kar isim Havada beyaz ve hafifçe billurlar biçiminde donarak yağan su buharı: "Kıştı, bölgeler iki karış kar tutmuştu."- ...
kar
isim
Havada beyaz ve hafifçe billurlar biçiminde donarak yağan su buharı:
"Kıştı, bölgeler iki karış kar tutmuştu."- T. Buğra.
"Kıştı, bölgeler iki karış kar tutmuştu."- T. Buğra.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
karda yürüyüp (ya da gezip) izini belli etmemek
kar şeklinde
kar kuytuda, para pintide eğleşir
kar ne kadar çok yağsa yaza kalmaz
kar susuzluk kandırmaz
kar yağmak
Birleşik Sözler
kar baykuşu
kar çiçeği
kardelen
kar dikeni
kar helvası
kar ispinozu
kar kuşu
kar kuyusu
kar sapanı
kartopu
kar topu
kar yükü
kardan adam
buzul kar
Kar Nedir? Iyi mi Oluşur?
Kristal Kar Nedir?
Kâr Merkezi Nedir?
Kar, sıcaklığın 0°C'nin altına düşmesiyle meydana gelen yağış şekli. Bulutları gerçekleştiren su buharı 0°C'nin altındaki sıcaklıklarda donar. Bu donma sonucu su buharı iğne şeklinde buz kristalleri halini alırlar. Bunların birbirlerine birleşmeleri neticesinde de muntazam altıgen şeklinde kar kristalleri meydana gelir. Kar kristallerinin bozulmadan yere ulaşmaları için geçtikleri hava tabakalarının sıcaklıklarının 0°C'nin altında olması gerekir. Aksi takdirde yeryüzüne yağmur olarak yağar.
Çok sayıda kar kristal çeşidi olmasına karşın hepsi altı köşelidir. Kar tanelerinin kristal yapıları birbirinin tıpa tıp aynısı değildir. Mikroskopla büyütülen kar taneleri üstünde meydana getirilen araştırmalarda kristal yapıları birbirinin aynı olan iki kar tanesine rastlanmamıştır. Kar kristalleri üstünde ilk araştırmaları icra eden Amerikalı Wilson Bentley, görmüş olduğu görkemli sanat karşısında adeta büyülenmiş ve elli yıl süresince devamlı kar kristali resmi çekmiştir. Elde etmiş olduğu 6000 fotoğraf içinde kristal yapıları birbirinin aynı olan iki kar tanesine rastlayamamıştır. Daha sonraları öteki ilim adamlarının sürdürdüğü emek harcamalar neticesinde şimdiye kadar kar tanecikleri içinde aynı büyüklükte, aynı şekilde ve aynı sayıda su molekülü ihtiva eden iki kristal bile bulunamamıştır.
Resmi büyülmekt için üstüne tıklayın:
Çapları 2-4 mm, ağırlıkları ise ortalama 0,005 gram olan kar tanecikleri havanın gösterdiği direnç sebebiyle süzülerek (limit hızla) yere inerler. Bu inme esnasında tanecikler birbirlerini ittiklerinden yapışmazlar. Özelliklerini koruyarak yere inerler. Bunlar güneş ışığını tamamen yansıttıkları için beyaz olarak görülürler. Kar yağışı çoğu zaman hava sıcaklığı -4°C ilâ -20°C arasındayken olur. Bu yağış, ısı sıfırın altında birkaç aşama olduğunda ağır, nemli, ebatları bir santimetreye ulaşan parçalar halinde gerçekleşir. “Lapa lapa kar yağması†tabiri bu durum için kullanılır. Atmosfer ile toprağın sıcaklıkları eşit olursa yüzeye ulaşan kar derhal erimez. Toprak sıcaklığı atmosfer sıcaklığının üstünde ise, yere düşen kar kısa sürede erir.
Dünya üstünde bir bölgede, kar yağışı olma ihtimali, o bölgenin ekvatordan uzaklık ve deniz seviyesinden yüksekliği ile doğru orantılıdır. Buna karşın ılıman bölgelerin kara iklimi görülen kısımlarında, ekvatordan uzaklık ve denizden yükseklik şartları kafi durumda olmasa bile, kar yağışı görülür. Meydana getirilen araştırmalarda tüm yağışların altı ya da sekizde birinin kar olarak gerçekleştiği anlaşılmıştır. Karın, ziraat toprağını koruması ve nemli tutmasında önemi büyüktür. Kar, yeryüzü ve yeraltı su rezervlerinin ana membaıdır.
Kar, -8°C'de, bitkilerin üstünde ince bir hava tabakası bırakarak, bu bölgeyi 0°C olacak şekilde örter. Kış süresince toprak ve bitkileri donmaktan korumuş olan kar, ilkbaharda sıcaklığın artmasıyla eriyerek nehirlere ulaşır. Ek olarak kışın yağan ve dörtte üçü üst kısımlarda kalan kar, yaz kuraklığına karşı da toprağı ve bitkileri korumuş olur. Karda bulunan amonyak, kar erimesiyle beraber toprakta kalır. Bu amonyak, azot bakterileri tarafınca kalsiyum nitrat şeklinde azot tuzlarına çevrilerek bitkilerin azot ihtiyacını karşılar.
KAR a.
1. Beyaz ve uçucu tanecikler halinde bulutlardan yağan donmuş su. (Bk. ansikl. böl.)
2. Tamlayan olarak, kar için hususi olarak yapılmış ya da donatılmış şeyi belirtir: Kar ayakkabısı. Kar gözlüğü. Kar lastikleri.
3. Kar dişi, saçaklardan sarkan sivri buz. || Kar şeklinde, bir şeyin temizliğini ve beyazlığını vurgulamak için kullanılır. || Kartopu, avuçta sıkıştırılıp yoğunlaştırılarak top biçimine getirilmiş kar topağı; tombul ve beyaz. II Kar tutmak, erimeyip yerlerde birikmek. || Karda gezip izini belli etmemek, fena ve uygunsuz işleri asla kimsenin sezip anlayamayacağı halde gizlice yapmak.
—Anorg, kim. Kar şeklinde görünen toz. || Antimon karı, antimon III oksit. || Fosfor karı, fosforik asit anhidriti. || Karbondioksit karı, genişleme sonunda kar şeklinde beyaz bir ürün biçiminde katılaşan karbondioksit; tıpta soğukla tedavide kullanılır.
—Bayınd. Kar küreme aracı, bir karayolu üstüne düşen karı küreyerek yolu temizlemeye yarayan aygıt. (Bk. ansikl. böl.)
—Coğ. Karsının, karla kaplı alanların herhangi bir zamandaki alt sınırına karşılık gelen yükselti. Bu sınır hava şartlarına, bilhassa kar yağışına ve yağan karla eriyen kar arasındaki orana bakılırsa kısa süreli ve mevsimlik değişikliğe uğrar. || Kar yığını, rüzgârın biriktirdiği kar kümesi. (Kimi zaman kalınlıkları birkaç metreyi kabul eden kar yığınları yavaş yavaş erir ve soğuk bölgelerde yazın bir bölümünde varlığını sürdürür. Karlar nivasyon vakalarında çok büyük rol oynar. || Devamlı kar sınırı ya da Toktağan karsının, düşen karların erime ve buharlaşma ile ortadan kalkan karlardan fazla olduğu ve bundan dolayı devamlı olarak karla kaplı kalan alanların uzun senelik ortalama alt sınırını oluşturan yükselti. Bu yükseltinin belirlenmesinde ısı (bilhassa yaz mevsiminin sıcaklığı), yağış miktarı ve rejimi (bolca ve kışı yağışlı alanlarda bu sınır daha alçaktır), bulutluluk, bakı, eğim ve karasallık derecesi (kıyılardan iç kesimlere gidildikçe kar sınırı yükselir) başlıca etkenlerdir. Devamlı kar sınırı kutup bölgelerinde daha alçaktır (K. kutup bölgesinde 200-500 m, G. kutup bölgesinde deniz seviyesinde); aynı sınıra orta enlemlerde yukarıdaki koşullara bakılırsa yer yer değişmek suretiyle 2 000 - 3 000 m, subtropikal bölgelerde 3 000 - 4 000 m, ekvatoral kuşakta 4 600 - 5 000 m içinde erişilir.
—Hidrol. Kar rejimi, karların erimesine bağlı ilkbahar kabarmalarıyla kendini gösteren rejim; yükselti ne kadar azca, enlem ne kadar G.'de ve yamaç ne seviyede G.'e dönükse o denli erken adım atar, (ilkbahar debileri, havza ne kadar geniş ve katlıysa o denli yüksektir.)
—Jeomorfol. Kar-rüzgâr tesiri, karla rüzgârın beraber yapmış olduğu tesir. || Kar yığılması, rüzgârın etkisiyle karın yığınlar halinde birikmesine neden olan vaka.
—Mutf. Kar helvası, temiz kar üstüne pekmez dökülüp iyice karıştırılarak meydana getirilen, helvaya benzer bir tür tatlı yiyecek. (Anadolu'nun bazı yörelerinde, kış geceleri düzenlenen toplantılarda yapılıp yenmesi anane haline gelmiş yiyeceklerdendir.)
—Mutf. ve Pastac. Yumurta akını kar haline getirmek, yumurta akını beyazlaşıp koyu bir kıvamlaşana dek çırpmak.
—Oto. Kar zinciri, bir.taşıtın ıslak araziler (karlı, çamurlu) üstünde gitmesini sağlamak için bu taşıtın lastiklerine takılan birbirine bağlı zincir ekibi.
—Soğut, san. Kar kuyusu, kışın toplanan tikbinli frezeli kar küreme aracı karı ya da buzu saklamak için kullanılan ve çoğu zaman yeraltında bulunan depo.
—Zool. Kar kuşu - KARKUŞU. || Kar tavuğu - KARTAVUĞU.
—ANSİKL. Yağmurun oluşması oldukça iyi bilinmesine karşın, suyun katı evresi su çevriminin süreçleri içinde minimum bilinenidir. Bununla beraber, sıcaklıkları, çiy nok- tasınınkinin oldukça altında olan bulutlarda su buharının bulunmuş olduğu kanıtlanmıştır. Aynı şekilde, su 0 °C'ın oldukça altındaki sıcaklıklarda sıvı halde bulunur. Su buharı ve sıvı su bulutları buz bulutlarından çok daha fazladır. Bilhassa -41 °C'a kadar su sıvı halde bulunabilir. Bulutlu hava “donma çekirdekleri†ihtiva ettiği vakit bu “aşırıerime†sonlanır. Birçok araştırmacı gaz halden katı hale direkt doğruya geçiş olmadığını, katı halin sadece sıvı halden başlayarak oluştuğunu ileri sürer. Özetlemek gerekirse diyebiliriz ki, kar, birinci şart olarak, bir bulutun, kısaca sıvı su içeren bir meteorun varlığını gerektirir. Bu şart yağmur oluşumu için de geçerlidir. Aslına bakarsan bulutlu oluşumların (nimbostratus) yağmurları, buluttaki buz kristallerinin çevredeki sıvı suyu azaltarak, irileşmesinin niçin olduğu daha önceki bir kar yağışından ileri gelir. Yeryüzüne kar yağması için, alt katmanların sıcaklığının 0 °C'ın altında olması ye- terlidir, bu karın yere düşmeden ilkin erimesini önler. Güçlü kar yağışları, aşırıe- rime halinin yükseltide aniden durması şeklinde açıklanır (donma çekirdekleri tesiri).
Böylece karı iki temel şart belirler:
1. aşırıerimenin sürmemesi için çok çok fazla sayıda çekirdeğin bulunması ve yükseltide sıcaklıkların oldukça düşük olması;
2. karın yağmura dönüşmemesi için yerdeki sıcaklığın 0 °C'ın altında olması. Düşey devinimler çok şiddetli ve aşırıerimiş damlalar, içlerinde hava kabarcıklarını da koruyarak, aniden katılaşırsa kar Kar manzarası yerine dolu yağar. Kar, ya yıldız ya priz- Munch ma biçiminde kristaller ya da yumaklar Nasjonal Galleriet, Oslo halindedir. Kristaller, çok düşük sıcaklıklarda (çoğu zaman yüksek enlemlerde) oluşan soğuk, ince ve kuru kardan meydana gelir. Erimeye yüz tutmuş ve kendi aralarında toplanarak birleşen nemli kristallerden oluşmuş yumaklara bölgemizde daha sık rastlanır.
Kar, yüksek enlemlerde ve dağların üstünde ılıman bölge ovalarına oranla daha sık yağar. Fakat siklon etkinliğinin (bunun sonucu olarak da yağış) olduğu ve ısı da 0 °C'ın altına düşmüş olduğu hallerde kar yağışı her iklimde görülebilir.
* Türkiye'de kar yağışları, yurdun çeşitli kısımları içinde bu bakımdan belirgin ayrılıklar görülür. Ege ve Akdeniz kıyılarında kar yağışı pek görülmez; kar örtülü gün sayısı ortalama 1 'dir. Marmara ve Karadeniz kıyılarında kar yağışı görülmekle beraber kar örtülü gün sayısı 10-20 gün kadardır kıyılardan uzaklaştıkça yükselti ve karasal iklim özellikleriyle beraber kar yağışında ve kar örtülü gün sayısında belirgin bir artış görülür, iç Anadolu'da 20-40 olan kar örtülü gün sayısı D.'ya doğru artar (Erzurum'da 120, Kars'ta 121) ve K.D. Anadolu platolarında en yüksek değere ulaşır (Karaköse'de 124 gün). Kar yağışı sürecinin süresi K.-D. Anadolu platolarında 150 günü geçer; D. Anadolu'nun öteki kesimleri ile Anadolu ve Trakya'nın iç kesimlerinde 100-150 gündür. En düşük kıymet gene Ege ve Akdeniz kıyılarına aittir. Kar örtüsünün sürekli olduğu iç kısımlarda en fazla kar kalınlıkları Karaköse'de 122 santimetre, Kars'ta 120 santimetre, Erzurum'da 78 santimetre ile K.D. Anadolu'da saptanmıştır. Rize'de (187 santimetre) ve Giresun'da (125 santimetre) saptanan yüksek kar kalınlıkları, bu kesimde kış mevsiminde meydana gelen bazı şiddetli yağışların ve rüzgârların etkisiyle oluşan birikmelerin bir sonucudur. Kar kalınlığının en fazla olduğu dönem, karasal olan kış ortasına rastlar. Bu mevzuda erimeyi engellemiş olan şartlar başlıca görevi oynar. Devamlı kar sınırı Türkiye'de, K.'de Karadeniz dağlarında 3 100 - 3 200 m'den G.'de Toroslar'da 3 400 - 3 500 m'den geçer. Karasal iklim özelliklerinin etkili olduğu iç kesimlerde bu sınıra Erciyes'te 3 500, Süphan'da 3 700, Ağrı dağında 4 000 m dolayında erişilir. Devamlı kar sınırı devasa yükseklikte olduğundan Türkiye'deki buzullar da sadece bu yükseltiyi aşan bazı dağlar üstünde oluşmuştur. En mühimleri G.D. Toroslar'daki Buzul (eski Cilo) ve ikiyaka (eski Sat) dağlarındaki buzullardır. Burada küçüklü, büyüklü 20 kadar buzul vardır.
—Bayınd. Kar küreme araçları başlıca iki türe ayrılır: uçdemirli araçlar ve mekanik yarma araçları.
* Uçdemirli araçlar (kar bıçakları, ,mekanik kürekler ya da verev lamalar), bir taşıtın itmiş olduğu ya da çekmiş olduğu lamalardan oluşur ve bu lamalar karı parçalayarak yerinden oynatır.
Kar bıçakları ve mekanik kürekler, kara giren bir ayrıt oluşturacak halde önde birleşen iki kanattan oluşur. Yüzeyi helis biçimindeki bu kanatlar, ayrıtın böldüğü kar kütlelerini yanlara doğru atar. Yanları dik yamaçlı ya da çift yönlü yollarda, vasıta eksenine bakılırsa eğik bir konumda ilkin takılan tek bir verev lama kullanılır ve bu lama, karı ikinci yola ya da kayalık yüzeye ters yönde atar. Bu makinelerden bazıları hidrolik kumandalarla konumu değiştirilebilen ek kanatçıklarla donatılmıştır. Yardıkları karı, yolun iki yanında yığılmış karın üzerine attıklarından bu makinelerin emek vermesi sınırlıdır.
* Mekanik yarma aygıtları, aracın ötelenmesinden başka bir hareketle çalışan bir düzenek yardımıyla toplanan karı uzağa atarlar.
Kovalı makineler (mekanik kürekler), türbin//makinelerin tersine, azca kullanılır. ünden türbinli kar küreme makinelerinde huni biçiminde bir çerçeve, karı çok palalı türbinin çembersel kesitine doğru yöneltir. Palaların kavradığı ve radyal yöndeki merkezkaç kuvvetin hızlandırdığı kar tanecikleri, yola teğet olarak büyük bir hızla savrulur. Artık modası geçmiş sayılan bu tür aygıtların mühim bir enerji tüketmeleri, büyük sakıncalar doğurur, zira bir traktörün gücü bir lokomotifin gücünden çok daha azdır. Uçdemirli merkezkaç tamburları, her bir yanında bir türbin çarkı bulunan bir uçdemirinden oluşur. Çarkın yatay ekseni, ilerleme yönüne diktir. Çok palalı türbinlerde olduğu şeklinde, bunlarda da durağan(durgun) metal bir parçanın kara gömülmesi ve taşıtın ilerleyebilmesi için büyük güç harcanması gerekir. Bu güçlüğü ortadan kaldırmak için, uçdemirli merkezkaç tamburlarına bir freze düzeneği eklenmiş olur. Frezeler, seyir yönüne dik eksenli çepeçevre bıçakları olan döner bir silindirle donatılmıştır. Bu organ, hem karın yerinden oynatılmasını, hem de uzaklaştırılmasını sağlar. Rahat yapılı bu aygıtlar, bilhassa birikmiş karı küremek için çok uygundur ve yaygın olarak kullanılır Türbinli frezelerde, karı parçalama ve uzaklaştırma işlemlerini, iki değişik organ yerine getirir. Amerikan yapımı türbinli frezelerde, karın yerinden oynatılması için helis biçiminde vidalar bulunur ve bunlar karı kütleden ayırarak bir türbine götürür Başka modellerde silindirsel bir tambur üstüne yerleştirilmiş yatay bıçaklar karı geniş şeritler halinde kesip, silindirin açık orta kısmına doğru yöneltir; başka düzenekler yardımıyla kar arkaya, uzaklaştırma çarkına ulaşır. Bu aygıtlar her türlü karı etkin bir halde küreyebilir.
—Bot. Karın bitkiler üstündeki tesiri çok önemlidir: iyi etkilerinin (aşırı soğuklardan ve kuraklıktan bitkiyi koruma) yanı sıra fena tesirleri de görülebilir; yararlı mevsim süresini kısaltır (KUZYAKA), ağırlığıyla bitkileri ezer, dalların kırılmasına neden olur, çığ afetlerine niçin olur. Kar güneş ışınlarının ve ısısının toprağa geçmesini engellemediği için, kar altında kalan toprak daima donmaz ve ilkbaharda canlı bitkilerin hafifçe bir kar tabakasını delerek büyümüş olduğu görülür.
—ikonogr. En eski batılı kar görünüm resimleri içinde, takvimin kış ayları için yakarma kitaplarını süsleyen minyatürler ve Baba Bruegel'in resimleri (Beytüllahim sayımı [Brüksel] ve bilhassa Avcıların dönüşü [Viyana] adlı tablosu) sayılabilir Baba Bruegel'den sonrasında, kar altındaki Şimal ovasını ve donmuş kanallar üstünde paten yapanları betimleyen birçok hollandalı manzaracı geldi: Kadife Bruegel (Dresden, Viyana), J. De Momper, Gysbrecht Lytens (Nantes), i. Van Ostade, Berchem, Cuyp, Van den Hoecke, Van der Neer, Van Goyen, Wouwerman vb. Kar, Rubens'in Kış (VVİndsor), Gros'nun Eylau savaşı (Louvre) ve Delacroix'nun Atak Charles'ın ölümü (Nancy) adlı tablolarında da egemendir Kardan esinlenenlerden biri de Courbet idi (Ölü tilki, Stockholm, Kaçak avcılar, Roma); ondan sonrasında da Daubigny, Monet, Sisley, Pissarro, Guillaumain, Lebourg, Munch, Utrillo, Marquet, Friesz, Chagall ve Vlaminck'i sayabiliriz. Kar, çin ve japon manzaralarında da mühim bir yer meblağ.
KAR a. Denize.
1. Eskiden Dicle ve Fırat nehirlerinde kullanılan yelkenli tekne.
2. Makara ve boğata yapımında kullanılan bir ağaç türü.
KAR a. (ar. kad). Esk. Kapıyı çalma.
—Esk. tıp. Doktorun sınamak istediği yere parmağı ile vurması. || Kar-ı esabi, doktorun muayene edilecek yere sol elinin iç kısmını koyarak, sağ elinin parmağı ile sol elinin üstüne vurması.
1. Beyaz ve uçucu tanecikler halinde bulutlardan yağan donmuş su. (Bk. ansikl. böl.)
2. Tamlayan olarak, kar için hususi olarak yapılmış ya da donatılmış şeyi belirtir: Kar ayakkabısı. Kar gözlüğü. Kar lastikleri.
3. Kar dişi, saçaklardan sarkan sivri buz. || Kar şeklinde, bir şeyin temizliğini ve beyazlığını vurgulamak için kullanılır. || Kartopu, avuçta sıkıştırılıp yoğunlaştırılarak top biçimine getirilmiş kar topağı; tombul ve beyaz. II Kar tutmak, erimeyip yerlerde birikmek. || Karda gezip izini belli etmemek, fena ve uygunsuz işleri asla kimsenin sezip anlayamayacağı halde gizlice yapmak.
—Anorg, kim. Kar şeklinde görünen toz. || Antimon karı, antimon III oksit. || Fosfor karı, fosforik asit anhidriti. || Karbondioksit karı, genişleme sonunda kar şeklinde beyaz bir ürün biçiminde katılaşan karbondioksit; tıpta soğukla tedavide kullanılır.
—Bayınd. Kar küreme aracı, bir karayolu üstüne düşen karı küreyerek yolu temizlemeye yarayan aygıt. (Bk. ansikl. böl.)
—Coğ. Karsının, karla kaplı alanların herhangi bir zamandaki alt sınırına karşılık gelen yükselti. Bu sınır hava şartlarına, bilhassa kar yağışına ve yağan karla eriyen kar arasındaki orana bakılırsa kısa süreli ve mevsimlik değişikliğe uğrar. || Kar yığını, rüzgârın biriktirdiği kar kümesi. (Kimi zaman kalınlıkları birkaç metreyi kabul eden kar yığınları yavaş yavaş erir ve soğuk bölgelerde yazın bir bölümünde varlığını sürdürür. Karlar nivasyon vakalarında çok büyük rol oynar. || Devamlı kar sınırı ya da Toktağan karsının, düşen karların erime ve buharlaşma ile ortadan kalkan karlardan fazla olduğu ve bundan dolayı devamlı olarak karla kaplı kalan alanların uzun senelik ortalama alt sınırını oluşturan yükselti. Bu yükseltinin belirlenmesinde ısı (bilhassa yaz mevsiminin sıcaklığı), yağış miktarı ve rejimi (bolca ve kışı yağışlı alanlarda bu sınır daha alçaktır), bulutluluk, bakı, eğim ve karasallık derecesi (kıyılardan iç kesimlere gidildikçe kar sınırı yükselir) başlıca etkenlerdir. Devamlı kar sınırı kutup bölgelerinde daha alçaktır (K. kutup bölgesinde 200-500 m, G. kutup bölgesinde deniz seviyesinde); aynı sınıra orta enlemlerde yukarıdaki koşullara bakılırsa yer yer değişmek suretiyle 2 000 - 3 000 m, subtropikal bölgelerde 3 000 - 4 000 m, ekvatoral kuşakta 4 600 - 5 000 m içinde erişilir.
—Hidrol. Kar rejimi, karların erimesine bağlı ilkbahar kabarmalarıyla kendini gösteren rejim; yükselti ne kadar azca, enlem ne kadar G.'de ve yamaç ne seviyede G.'e dönükse o denli erken adım atar, (ilkbahar debileri, havza ne kadar geniş ve katlıysa o denli yüksektir.)
—Jeomorfol. Kar-rüzgâr tesiri, karla rüzgârın beraber yapmış olduğu tesir. || Kar yığılması, rüzgârın etkisiyle karın yığınlar halinde birikmesine neden olan vaka.
—Mutf. Kar helvası, temiz kar üstüne pekmez dökülüp iyice karıştırılarak meydana getirilen, helvaya benzer bir tür tatlı yiyecek. (Anadolu'nun bazı yörelerinde, kış geceleri düzenlenen toplantılarda yapılıp yenmesi anane haline gelmiş yiyeceklerdendir.)
—Mutf. ve Pastac. Yumurta akını kar haline getirmek, yumurta akını beyazlaşıp koyu bir kıvamlaşana dek çırpmak.
—Oto. Kar zinciri, bir.taşıtın ıslak araziler (karlı, çamurlu) üstünde gitmesini sağlamak için bu taşıtın lastiklerine takılan birbirine bağlı zincir ekibi.
—Soğut, san. Kar kuyusu, kışın toplanan tikbinli frezeli kar küreme aracı karı ya da buzu saklamak için kullanılan ve çoğu zaman yeraltında bulunan depo.
—Zool. Kar kuşu - KARKUŞU. || Kar tavuğu - KARTAVUĞU.
—ANSİKL. Yağmurun oluşması oldukça iyi bilinmesine karşın, suyun katı evresi su çevriminin süreçleri içinde minimum bilinenidir. Bununla beraber, sıcaklıkları, çiy nok- tasınınkinin oldukça altında olan bulutlarda su buharının bulunmuş olduğu kanıtlanmıştır. Aynı şekilde, su 0 °C'ın oldukça altındaki sıcaklıklarda sıvı halde bulunur. Su buharı ve sıvı su bulutları buz bulutlarından çok daha fazladır. Bilhassa -41 °C'a kadar su sıvı halde bulunabilir. Bulutlu hava “donma çekirdekleri†ihtiva ettiği vakit bu “aşırıerime†sonlanır. Birçok araştırmacı gaz halden katı hale direkt doğruya geçiş olmadığını, katı halin sadece sıvı halden başlayarak oluştuğunu ileri sürer. Özetlemek gerekirse diyebiliriz ki, kar, birinci şart olarak, bir bulutun, kısaca sıvı su içeren bir meteorun varlığını gerektirir. Bu şart yağmur oluşumu için de geçerlidir. Aslına bakarsan bulutlu oluşumların (nimbostratus) yağmurları, buluttaki buz kristallerinin çevredeki sıvı suyu azaltarak, irileşmesinin niçin olduğu daha önceki bir kar yağışından ileri gelir. Yeryüzüne kar yağması için, alt katmanların sıcaklığının 0 °C'ın altında olması ye- terlidir, bu karın yere düşmeden ilkin erimesini önler. Güçlü kar yağışları, aşırıe- rime halinin yükseltide aniden durması şeklinde açıklanır (donma çekirdekleri tesiri).
Böylece karı iki temel şart belirler:
1. aşırıerimenin sürmemesi için çok çok fazla sayıda çekirdeğin bulunması ve yükseltide sıcaklıkların oldukça düşük olması;
2. karın yağmura dönüşmemesi için yerdeki sıcaklığın 0 °C'ın altında olması. Düşey devinimler çok şiddetli ve aşırıerimiş damlalar, içlerinde hava kabarcıklarını da koruyarak, aniden katılaşırsa kar Kar manzarası yerine dolu yağar. Kar, ya yıldız ya priz- Munch ma biçiminde kristaller ya da yumaklar Nasjonal Galleriet, Oslo halindedir. Kristaller, çok düşük sıcaklıklarda (çoğu zaman yüksek enlemlerde) oluşan soğuk, ince ve kuru kardan meydana gelir. Erimeye yüz tutmuş ve kendi aralarında toplanarak birleşen nemli kristallerden oluşmuş yumaklara bölgemizde daha sık rastlanır.
Kar, yüksek enlemlerde ve dağların üstünde ılıman bölge ovalarına oranla daha sık yağar. Fakat siklon etkinliğinin (bunun sonucu olarak da yağış) olduğu ve ısı da 0 °C'ın altına düşmüş olduğu hallerde kar yağışı her iklimde görülebilir.
* Türkiye'de kar yağışları, yurdun çeşitli kısımları içinde bu bakımdan belirgin ayrılıklar görülür. Ege ve Akdeniz kıyılarında kar yağışı pek görülmez; kar örtülü gün sayısı ortalama 1 'dir. Marmara ve Karadeniz kıyılarında kar yağışı görülmekle beraber kar örtülü gün sayısı 10-20 gün kadardır kıyılardan uzaklaştıkça yükselti ve karasal iklim özellikleriyle beraber kar yağışında ve kar örtülü gün sayısında belirgin bir artış görülür, iç Anadolu'da 20-40 olan kar örtülü gün sayısı D.'ya doğru artar (Erzurum'da 120, Kars'ta 121) ve K.D. Anadolu platolarında en yüksek değere ulaşır (Karaköse'de 124 gün). Kar yağışı sürecinin süresi K.-D. Anadolu platolarında 150 günü geçer; D. Anadolu'nun öteki kesimleri ile Anadolu ve Trakya'nın iç kesimlerinde 100-150 gündür. En düşük kıymet gene Ege ve Akdeniz kıyılarına aittir. Kar örtüsünün sürekli olduğu iç kısımlarda en fazla kar kalınlıkları Karaköse'de 122 santimetre, Kars'ta 120 santimetre, Erzurum'da 78 santimetre ile K.D. Anadolu'da saptanmıştır. Rize'de (187 santimetre) ve Giresun'da (125 santimetre) saptanan yüksek kar kalınlıkları, bu kesimde kış mevsiminde meydana gelen bazı şiddetli yağışların ve rüzgârların etkisiyle oluşan birikmelerin bir sonucudur. Kar kalınlığının en fazla olduğu dönem, karasal olan kış ortasına rastlar. Bu mevzuda erimeyi engellemiş olan şartlar başlıca görevi oynar. Devamlı kar sınırı Türkiye'de, K.'de Karadeniz dağlarında 3 100 - 3 200 m'den G.'de Toroslar'da 3 400 - 3 500 m'den geçer. Karasal iklim özelliklerinin etkili olduğu iç kesimlerde bu sınıra Erciyes'te 3 500, Süphan'da 3 700, Ağrı dağında 4 000 m dolayında erişilir. Devamlı kar sınırı devasa yükseklikte olduğundan Türkiye'deki buzullar da sadece bu yükseltiyi aşan bazı dağlar üstünde oluşmuştur. En mühimleri G.D. Toroslar'daki Buzul (eski Cilo) ve ikiyaka (eski Sat) dağlarındaki buzullardır. Burada küçüklü, büyüklü 20 kadar buzul vardır.
—Bayınd. Kar küreme araçları başlıca iki türe ayrılır: uçdemirli araçlar ve mekanik yarma araçları.
* Uçdemirli araçlar (kar bıçakları, ,mekanik kürekler ya da verev lamalar), bir taşıtın itmiş olduğu ya da çekmiş olduğu lamalardan oluşur ve bu lamalar karı parçalayarak yerinden oynatır.
Kar bıçakları ve mekanik kürekler, kara giren bir ayrıt oluşturacak halde önde birleşen iki kanattan oluşur. Yüzeyi helis biçimindeki bu kanatlar, ayrıtın böldüğü kar kütlelerini yanlara doğru atar. Yanları dik yamaçlı ya da çift yönlü yollarda, vasıta eksenine bakılırsa eğik bir konumda ilkin takılan tek bir verev lama kullanılır ve bu lama, karı ikinci yola ya da kayalık yüzeye ters yönde atar. Bu makinelerden bazıları hidrolik kumandalarla konumu değiştirilebilen ek kanatçıklarla donatılmıştır. Yardıkları karı, yolun iki yanında yığılmış karın üzerine attıklarından bu makinelerin emek vermesi sınırlıdır.
* Mekanik yarma aygıtları, aracın ötelenmesinden başka bir hareketle çalışan bir düzenek yardımıyla toplanan karı uzağa atarlar.
Kovalı makineler (mekanik kürekler), türbin//makinelerin tersine, azca kullanılır. ünden türbinli kar küreme makinelerinde huni biçiminde bir çerçeve, karı çok palalı türbinin çembersel kesitine doğru yöneltir. Palaların kavradığı ve radyal yöndeki merkezkaç kuvvetin hızlandırdığı kar tanecikleri, yola teğet olarak büyük bir hızla savrulur. Artık modası geçmiş sayılan bu tür aygıtların mühim bir enerji tüketmeleri, büyük sakıncalar doğurur, zira bir traktörün gücü bir lokomotifin gücünden çok daha azdır. Uçdemirli merkezkaç tamburları, her bir yanında bir türbin çarkı bulunan bir uçdemirinden oluşur. Çarkın yatay ekseni, ilerleme yönüne diktir. Çok palalı türbinlerde olduğu şeklinde, bunlarda da durağan(durgun) metal bir parçanın kara gömülmesi ve taşıtın ilerleyebilmesi için büyük güç harcanması gerekir. Bu güçlüğü ortadan kaldırmak için, uçdemirli merkezkaç tamburlarına bir freze düzeneği eklenmiş olur. Frezeler, seyir yönüne dik eksenli çepeçevre bıçakları olan döner bir silindirle donatılmıştır. Bu organ, hem karın yerinden oynatılmasını, hem de uzaklaştırılmasını sağlar. Rahat yapılı bu aygıtlar, bilhassa birikmiş karı küremek için çok uygundur ve yaygın olarak kullanılır Türbinli frezelerde, karı parçalama ve uzaklaştırma işlemlerini, iki değişik organ yerine getirir. Amerikan yapımı türbinli frezelerde, karın yerinden oynatılması için helis biçiminde vidalar bulunur ve bunlar karı kütleden ayırarak bir türbine götürür Başka modellerde silindirsel bir tambur üstüne yerleştirilmiş yatay bıçaklar karı geniş şeritler halinde kesip, silindirin açık orta kısmına doğru yöneltir; başka düzenekler yardımıyla kar arkaya, uzaklaştırma çarkına ulaşır. Bu aygıtlar her türlü karı etkin bir halde küreyebilir.
—Bot. Karın bitkiler üstündeki tesiri çok önemlidir: iyi etkilerinin (aşırı soğuklardan ve kuraklıktan bitkiyi koruma) yanı sıra fena tesirleri de görülebilir; yararlı mevsim süresini kısaltır (KUZYAKA), ağırlığıyla bitkileri ezer, dalların kırılmasına neden olur, çığ afetlerine niçin olur. Kar güneş ışınlarının ve ısısının toprağa geçmesini engellemediği için, kar altında kalan toprak daima donmaz ve ilkbaharda canlı bitkilerin hafifçe bir kar tabakasını delerek büyümüş olduğu görülür.
—ikonogr. En eski batılı kar görünüm resimleri içinde, takvimin kış ayları için yakarma kitaplarını süsleyen minyatürler ve Baba Bruegel'in resimleri (Beytüllahim sayımı [Brüksel] ve bilhassa Avcıların dönüşü [Viyana] adlı tablosu) sayılabilir Baba Bruegel'den sonrasında, kar altındaki Şimal ovasını ve donmuş kanallar üstünde paten yapanları betimleyen birçok hollandalı manzaracı geldi: Kadife Bruegel (Dresden, Viyana), J. De Momper, Gysbrecht Lytens (Nantes), i. Van Ostade, Berchem, Cuyp, Van den Hoecke, Van der Neer, Van Goyen, Wouwerman vb. Kar, Rubens'in Kış (VVİndsor), Gros'nun Eylau savaşı (Louvre) ve Delacroix'nun Atak Charles'ın ölümü (Nancy) adlı tablolarında da egemendir Kardan esinlenenlerden biri de Courbet idi (Ölü tilki, Stockholm, Kaçak avcılar, Roma); ondan sonrasında da Daubigny, Monet, Sisley, Pissarro, Guillaumain, Lebourg, Munch, Utrillo, Marquet, Friesz, Chagall ve Vlaminck'i sayabiliriz. Kar, çin ve japon manzaralarında da mühim bir yer meblağ.
KAR a. Denize.
1. Eskiden Dicle ve Fırat nehirlerinde kullanılan yelkenli tekne.
2. Makara ve boğata yapımında kullanılan bir ağaç türü.
KAR a. (ar. kad). Esk. Kapıyı çalma.
—Esk. tıp. Doktorun sınamak istediği yere parmağı ile vurması. || Kar-ı esabi, doktorun muayene edilecek yere sol elinin iç kısmını koyarak, sağ elinin parmağı ile sol elinin üstüne vurması.
Kaynak: Büyük Larousse
kar ingilizcesi
snow.
-dan adam snowman.
- ayakkabýsý snowshoe.
- basmak
1. /ý/ for snow to cover up/bury.
2. /a/ to store in (a cool place) for summer use.
- býçaðý snowplow blade.
- diþi icicle.
- düþmek /a/ to snow (on a place).
- fýrtýnasý snowstorm.
-da gezip izini belli etmemek to do something so slyly that no one realizes what one´s up to.
- şeklinde snow-white.
- gözlüðü snow goggles.
- helvasý snow mixed with molasses.
- körlüðü snow blindness.
- kuyusu pit for preserving snow for summer use.
- parçasý very fair-complexioned.
- sýnýrý snow line, snow limit.
- siperi snow fence.
- süpürücü snowplow; snowblower, snow thrower.
- topu
1. snowball.
2. very fair-complexioned and plump (child).
- topu oynamak to have a snowball fight.
- tutmak for snow to stick.
- yaðmak to snow.
snow.
-dan adam snowman.
- ayakkabýsý snowshoe.
- basmak
1. /ý/ for snow to cover up/bury.
2. /a/ to store in (a cool place) for summer use.
- býçaðý snowplow blade.
- diþi icicle.
- düþmek /a/ to snow (on a place).
- fýrtýnasý snowstorm.
-da gezip izini belli etmemek to do something so slyly that no one realizes what one´s up to.
- şeklinde snow-white.
- gözlüðü snow goggles.
- helvasý snow mixed with molasses.
- körlüðü snow blindness.
- kuyusu pit for preserving snow for summer use.
- parçasý very fair-complexioned.
- sýnýrý snow line, snow limit.
- siperi snow fence.
- süpürücü snowplow; snowblower, snow thrower.
- topu
1. snowball.
2. very fair-complexioned and plump (child).
- topu oynamak to have a snowball fight.
- tutmak for snow to stick.
- yaðmak to snow.
Kar Nedir? Iyi mi Oluşur?
Kristal Kar Nedir?
Kâr Merkezi Nedir?
YORUMLAR