KARIŞMAK gçz. f. 1. Bir araya gelmiş olarak, birbirleri içinde eriyip bir tüm oluşturmak, birbirinin içine girmek: Renkler aniden b...
KARIŞMAK gçz. f.
1. Bir araya gelmiş olarak, birbirleri içinde eriyip bir tüm oluşturmak, birbirinin içine girmek: Renkler aniden birbirine karıştı. Zeytinyağıyla su karışmaz.
2. Öğeleri birbirinin içine girmek, dağınık, düzensiz bir duruma gelmek; karmakarışık olmak: Saçların karışmış, tarasana. Yünler karışmış.
3. Tertipli, derli toplu bir şey, bir yer söz konusuysa, düzeni bozulmak: Kitaplar karışmış Kitaplıktaki her şey birbirine karışmış.
4. Bir duygu söz konusuysa, bununla beraber, değişik ya da zıt bir başka duyguyu da içermek: Sevincine belli belirsiz bir hüzün karışmıştı.
5. Durgunluğunu, duruluğunu yitirmek; bulanmak, bozulmak: Deniz ansızın karıştı. Hava karışmış ortalığı altüst eden bir fırtına başlamıştı.
6. Kafası, aklı vb. karışmak, düşünceleri birbirine girmek, doğru düşüneme- mek: Bu vakadan sonrasında kafası iyice karıştı.
7. Belirsiz bir tüm halinde birleşe- rek, açıklığını, anlaşıldığını yitirmek: Yazıda her şey birbirine karışmış. Mevzu iyice karıştı, içinden çıkamıyorum.
8. Bir hiç kimseye, işlerine karışmak, istenmediği halde bir hiç kimseye, yapmış olduğu bir şeye müdahale etmek, işlerine burnunu sokmak: işlerime karışmandan hoşlanmıyorum. Bildiklerini yapsınlar, sen karışma. Sizi ilgilendirmeyen işlere lütfen karışmayınız.
9. Bir gruba karışmak, bir grubun üyeleriyle kaynaşmak, o gruptan ayrı durmamak, öteki kimselerin etkinliklerine katılmak: Niçin arkadaşlarının arasına karışmıyorsun? Git, sen de onlara karış.
10. Bir işe karışmak, negatif görülen bir işe, bir eyleme katılmak, onda oranı olmak: Uyuşturucu işine o da karışmış.
11. Akarsu söz konusuysa bir başka akarsuyla birleşmek: Fırat ve Dicle Basra körfezi civarlarında birbirlerine karışırlar.
12. Birbirleriyle ilişkili işler sözkonusuysa, içinden çıkılmaz bir durum almak: Mahkemenin kararından sonrasında işler iyice karıştı.
13. Bir etkinliğe, göreve vb karışmak, bir kimse, bir kurum vb. sözkonusuysa, o etkinlikten, o görevden vb. görevli olmak: Bu işlere belediye karışır.
14. Karışmam, bir eylemi onaylamayan, onun sonuçlarının sorumluluğunu yüklenmek istemeyen kimsece söylenir: Bu elbise çok pahalı, alma, ay sonunda parasız kalırsan, karışmam. || Karışmam hal, kaba kuvvet kullanılacağını ima ettiren gözdağı sözü. || Bir kimsenin karışanı görüşeni olmamak, işine kimse karışmamak, başına emir şekilde dilediği şeklinde yaşamak.
—Balıkç. Olta ipi için, av esnasında balığın ya da balıkçının çekmesi sonucu çöpleşmek.
♦ karışılmak edilg. f: Bir kimsenin hareketlerine, eylemlerine müdahale edilmek: Zavallı çocuğun nerdeyse nefes almasına bile karışılıyor.
♦karıştırmak ettirg. f.
1. Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak, şeyleri karıştırmak, onları birbirine katmak, birleştirmek; bir tüm, bir bileşim oluşturmak için onları bir araya getirmek; bilhassa de daha ilkin ayrı olan öğelerini bir tüm oluşturmaları için birbirine ilave edip birleştirmek; karışım yapmak: Tuzu, karabiberi, zeytinyağını, salçayı ve sirkeyi karışmasını sağlayarak zeytin-yağlı-sirkeli bir sos yapmak. Renkleri karıştırmak. Gri elde etmek için siyahla beyazı karıştırmak.
2. Şeyleri karıştırmak, onları karmakarışık etmek: Seyahat fotoğraflarımın hepsini birbirine karıştırmışsın.
3. Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak, bir düzene sokmaksızın bir şeyi başka bir şeyle bir araya getirmek: Mektuplarla faturaları sakın karıştırma.
4. Bir şeyi karıştırmak, içinde olanların ne işe yaradığını idrak etmek ya da aramış olduğu bir şeyi bulmak için onu elle yoklamak, aramak: Çekmeceleri kim karıştırdı? Çantasını karıştırıyor, fakat bir türlü anahtarını bulamıyordu.
5. Bir yemeği karıştırmak, dibini tutmaması vb. için kaşıkla altüst etmek, dairesel hareketler yapmak: Çorbayı kaynayıncaya kadar karıştırmaksın.
6. Bir şeyle, bir kimselerle bir şeyi, bir kimseyi karıştırmak, kimseleri, şeyleri (birbirine) karıştırmak, onları birbirinden ayırt edememek, düşüncede onları aynı kabul etmek, bilhassa birini diğeri sanarak yanılmak; tümünü belirsiz bir tüm biçiminde bir araya getirmek: Öyleki çok benziyorlardı ki hepimiz onları karıştırıyordu. Kibarlıkla zayıflığı birbirine karıştırmamak gerekir. Düşle gerçeği karıştırmak. Artık herkesi, adları birbirine karıştırıyor. Tarihleri karıştırmak. Herşeyi birbirine karıştırıyorsun, ondan söz etmiyorduk ki.
7. Bir kimseyi bir eyleme karıştırmak, onun o işe katılmasına niçin olmak, onu da o işin içine sokmak: Beni bu işe karıştırmayın.
8. Bir aygıtı, bir aracı karıştırmak, onu kurcalamak, onunla oynamak: Televizyonu sakın karıştırma, bir tamirci çağır.
9. Kitap, mecmua, gazete vb karıştırmak, onları üstünkörü okumak, gözden geçirmek ya da parça parça okumak: Gazeteleri karıştırdım, mühim hiçbir haber yok. Dün gece bu mevzuda birkaç kitap karıştırdım.
10. Bir kimsenin aklını, kafasını, zihnini karıştırmak, onu şaşkınlık içinde bırakmak, bilgilerinden, düşüncelerinden kuşkulanmasına niçin olmak.
—Birac, Mayşe karıştırmak, mayşeleme esnasında kazandaki mayşeyi, kazanın alt tarafına yerleştirilen pervane ile karıştırma işlemi.
—Camc. Erimiş camı gaz çıkarabilecek bir maddeyle (örn. patates) potada çalkalamak.
—Mutf. Pişme esnasında kesilmesini, soğuma esnasında kaymak tutmasını önlemek için bir sosu ya da bir kremayı çevirmek.
—Oy. Oyun kâğıtlarını karıştırmak, onları karmak. || Oyun bitmeden, tüm kartları harman etmek.
—Telekom. Gösterim karıştırmak, gerek kazayla, gerek isteyerek, bilhassa bir radyo yayınını bozmak.
♦ karıştırılmak edilg. f. Karıştırmak eylemine mevzu olmak.
1. Bir araya gelmiş olarak, birbirleri içinde eriyip bir tüm oluşturmak, birbirinin içine girmek: Renkler aniden birbirine karıştı. Zeytinyağıyla su karışmaz.
2. Öğeleri birbirinin içine girmek, dağınık, düzensiz bir duruma gelmek; karmakarışık olmak: Saçların karışmış, tarasana. Yünler karışmış.
3. Tertipli, derli toplu bir şey, bir yer söz konusuysa, düzeni bozulmak: Kitaplar karışmış Kitaplıktaki her şey birbirine karışmış.
4. Bir duygu söz konusuysa, bununla beraber, değişik ya da zıt bir başka duyguyu da içermek: Sevincine belli belirsiz bir hüzün karışmıştı.
5. Durgunluğunu, duruluğunu yitirmek; bulanmak, bozulmak: Deniz ansızın karıştı. Hava karışmış ortalığı altüst eden bir fırtına başlamıştı.
6. Kafası, aklı vb. karışmak, düşünceleri birbirine girmek, doğru düşüneme- mek: Bu vakadan sonrasında kafası iyice karıştı.
7. Belirsiz bir tüm halinde birleşe- rek, açıklığını, anlaşıldığını yitirmek: Yazıda her şey birbirine karışmış. Mevzu iyice karıştı, içinden çıkamıyorum.
8. Bir hiç kimseye, işlerine karışmak, istenmediği halde bir hiç kimseye, yapmış olduğu bir şeye müdahale etmek, işlerine burnunu sokmak: işlerime karışmandan hoşlanmıyorum. Bildiklerini yapsınlar, sen karışma. Sizi ilgilendirmeyen işlere lütfen karışmayınız.
9. Bir gruba karışmak, bir grubun üyeleriyle kaynaşmak, o gruptan ayrı durmamak, öteki kimselerin etkinliklerine katılmak: Niçin arkadaşlarının arasına karışmıyorsun? Git, sen de onlara karış.
10. Bir işe karışmak, negatif görülen bir işe, bir eyleme katılmak, onda oranı olmak: Uyuşturucu işine o da karışmış.
11. Akarsu söz konusuysa bir başka akarsuyla birleşmek: Fırat ve Dicle Basra körfezi civarlarında birbirlerine karışırlar.
12. Birbirleriyle ilişkili işler sözkonusuysa, içinden çıkılmaz bir durum almak: Mahkemenin kararından sonrasında işler iyice karıştı.
13. Bir etkinliğe, göreve vb karışmak, bir kimse, bir kurum vb. sözkonusuysa, o etkinlikten, o görevden vb. görevli olmak: Bu işlere belediye karışır.
14. Karışmam, bir eylemi onaylamayan, onun sonuçlarının sorumluluğunu yüklenmek istemeyen kimsece söylenir: Bu elbise çok pahalı, alma, ay sonunda parasız kalırsan, karışmam. || Karışmam hal, kaba kuvvet kullanılacağını ima ettiren gözdağı sözü. || Bir kimsenin karışanı görüşeni olmamak, işine kimse karışmamak, başına emir şekilde dilediği şeklinde yaşamak.
—Balıkç. Olta ipi için, av esnasında balığın ya da balıkçının çekmesi sonucu çöpleşmek.
♦ karışılmak edilg. f: Bir kimsenin hareketlerine, eylemlerine müdahale edilmek: Zavallı çocuğun nerdeyse nefes almasına bile karışılıyor.
♦karıştırmak ettirg. f.
1. Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak, şeyleri karıştırmak, onları birbirine katmak, birleştirmek; bir tüm, bir bileşim oluşturmak için onları bir araya getirmek; bilhassa de daha ilkin ayrı olan öğelerini bir tüm oluşturmaları için birbirine ilave edip birleştirmek; karışım yapmak: Tuzu, karabiberi, zeytinyağını, salçayı ve sirkeyi karışmasını sağlayarak zeytin-yağlı-sirkeli bir sos yapmak. Renkleri karıştırmak. Gri elde etmek için siyahla beyazı karıştırmak.
2. Şeyleri karıştırmak, onları karmakarışık etmek: Seyahat fotoğraflarımın hepsini birbirine karıştırmışsın.
3. Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak, bir düzene sokmaksızın bir şeyi başka bir şeyle bir araya getirmek: Mektuplarla faturaları sakın karıştırma.
4. Bir şeyi karıştırmak, içinde olanların ne işe yaradığını idrak etmek ya da aramış olduğu bir şeyi bulmak için onu elle yoklamak, aramak: Çekmeceleri kim karıştırdı? Çantasını karıştırıyor, fakat bir türlü anahtarını bulamıyordu.
5. Bir yemeği karıştırmak, dibini tutmaması vb. için kaşıkla altüst etmek, dairesel hareketler yapmak: Çorbayı kaynayıncaya kadar karıştırmaksın.
6. Bir şeyle, bir kimselerle bir şeyi, bir kimseyi karıştırmak, kimseleri, şeyleri (birbirine) karıştırmak, onları birbirinden ayırt edememek, düşüncede onları aynı kabul etmek, bilhassa birini diğeri sanarak yanılmak; tümünü belirsiz bir tüm biçiminde bir araya getirmek: Öyleki çok benziyorlardı ki hepimiz onları karıştırıyordu. Kibarlıkla zayıflığı birbirine karıştırmamak gerekir. Düşle gerçeği karıştırmak. Artık herkesi, adları birbirine karıştırıyor. Tarihleri karıştırmak. Herşeyi birbirine karıştırıyorsun, ondan söz etmiyorduk ki.
7. Bir kimseyi bir eyleme karıştırmak, onun o işe katılmasına niçin olmak, onu da o işin içine sokmak: Beni bu işe karıştırmayın.
8. Bir aygıtı, bir aracı karıştırmak, onu kurcalamak, onunla oynamak: Televizyonu sakın karıştırma, bir tamirci çağır.
9. Kitap, mecmua, gazete vb karıştırmak, onları üstünkörü okumak, gözden geçirmek ya da parça parça okumak: Gazeteleri karıştırdım, mühim hiçbir haber yok. Dün gece bu mevzuda birkaç kitap karıştırdım.
10. Bir kimsenin aklını, kafasını, zihnini karıştırmak, onu şaşkınlık içinde bırakmak, bilgilerinden, düşüncelerinden kuşkulanmasına niçin olmak.
—Birac, Mayşe karıştırmak, mayşeleme esnasında kazandaki mayşeyi, kazanın alt tarafına yerleştirilen pervane ile karıştırma işlemi.
—Camc. Erimiş camı gaz çıkarabilecek bir maddeyle (örn. patates) potada çalkalamak.
—Mutf. Pişme esnasında kesilmesini, soğuma esnasında kaymak tutmasını önlemek için bir sosu ya da bir kremayı çevirmek.
—Oy. Oyun kâğıtlarını karıştırmak, onları karmak. || Oyun bitmeden, tüm kartları harman etmek.
—Telekom. Gösterim karıştırmak, gerek kazayla, gerek isteyerek, bilhassa bir radyo yayınını bozmak.
♦ karıştırılmak edilg. f. Karıştırmak eylemine mevzu olmak.
Kaynak: Büyük Larousse
karışmak
(ile edatıyla kullanılan eylem)
1 . İki ya da ikiden çok şey bir araya gelip birbirinin içinde dağılmak, birbirinin içine girmek:
"Otomobil sallana sallana içim bağrım birbirine karıştı."- H. R. Gürpınar.
2 . (nesne almayan eylem) Düzensiz, dağınık olmak:
"Yanıma her tarafı titreyerek, sapsarı, sakal bıyığa karışmış bir hâlde geldi."- R. H. Karay.
3 . (nesne almayan eylem) Bulanmak, duruluğunu yitirmek.
4 . (nesne almayan eylem) Açıklığını yitirmek, anlaşılması güçleşmek:
"Kaymakam işin karıştığını anlayarak..."- M. Ş. Esendal.
5 . Engellemek, söze girmek; müdahale etmek:
"Sokakta hepimiz hanım giysisine karışmak hakkını kendinde görürdü."- F. R. Atay.
6 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) Bir araya gelmek, katılmak:
"Bingazi'deki muharebeye karışmak için birlikte yola çıktığım dost Kahire'de hastalanmıştı."- Ö. Seyfettin.
7 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) İlgilenmek, müdahale etmek, el atmak:
"Ben, dedim, başkalarının soy adlarına iyi mi karışabilirim?"- M. Ş. Esendal.
8 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) Yetkisinde bulunmak, bakmak, iş edinmek, işi olmak.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
(birinin) karışanı görüşeni olmamak
(ile edatıyla kullanılan eylem)
1 . İki ya da ikiden çok şey bir araya gelip birbirinin içinde dağılmak, birbirinin içine girmek:
"Otomobil sallana sallana içim bağrım birbirine karıştı."- H. R. Gürpınar.
2 . (nesne almayan eylem) Düzensiz, dağınık olmak:
"Yanıma her tarafı titreyerek, sapsarı, sakal bıyığa karışmış bir hâlde geldi."- R. H. Karay.
3 . (nesne almayan eylem) Bulanmak, duruluğunu yitirmek.
4 . (nesne almayan eylem) Açıklığını yitirmek, anlaşılması güçleşmek:
"Kaymakam işin karıştığını anlayarak..."- M. Ş. Esendal.
5 . Engellemek, söze girmek; müdahale etmek:
"Sokakta hepimiz hanım giysisine karışmak hakkını kendinde görürdü."- F. R. Atay.
6 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) Bir araya gelmek, katılmak:
"Bingazi'deki muharebeye karışmak için birlikte yola çıktığım dost Kahire'de hastalanmıştı."- Ö. Seyfettin.
7 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) İlgilenmek, müdahale etmek, el atmak:
"Ben, dedim, başkalarının soy adlarına iyi mi karışabilirim?"- M. Ş. Esendal.
8 . (-e durum ekiyle kullanılan eylem) Yetkisinde bulunmak, bakmak, iş edinmek, işi olmak.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
(birinin) karışanı görüşeni olmamak
karıştırmak
(-i durum ekiyle kullanılan eylem, -e durum ekiyle kullanılan eylem, ile edatıyla kullanılan eylem)
1 . Karışma işini yaptırmak.
2 . İçinde ne işe yaradığını idrak etmek ya da aradığını bulmak amacıyla elle yoklamak:
"Ceplerimi karıştırdım, bozuk para bulamadım."- F. R. Atay.
"Eskici, pabuçları derhal bulacağını sanarak tezgâhın altını karıştırdı."- M. Ş. Esendal.
3 . Yemeği dibinin tutmaması için kaşıkla altüst etmek.
4 . Kurcalamak, oynamak.
5 . Okumak, araştırmak, incelemek:
"...saatlerce, istediğim kitapları, divanları, Servet-i Fünun koleksiyonlarını karıştırdım."- Y. Z. Ortaç.
6 . Göz atmak, üstünkörü okumak:
"Verdiğim cevapları dinlemiyor şeklinde dalgın, parmaklarıyla bir risaleyi karıştırıyordu."- H. Z. Uşaklıgil.
7 . Ayırt edememek, tam olarak seçememek.
(-i durum ekiyle kullanılan eylem, -e durum ekiyle kullanılan eylem, ile edatıyla kullanılan eylem)
1 . Karışma işini yaptırmak.
2 . İçinde ne işe yaradığını idrak etmek ya da aradığını bulmak amacıyla elle yoklamak:
"Ceplerimi karıştırdım, bozuk para bulamadım."- F. R. Atay.
"Eskici, pabuçları derhal bulacağını sanarak tezgâhın altını karıştırdı."- M. Ş. Esendal.
3 . Yemeği dibinin tutmaması için kaşıkla altüst etmek.
4 . Kurcalamak, oynamak.
5 . Okumak, araştırmak, incelemek:
"...saatlerce, istediğim kitapları, divanları, Servet-i Fünun koleksiyonlarını karıştırdım."- Y. Z. Ortaç.
6 . Göz atmak, üstünkörü okumak:
"Verdiğim cevapları dinlemiyor şeklinde dalgın, parmaklarıyla bir risaleyi karıştırıyordu."- H. Z. Uşaklıgil.
7 . Ayırt edememek, tam olarak seçememek.
YORUMLAR