KAPTAN a. (ital. capitano'danj. 1. Bir geminin sevk ve idaresiyle görevli olan ve belirli bir ehliyete haiz kimse: Uzakyol kapt...
KAPTAN a. (ital. capitano'danj.
1. Bir geminin sevk ve idaresiyle görevli olan ve belirli bir ehliyete haiz kimse: Uzakyol kaptanı, tecim gemisi kaptanı, kıyı kaptanı. (Bk. ansikl. böl.)
2. Şehirlerarası yolcu otobüsü şoförü. (KAPTAN ŞOFÖR de denir.)
3. Balıkçı gemisi kaptanı, açık deniz balıkçılığında, balık avlama işini yürütenlere ya da manevrayı yönetim edenlere verilen ad.
—Havc. ve Uz. havc. Kaptan pilot, bir hat uçağına ya da uzay gemisine kumanda eden kimse.
—Oy. Evlatların, bilya oynamak için, duvar ya da ağaç diplerine kazdıkları çukur; bu oyunun adı.
—Spor. Kürek ekibi kaptanı, kürekli bir yarış teknesinde en önde yer edinen kürekçi. || Ekip kaptanı, ekip sporlarında, karşı karşıya gelme esnasında takımından görevli şahıs
—ANSİKL. Denize. OsmanlI İmparatorluğu döneminde kaptanlar, gemilerde çekirdekten yetişen ve denizcilik mesleğini seven tayfalar arasından seçilirdi. 1773'te kaptanıderya Cezayirli Haşan Paşa belli bir eğitime haiz vapur zabiti yetiştirmek için Hendesehanei bahri adıyla bir denizcilik okulu kurdu. Deniz harp okulu'nun temeli olan bu okul 1834'te Heybeliada' ya taşındı ve 1887'de bu okula Tüccar kaptanı mektebi ilave edildikten sonra tecim denizciliği için kaptan yetiştirilmeye başlandı. 1930'lara kadar aynı çatı altında eğitim veren bu okullar, Deniz tecim okulu'nun Ulaştırma bakanlığı'na bağlanmasıyla Ortaköy'e taşındı. Günümüzde Yüksek denizcilik okulu adı altında eğitimini sürdüren bu okul Tuzladadır ve 4 senelik bir eğitim verir.
Kaptan olabilmek için Deniz harp okulu'ndan, Yüksek denizcilik okulu'nun ve Deniz astsubay okulu'nun güverte bölümlerinden mezun olmak gerekir. Ek olarak denizcilik mesleğine gemici olardl başlamış olan kimseler de, tüzüklerle belirlenmiş deniz hizmet ve vazife süresini doldurduktan sonrasında yazılı ve sözlü sınavları kazanarak yakın yol kaptanlığına kadar yükselebilirler. Kent hatları kaptanlığı, kılavuz kaptanlığı, hizmet gemileri (tarak gemisi, kablo gemisi vb.) kaptanlığı hususi yönetmeliklere bağlıdır Deniz harp okulu'ndan mezun olan güverte subayları, emekli olduktan ya da belli hizmet süresini doldurup çekilme ettikten sonrasında yönetmeliklerle belirlenen koşullar gereğince tecim gemilerinde kaptan olarak vazife yapabilirler. Yüksek denizcilik okulu'nun güverte bölümünü bitirenler de direkt kaptan olarak atanırlar. Denizciliğe miçoluktan başlayarak gemici, usta gemici, güverte lostromosu aşamalarını geçen vapur adamları yönetmeliklerle saptanmış sınavları vererek yakın yol kaptanı olabilirler. Günümüzdeki yeni bir uygulama da, Denizcilik meslek okulu'nu bitirinlere belli sınavları kazanmak koşuluyla kaptan olma hakkı tanır.
—Deniz huk. Kaptan, donatan ya da temsilcisi tarafınca atanır. Donatanla kaptan arasındaki hukuki ilişki, hizmet sözleşmesine dayanır. Sadece kaptanın yetki ve yükümlülükleri hizmet sözleşmesinin sınırlarını aşar. Kaptanın kamu hukukuna dayanan yetkileri, yasalardan lanır. Donatan ya da temsilcisi belirli nitelikleri olmayan kişileri kaptan olarak atayamaz. Kaptan olabilmek için yeterlik sınavından geçmek ve "yeterlik belgesi†almış olmak gerekir. Vapur adamlarının yeterliğine ilişkin tüzük, kaptanlığı liman, kıyı, yakın yol ve uzak yol kaptanlığı olmak suretiyle dört sınıfa ayırmış ve her biri için denizde hizmet süresi ile imtihan ve yeterlik koşullarını saptamıştır. Kaptanın kamu ve hususi hukuka dayanan geniş yetkileri vardır. Kaptanın kamu hukukuna ilişkin vazife ve yetkileri şunlardır: kimse kaptanın emrine aykırı olarak gemiye giremez. Kaide olarak, onun izni olmadan gemiye yük verilemez ve gemiden yük çıkarılamaz. Kaptan, gemide çalışan kişiler üstünde disiplin yetkisine haizdir. Vapur adamları kaptanın hizmetle ilgili emirlerini emsalsiz yerine getirmek zorundadırlar. Yolcular da kaptanın koyduğu disiplin kurallarına uymakla yükümlüdürler. Kaptan, gemide disiplini sağlamak için gerektiğinde zor kullanma yetkisine haizdir. Gemide bir suçun işlenmesi halinde soruşturma yapma yetkisi kaptana aittir. Kaptan kabahat kanıtlarını toplar ve gerekirse sanığı tutuklayabilir. Kaptan, gemideki doğum ve ölüm vakalarını vapur jurnalına yazar.
Kaptanın hususi hukuka ilişkin vazife ve yetkileri: geminin sevk ve idaresi yalnızca kaptana aittir. Yolculuğun güvenli bir şekilde geçmesi için ihtiyaç duyulan tüm önlemlere başvurabilir. Kaptanın yolculuğa başlamadan önceki görevleri gemiyi denize, yola ve yüke elverişli hale getirmektir. Borda evrakının eksiksiz olarak gemide bulunmasını sağlar; yükleme ve istiflemenin kurallara uygun bir şekilde yapılmasını denetler; geminin yola çıkabilmesi için lüzumlu işlem ve formaliteleri tamamlar. Vapur kalkmaya hazır olunca kaptan gecikmeden yola çıkmak zorundadır. Kaptan, seyahat esnasında gemide hazır bulunmak, gemiyi sevk ve yönetmek zorundadır. Batma tehlikesi halinde gemiden ayrılmak gerektiği vakit internasyonal denizcilik kurallarına (teamüllerine) nazaran gemiden son olarak ayrılması ihtiyaç duyulan şahıs, kaptandır. Seyahat süresince kaptanın bir görevi de vapur jurnalinin tutulmasını denetlemektir. Seyahat esnasında vapur ya da yükün zarar görmesi ya da bir kazanın olması halinde kaptan, varış limanındaki mahkemeye durumu bildirir. Buna "deniz raporu" adı verilir.
Kaptan, donatana hizmet sözleşmesiyle bağlı bir şahıs olarak onun haklarını korumak durumundadır. Geminin durumundan, yolculukla ilgili olaylardan donatana bilgi vermek ve ondan yönerge almak zorundadır. Kaptanın donatanı temsil yetkisi, geminin bağlama limanında ve bağlama limanı haricinde olmasına göre değişiklik gösterir. Geminin bağlama limanında olması halinde kaptanın, donatanı temsil yetkisi sınırlıdır: tayfa tutmak, konşimento düzenlemek ve belirli davalarda davalı olarak donatanı temsil etmek vb. Vapur bağlama dışındayken kaptanın temsil yetkisi genişler ve kaptan geminin iyi durumda korunmasına ve yolculuğun güvenlik içinde yapılmasına ilişkin tüm işlemleri, donatan adına hayata geçirmeye yetkilidir (Türk Tic. k. md. 987). Kaptan, vapur ister bağlama limanında isterse bağlama limanı haricinde bulunsun konşimento düzenlemek ve imza etmek mevzusunda taşıyanı temsil eder (Türk Tic. k. md. 1097). Yasa, yükle ilgili kişilerin çıkarlarını korumak ve seyahat esnasında yüke bakmakla yükümlü olan kaptana, bu görevini yerine getirebilmesi için, yükle ilgili kişileri temsil yetkisi tanımıştır (Türk Tic. k. md. 995). Kaptan, vazife ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde “tedbirli bir kaptanın†göstereceği özeni göstermemesinden doğacak zararlardan mesuldür Kaptanın bu sorumluluğu donatana, taşıtana, yükletene, yolcuya, vapur adamlarına ve kredi işlemlerinden dolayı vapur alacaklısı hakkına haiz olan alacaklılara karşıdır (Türk Tic. k. md. 973).
KAPTAN a. (fr captane). Petrol ürünlerinden bireşim yöntemiyle elde edilmiş organik mantar öldürücü; bağcılık ve ağaççılıkta mantar hastalıklarına karşı kullanılır.
1. Bir geminin sevk ve idaresiyle görevli olan ve belirli bir ehliyete haiz kimse: Uzakyol kaptanı, tecim gemisi kaptanı, kıyı kaptanı. (Bk. ansikl. böl.)
2. Şehirlerarası yolcu otobüsü şoförü. (KAPTAN ŞOFÖR de denir.)
3. Balıkçı gemisi kaptanı, açık deniz balıkçılığında, balık avlama işini yürütenlere ya da manevrayı yönetim edenlere verilen ad.
—Havc. ve Uz. havc. Kaptan pilot, bir hat uçağına ya da uzay gemisine kumanda eden kimse.
—Oy. Evlatların, bilya oynamak için, duvar ya da ağaç diplerine kazdıkları çukur; bu oyunun adı.
—Spor. Kürek ekibi kaptanı, kürekli bir yarış teknesinde en önde yer edinen kürekçi. || Ekip kaptanı, ekip sporlarında, karşı karşıya gelme esnasında takımından görevli şahıs
—ANSİKL. Denize. OsmanlI İmparatorluğu döneminde kaptanlar, gemilerde çekirdekten yetişen ve denizcilik mesleğini seven tayfalar arasından seçilirdi. 1773'te kaptanıderya Cezayirli Haşan Paşa belli bir eğitime haiz vapur zabiti yetiştirmek için Hendesehanei bahri adıyla bir denizcilik okulu kurdu. Deniz harp okulu'nun temeli olan bu okul 1834'te Heybeliada' ya taşındı ve 1887'de bu okula Tüccar kaptanı mektebi ilave edildikten sonra tecim denizciliği için kaptan yetiştirilmeye başlandı. 1930'lara kadar aynı çatı altında eğitim veren bu okullar, Deniz tecim okulu'nun Ulaştırma bakanlığı'na bağlanmasıyla Ortaköy'e taşındı. Günümüzde Yüksek denizcilik okulu adı altında eğitimini sürdüren bu okul Tuzladadır ve 4 senelik bir eğitim verir.
Kaptan olabilmek için Deniz harp okulu'ndan, Yüksek denizcilik okulu'nun ve Deniz astsubay okulu'nun güverte bölümlerinden mezun olmak gerekir. Ek olarak denizcilik mesleğine gemici olardl başlamış olan kimseler de, tüzüklerle belirlenmiş deniz hizmet ve vazife süresini doldurduktan sonrasında yazılı ve sözlü sınavları kazanarak yakın yol kaptanlığına kadar yükselebilirler. Kent hatları kaptanlığı, kılavuz kaptanlığı, hizmet gemileri (tarak gemisi, kablo gemisi vb.) kaptanlığı hususi yönetmeliklere bağlıdır Deniz harp okulu'ndan mezun olan güverte subayları, emekli olduktan ya da belli hizmet süresini doldurup çekilme ettikten sonrasında yönetmeliklerle belirlenen koşullar gereğince tecim gemilerinde kaptan olarak vazife yapabilirler. Yüksek denizcilik okulu'nun güverte bölümünü bitirenler de direkt kaptan olarak atanırlar. Denizciliğe miçoluktan başlayarak gemici, usta gemici, güverte lostromosu aşamalarını geçen vapur adamları yönetmeliklerle saptanmış sınavları vererek yakın yol kaptanı olabilirler. Günümüzdeki yeni bir uygulama da, Denizcilik meslek okulu'nu bitirinlere belli sınavları kazanmak koşuluyla kaptan olma hakkı tanır.
—Deniz huk. Kaptan, donatan ya da temsilcisi tarafınca atanır. Donatanla kaptan arasındaki hukuki ilişki, hizmet sözleşmesine dayanır. Sadece kaptanın yetki ve yükümlülükleri hizmet sözleşmesinin sınırlarını aşar. Kaptanın kamu hukukuna dayanan yetkileri, yasalardan lanır. Donatan ya da temsilcisi belirli nitelikleri olmayan kişileri kaptan olarak atayamaz. Kaptan olabilmek için yeterlik sınavından geçmek ve "yeterlik belgesi†almış olmak gerekir. Vapur adamlarının yeterliğine ilişkin tüzük, kaptanlığı liman, kıyı, yakın yol ve uzak yol kaptanlığı olmak suretiyle dört sınıfa ayırmış ve her biri için denizde hizmet süresi ile imtihan ve yeterlik koşullarını saptamıştır. Kaptanın kamu ve hususi hukuka dayanan geniş yetkileri vardır. Kaptanın kamu hukukuna ilişkin vazife ve yetkileri şunlardır: kimse kaptanın emrine aykırı olarak gemiye giremez. Kaide olarak, onun izni olmadan gemiye yük verilemez ve gemiden yük çıkarılamaz. Kaptan, gemide çalışan kişiler üstünde disiplin yetkisine haizdir. Vapur adamları kaptanın hizmetle ilgili emirlerini emsalsiz yerine getirmek zorundadırlar. Yolcular da kaptanın koyduğu disiplin kurallarına uymakla yükümlüdürler. Kaptan, gemide disiplini sağlamak için gerektiğinde zor kullanma yetkisine haizdir. Gemide bir suçun işlenmesi halinde soruşturma yapma yetkisi kaptana aittir. Kaptan kabahat kanıtlarını toplar ve gerekirse sanığı tutuklayabilir. Kaptan, gemideki doğum ve ölüm vakalarını vapur jurnalına yazar.
Kaptanın hususi hukuka ilişkin vazife ve yetkileri: geminin sevk ve idaresi yalnızca kaptana aittir. Yolculuğun güvenli bir şekilde geçmesi için ihtiyaç duyulan tüm önlemlere başvurabilir. Kaptanın yolculuğa başlamadan önceki görevleri gemiyi denize, yola ve yüke elverişli hale getirmektir. Borda evrakının eksiksiz olarak gemide bulunmasını sağlar; yükleme ve istiflemenin kurallara uygun bir şekilde yapılmasını denetler; geminin yola çıkabilmesi için lüzumlu işlem ve formaliteleri tamamlar. Vapur kalkmaya hazır olunca kaptan gecikmeden yola çıkmak zorundadır. Kaptan, seyahat esnasında gemide hazır bulunmak, gemiyi sevk ve yönetmek zorundadır. Batma tehlikesi halinde gemiden ayrılmak gerektiği vakit internasyonal denizcilik kurallarına (teamüllerine) nazaran gemiden son olarak ayrılması ihtiyaç duyulan şahıs, kaptandır. Seyahat süresince kaptanın bir görevi de vapur jurnalinin tutulmasını denetlemektir. Seyahat esnasında vapur ya da yükün zarar görmesi ya da bir kazanın olması halinde kaptan, varış limanındaki mahkemeye durumu bildirir. Buna "deniz raporu" adı verilir.
Kaptan, donatana hizmet sözleşmesiyle bağlı bir şahıs olarak onun haklarını korumak durumundadır. Geminin durumundan, yolculukla ilgili olaylardan donatana bilgi vermek ve ondan yönerge almak zorundadır. Kaptanın donatanı temsil yetkisi, geminin bağlama limanında ve bağlama limanı haricinde olmasına göre değişiklik gösterir. Geminin bağlama limanında olması halinde kaptanın, donatanı temsil yetkisi sınırlıdır: tayfa tutmak, konşimento düzenlemek ve belirli davalarda davalı olarak donatanı temsil etmek vb. Vapur bağlama dışındayken kaptanın temsil yetkisi genişler ve kaptan geminin iyi durumda korunmasına ve yolculuğun güvenlik içinde yapılmasına ilişkin tüm işlemleri, donatan adına hayata geçirmeye yetkilidir (Türk Tic. k. md. 987). Kaptan, vapur ister bağlama limanında isterse bağlama limanı haricinde bulunsun konşimento düzenlemek ve imza etmek mevzusunda taşıyanı temsil eder (Türk Tic. k. md. 1097). Yasa, yükle ilgili kişilerin çıkarlarını korumak ve seyahat esnasında yüke bakmakla yükümlü olan kaptana, bu görevini yerine getirebilmesi için, yükle ilgili kişileri temsil yetkisi tanımıştır (Türk Tic. k. md. 995). Kaptan, vazife ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde “tedbirli bir kaptanın†göstereceği özeni göstermemesinden doğacak zararlardan mesuldür Kaptanın bu sorumluluğu donatana, taşıtana, yükletene, yolcuya, vapur adamlarına ve kredi işlemlerinden dolayı vapur alacaklısı hakkına haiz olan alacaklılara karşıdır (Türk Tic. k. md. 973).
KAPTAN a. (fr captane). Petrol ürünlerinden bireşim yöntemiyle elde edilmiş organik mantar öldürücü; bağcılık ve ağaççılıkta mantar hastalıklarına karşı kullanılır.
Kaynak: Büyük Larousse
Fahri Kaptan
Kaptan-ı Deryanın görevleri nedir?
Atıf Kaptan
kaptan
isim İtalyanca capitan
1 . Vapur yönetimiyle ilgili en yüksek görevli:
"Raşit çocuk Denizyolları vapurlarından birinde kaptandı."- R. N. Güntekin.
2 . (spor oyunlarında) Ekip başı.
3 . Kaptan pilot.
4 . Şehirler arası yolcu otobüslerinde sürücü.
5 . tarih Balkanlarda çete savaşı icra eden milis gücünde çarpışan kimse, efe:
"Yaşar Kaptan dedikleri bir sarı yılan / Kayalar kadısını durdurur divan."- Halk türküsü.
Birleşik Sözler
kaptanıderya
kaptan köprüsü
kaptan köşkü
kaptan paşa
kaptan pilot
isim İtalyanca capitan
1 . Vapur yönetimiyle ilgili en yüksek görevli:
"Raşit çocuk Denizyolları vapurlarından birinde kaptandı."- R. N. Güntekin.
2 . (spor oyunlarında) Ekip başı.
3 . Kaptan pilot.
4 . Şehirler arası yolcu otobüslerinde sürücü.
5 . tarih Balkanlarda çete savaşı icra eden milis gücünde çarpışan kimse, efe:
"Yaşar Kaptan dedikleri bir sarı yılan / Kayalar kadısını durdurur divan."- Halk türküsü.
Birleşik Sözler
kaptanıderya
kaptan köprüsü
kaptan köşkü
kaptan paşa
kaptan pilot
kaptan
(ital).
1. bir geminin sevk ve yönetim sorumlusu.
2. şehirlerarası otobüs şoförü.
3. baş pilot.
(ital).
1. bir geminin sevk ve yönetim sorumlusu.
2. şehirlerarası otobüs şoförü.
3. baş pilot.
kaptan ingilizcesi
1. captain, skipper.
2. sports captain.
- köþkü/köprüsü naut. bridge.
-ý derya hist. admiral.
- pilot
1. chief pilot.
2. driver of an intercity bus.
1. captain, skipper.
2. sports captain.
- köþkü/köprüsü naut. bridge.
-ý derya hist. admiral.
- pilot
1. chief pilot.
2. driver of an intercity bus.
Fahri Kaptan
Kaptan-ı Deryanın görevleri nedir?
Atıf Kaptan
YORUMLAR