Alm. Kohlentetrachlorid (n), Fr. Tetrachlorure (m) de carbone. İng. Carbon tetrachloride. Kimyâda formülü CCl4 olup, yoğun, renksiz, alev al...
Alm. Kohlentetrachlorid (n), Fr. Tetrachlorure (m) de carbone. İng. Carbon tetrachloride. Kimyâda formülü CCl4 olup, yoğun, renksiz, alev almayan, iletken olmayan bir sıvı.
Kesif bir buğu veren karbon tetraklorürün kendisine özgü bir kokusu vardır. -23°C’de katılaşır ve 77°C’de kaynar. Yoğunluğu, 1,585 g/cm3tür. Molekül yapısı muntazam tetraedron olup, merkezinde karbon atomu bulunur. Apolar yapıya sâhiptir. Suda çözünmez, fakat alkol şeklinde apolar çözücülerde çözünür. Karbon tetraklorür zehirli olup, hava içinde bulunan milyonda 25 nisbetindeki buharı zehirlemeye yeterlidir. Deriden içeriye girebilir. Aşırı oranda buharını solunum etmek ya da sıvı ile temas etmek mîde bulantısı meydana getirir. Uzun süre temas edilirse karaciğer ya da böbrekler harap olur ve ölüme götürür.
Karbon tetraklorür, katalizör mevcudiyetinde karbon sülfürün kuru klor gazı ile ısıtılmasından elde edilir:
CS2+3Cl2 Æ CCl4+S2Cl2
Elde edilmiş ürünler birbirinden fraksiyonlu destilasyon ile ayrılır. S2Cl2 yeniden karbon sülfür ile reaksiyona sokulur:
2S2Cl2+CS2 Æ CCl4+6S
Karbon tetraklorür, sanâyi çözücüsü ve yağ giderici öteki maddelerin elde edilmesinde ara maddesi olarak geniş seviyede kullanılır. Tahılların buharlanmasında ve böcek öldürücü olarak da ziraatta kullanılır. İyi yağ temizleyici olduğundan, eskiden kuru temizlemede kullanılırdı. Karbon tetraklorür, yangın söndürücü olarak da kullanılıyordu. Isınma sonucu meydana gelen karbon tetraklorürün buharının yoğunluğu havanın yoğunluğunun ortalama 5,3 katı olduğundan, yanan madde ile havanın irtibatını keser. Fakat buğu alev sıcaklığında hidrolize olarak zehirli fosfeni (COCl2) meydana getirdiğinden artık yangın söndürmede kullanılmamaktadır. İletken olmadığından elektrik yangınlarında emniyetle kullanılabilir.
YORUMLAR