiğinde, boyanın yerini ahşap toplama, duvar halıları vb. alabilir.) Çok eski dönemlerde, Ortadoğu'da, boyalı, sonrasında da sırlı alçaktobartmalar gerçekleştirildi. Asurlular kerpiç yapılarını, yumuşak taştan, kabartmalı levhalarla (ortostat) korudular. Daha geç dönemlerde, BizanslIlar, yüzeyleri mozaiklerle süslediler. İslam sanatında ise bu amaçla, kesilmiş seramik parçaları, sonrasında da çini levhalar kullanıldı.
Roma döneminde, Batı'da kuvvetli bir taş yapı geleneği vardı. Bu zamanda, büyük boyutlu beton yapılar, mermer, yalancı- mermer, alçıişi toplamalarla donatıldı; boyalı sıvalar da yaygın bir halde kullanıldı. Aynı toplama türleri Ortaçağ'da da görüldü. Sadece, gotik yapılarda, taş ve cam unsurlar ağır bastı ve bu toplamalar artık kullanamamaya başlandı. Öte taraftan, oymalı ahşap toplamalar ve lambriler de gelişti. Rönesans döneminde, boyalı ya da kabartma groteskler, süsleme oymacıları tarafınca yaygınlaştırıldı. Klasik ve barok dönemlerde mermer, yalancımermer ve alçıişi geniş bir halde kullanıldı. Ahşap toplamalı iç mekânlarda arabesk süslemeler kimi kez yalnızca boyanarak, kimi kez de oyularak gerçekleştirildi.
XIX. yy.'da endüstri şekillerinin gelişmesiyle beraber toplama gereçleri sayıca arttı: lifli alçı levhalar, ıstampalanmış ya da kalıplaşmış metaller, boyalı bez ve kâğıtlar vb. Buna karşılık, süsleme tarzları mevzusunda büyük bir kargaşalık baş gösterdi; yenilik getirmek yerine, kolaycılığa kaçan seçmeci bir anlayışla kopya etme yoluna gidildi. Göze hoş gelmeyen dış görünüşü yüzünden çoğu zaman toplama gerektiren betonarme, bir tepkinin doğmasına yol açtı; bundan bu şekilde, toplamalarda, renk ve gerecin çeşitli biçimlerde kullanımına ağırlık verildi.
—Müc. ve Kuyumc. Yalnızca yüzeyleri altın ya da gümüş şeklinde kıymetli metallerden oluşan ucuz parçaları kapsayan toplama tekniği, 1742'de Sheffield'de Thomas Bolsover isminde bir bıçakçı tarafınca bulunmuş oldu.
Kaplama bir parçanın yapımı birçok işlemi kapsar: metallerin hazırlanması, bu metal (bakır ve gümüş) varaklarının lehimlenmesi, haddeleme, ıstampalama, çekiçle model çıkarma, çekme, montaj, tesviye ve mastola vurma. Bugün, gümüş kaplamada başka yöntemler de uygulanmaktadır.
—Orm. san. Mobilyaları toplamak için mobilyacılarca ya da hazır tahtaları toplamak için imalatçılarca kullanılan toplama çok mühim bir yarı işlenmiş üründür. Kaplamanın kıymeti elde edilmiş olduğu ağaca ve elde edilme tarzına, üstündeki desenlere, budak izlerine ya da yalnız damarlarına gore ölçülür. Mobilyacılıkta en fazla kullanılan toplamalar meşe, ceviz, dişbudak ve karaağaçtır. Bunlar çok muntazam, budaksız, çürüksüz, kurtyeniksiz tomruklardan çekilir Yabancı toplama olarak maun, pelesenk, abanoz, tik, vb. sayılabilir. Bazı çok ince toplamalar kâğıda ya da beze yapışık olarak satılır.
—Teknol. Plastik toplama, ikinci Dünya savaşı'na kadar geçirimsiz bir bez elde etmek için bir lateks katmanı ya da pişmiş keten yağıyla hamurlaştırılmış mineraller ve branda bezleri için de katranlı ürünler kullanılırdı.
Günümüzde plastik toplamada kullanılan polimerlerin çeşitliliği (polivinilklorür, poliüretan, akrilik, fluorlu ya da silikonlu türevler) ve destek olarak kullanılabilen naturel ya da kimyasal liflerin seçimi çok çeşitli kullanımlara yönelik tamamen değişik yeni ürünlerin üretimini sağlar. Plastik toplama malzemesi tekstil bir destek (dokuma ya da dokunmamış) üstüne ya buharlaşması ihtiyaç duyulan bir çözücü içindeki çözeltiyi emdirerek ya da plastisol biçiminde, kısaca plastikleştiricilerle elde edilmiş pelte durumunda önpolimer olarak çöktürülür. Plastik toplama katmanının polimerleşmesi ya da ağlaşması, ondan sonra bir fırında ısıtarak gerçekleştirilir. Plastik toplama kimi kez, parşömen görünümü elde etmek için tolenderlemeyle ya da grenlemeyle uygulanan bir yüzey kazıma işlemiyle bitirilir. Çözücünün, sıvı ortamda değiştirmeyle denetimli olarak giderilmesi güderiyi çağrıştıran, daha bükülgen yapılı ve daha gözenekli malzemeleri elde etmeyi sağlar. Plastik toplamayla elde edilmiş bu yeni malzemelerin tümü giyim sanayisinde, ayakkabıcılıkta, koltuk yapımında, korunma elbiselerinin üretiminde ve havacılık ile uzay havacılığında kullanılan balon bezlerinin elde edilmesinde kullanılır.
Kaynak: Büyük Larousse
İnce Film Kaplama Teknikleri
Cpk Polyester Kaplama - Kocaeli
kaplama
isim
1 . Kaplamak işi.
2 . Bir şeyin dışına süsleme ya da koruma amacıyla geçirilen başka maddeden kat:
"Her pencereyi, her kaplamayı tanıyordum artık."- S. F. Abasıyanık.
3 . ödat üstü herhangi bir başka maddeyle kaplanmış olan.
4 . Kalınlığı 5 mm den azca, ince ağaç levha.
Birleşik Sözler
ağaç kaplama
altın kaplama
astar kaplama
bakır kaplama
desenli kaplama
frize kaplama
gümüş kaplama
kök kaplama
nikel kaplama
ur kaplama
yüz kaplama
isim
1 . Kaplamak işi.
2 . Bir şeyin dışına süsleme ya da koruma amacıyla geçirilen başka maddeden kat:
"Her pencereyi, her kaplamayı tanıyordum artık."- S. F. Abasıyanık.
3 . ödat üstü herhangi bir başka maddeyle kaplanmış olan.
4 . Kalınlığı 5 mm den azca, ince ağaç levha.
Birleşik Sözler
ağaç kaplama
altın kaplama
astar kaplama
bakır kaplama
desenli kaplama
frize kaplama
gümüş kaplama
kök kaplama
nikel kaplama
ur kaplama
yüz kaplama
kaplama ingilizcesi
1. (act of) covering or coating.
2. coat; plate.
3. plating; coating.
4. dent. crown.
5. veneer.
6. covering one side of a quilt with a sheet.
7. naut. planking, planks.
8. covered; coated; plated.
- diþ crowned tooth."
1. (act of) covering or coating.
2. coat; plate.
3. plating; coating.
4. dent. crown.
5. veneer.
6. covering one side of a quilt with a sheet.
7. naut. planking, planks.
8. covered; coated; plated.
- diþ crowned tooth."
İnce Film Kaplama Teknikleri
Cpk Polyester Kaplama - Kocaeli
YORUMLAR