Max Horkheimer kimdir? Max Horkheimer yaşamı, biyografisi, eserleri, fikirleri, emek harcamaları hakkında bilgi. Max Horkheimer; (d. 14 Şu...
Max Horkheimer kimdir? Max Horkheimer yaşamı, biyografisi, eserleri, fikirleri, emek harcamaları hakkında bilgi.
Lise öğrenimini yarıda erteleyerek bir süre babasının fabrikasında çalıştı. Bir süre sonra tekrardan okumaya başlayarak psikoloji, ekonomi ve felsefe öğrenimi görmüş oldu. Okul yılların da bilhassa Kant’ın görüşlerine ilgi duydu; Nietzsche ve Marx’tan da etkilendi. 1930’da Frankfurt Üniversitesi’nde cemiyet felsefesi profesörlüğüne ve üniversitenin Toplumsal Araştırma Enstitüsü müdürlüğüne getirildi. 1933’te Hitler’in iktidara gelmesi üstüne enstitünün çalışmalarını ilkin İsviçre’de, 1934’te de New York’ta Columbia Üniversitesi’nde sürdürmesini sağlamış oldu. 1944-47 içinde Amerikan Yahudi Komitesi’nin müdürlüğünü yapmış oldu. 1949’da Almanya’ya döndükten sonrasında Frankfurt Üniversitesi’ne girdi ve enstitünün tekrardan kurulması için çalıştı. Bir süre rektörlük de yaptıktan sonrasında 1959’da emekliye ayrıldı.
1920’lerde büyük seviyede Marx’ın fikirleri temelinde biçimlenmeye başlamış olan Frankfurt okulunun nazar açısını en açık şekilde yansıtan metin, Horkheimer’in 1932’de yayımladığı “Traditionelle und kritische Theorie” (Geleneksel ve Eleştirel Kuram) adlı uzun makaledir. Horkheimer bu makalede olguculuktan meydana gelen geleneksel kuramların toplumsal araştırmalar mevzusundaki yetersizliğini vurgulayarak eleştirel kuramı savundu. Ilim adamının, kendisinin de toplumsal ve tarihsel etkilenme içinde bulunduğunu unutmadan, kendi nazar açısını devamlı irdeleyen bir tutumu benimsemesi icap ettiğini ileri sürdü. Bu tutum, bir takım sosyoloji görüşlerinde ortaya atılmış olduğu şeklinde, değerlerden bağımsız ve nesnel değildir, ilim adamının eleştiri sonucu benimseyebileceği toplumsal ve tarihsel değerlere dayalı olmalıydı. Ilim adamı toplumun dışına ve üzerine çıkmaya çalışmamak; araştırmalarında saptayacağı toplumsal yönelimleri, belirleyeceği bir nazar açısından değerlendirmeliydi.
Horkheimer ABD’de bulunmuş olduğu sırada okulun önde gelen üyelerinden T. W. Adorno ile beraber yazdığı Dialektik der Aufklärung’da (1947; Aydınlanmanın Diyalektiği) katı ideolojik yaklaşımların kökenini 18. yüzyıl Aydınlanma düşüncesine bağladı. Her şeyden üstün tutulan usçuluğun, giderek kendi varlığını da tehlikeye düşüren bir gelişme gösterdiğini ve her bir noktası tam olarak belirlenmiş totaliter cemiyet bi-çimleriyle yalnızca iktisat yasalarının egemen olduğu paracı sistemlere dayanak oluşturduğunu savundu.
1949’da Frankfurt okulunun büyük bölümü üyesiyle beraber Frankfurt’a dönen Horkheimer, eleştirel ilkelere bağlı kalmakla beraber, savaşın da etkisiyle başlangıçtakinden daha ılımlı bir eğilim ortaya koydu. Zaman içinde Adorno ve Jürgen Habermas Frankfurt okulu içinde daha etkili bir konum kazandıysa da onun başlatmış olduğu Kantçı ve Hegelci geleneğin izleri kalıcı oldu.
Horkheimer’in diğer yapıtları içinde Dämmerung (1934; Batış), Eclipse of Reason (1947; Akıl Tutulması 1986), Aus der Pubertät (1947; Erginliğin İçinden) ve Kritische Theorie (1968, 2 ten; Eleştirel Kuram) sayılabilir.
YORUMLAR