Meyve nedir nasıl tanımlanır ve meyvecilik nasıl yapılır? Meyvelerin gıda değerleri ve genel özelliklerinin yer almış olduğu yazımız. Meyve...
Meyve nedir nasıl tanımlanır ve meyvecilik nasıl yapılır? Meyvelerin gıda değerleri ve genel özelliklerinin yer almış olduğu yazımız.
Meyve (Yemiş), bitkilerde çiçekten meydana gelen, tohumu taşıyan parçadır. Bunun etli kısmı ya yaş, ya da kuru olarak yenir. Kuru olarak yenilenlerine «kuru yemiş» denir. Bununla birlikte, pek çok meyveler sanayide de türlü maddeler halinde kullanılır.
Türlü bitkilerin meyveleri ayrı ayrı biçimdedir. Yalnız, genel olarak, meyve başlıca şu kısımlara ayrılır:
Meyvedışı. — Yemişin dış kabuğu, derişidir.
Meyveortası. — Yemişin meyvedışı ile meyveiçi arasındaki kısımdır; etli, sulu olur.
Meyveiçi. — Tohumların bulunmuş olduğu kısımdır.
Meyve, çiçeğin döllenmesinden sonrasında, «meyveyaprak» denilen kısmından meydana gelir:
Meyveyaprak. — Bitkilerde, çiçeklerde, dişi organ topluluğunu gerçekleştiren, etlice, ilkel bir yapraktır, yumurtalık işini görür. Döllendikten sonrasında gelişerek, meyve haline gelir.
Meyve çok eski çağlardan bu zamana kadar dünyanın her yerinde insanların sevmiş olarak yediği bir gıda olmuştur. Sarıdan, kırmızıdan maviye, mora kadar türlü renkleriyle, değişik lezzetleriyle her mevsimde aranan meyveler daima sofralarımızın en güzel süsü olagelmiştir. Üstelik, bugün meyvelerin sıhhat bakımından büyük yararları olduğu da, bilinmektedir.
Botanikçilere bakılırsa meyve bir tüm olarak bitkilerin tohumudur. Bir arpa tanesi, mısır, elma, pamuk, hepsi tohumdan ibarettir. Meyvenin direkt doğruya bitkiler için de yaşamsal bir önemi vardır; çünkü varlığını devam ettirecek tohum meyvenin içindedir.
Meyve Türleri
Bazan sebzeyle meyve arasındaki fark merak mevzusu olur. Botanikçilere bakılırsa, sebzeler de dahil olmak suretiyle, tohum icra eden tüm bitkiler meyve meydana getirirler. Bir takım kimseler kavun, karpuz, domates şeklinde bitkileri sebze sayar. Aslen bunlara «sebze meyve» demek daha yerinde olur. Bu şeklinde sebze meyveler tohumdan yetişen senelik bitkilerde olur. Oysa genel olarak meyve diye adlandırılanlar ağaç, çalı, asma şeklinde bitkilerden elde edilir.
Yeryüzünde bitkilerden elde edilmiş meyve türleri yüzleri geçer. Bu türlerin de her birinin yüzlerce, hatta bazılarının binlerce çeşidi vardır. ı
Türlü iklimlerde yetişen meyve türleri başka başkadır. Muz, ananas, Hindistan cevizi çok sıcak iklimlerde yetişir. Turunçgiller, hurma, incir oldukça sıcak iklimlerin meyvesidir. En varlıklı meyve çeşitlerine ise ılık ülkelerde rastlanır. Elma, armut, erik, kiraz, vişne, çilek, üzüm, kayısı vs. şeklinde meyveler ılık iklimlerde yetişir.
Meyvelerin Gıda Kıymeti
Günlük yiyeceklerimiz içinde meyvelerin büyük yeri vardır. Sağladıkları asitler, tuzlar, vitaminler yardımıyla vücut düzenimizin dengesini sağlarlar. Meyvelardaki bolca su, daha başka maddeler bağırsaklara yumuşaklık verir. Bununla birlikte, güzel görünüşleri, lezzetleri iştah açmada da faydalıdır.
Tüm meyvelerda minimum bir, kimi zaman pek çok vitamin vardır. Bunların çeşidi, miktarı meyvenin cinsine bakılırsa değişiyor. Meyveler özellikle C vitamini bakımından çok zengindir. Nerede ise tüm meyvelerde şeker de vardır. Meyveler tüm ekranda görülen pencereden başka demir, fosfor, kalsiyum şeklinde maden tuzlan bakımından da zengindir.
Meyvacılık
İnsanların meyvacılığa başlaması çok eski çağlarda olmuştur. Bundan binlerce yıl ilkin de insanoğlu hurma, incir, zeytin, portakal, limon yetiştiriyorlardı Yalnız, bugün farkında olduğumuz meyvalardan çoğunun yetiştirilmesine daha yeni zamanlarda başlanmıştır.
Meyvacılığın başlamasından çok ilkin de insanoğlu meyvalardan faydalanmasını biliyorlardı. Her halk topluluğu kendi anayurdunda tabiî halde yetişen meyvaları yiyordu. Göçlerle beraber meyvalar anayurtlarından alınarak dünyanın başka yerlerine de götürüldü. Bu şekilde, hususi olarak meyva yetiştirmek için çabalama ihtiyacı kafa gösterdi, Avrupa, Akdeniz ikliminde büyük seviyede meyvacılık başladı.
Meyva ağacı yetiştirmek, çok emek, bakım istiyen bir iştir. Yeni bir meyva bahçesi oluşturmak için her şeyden ilkin toprağın, iklimin o meyvanın yetişmesine elverişli olup olmadığı araştırılmalı, sonrasında da gene her ağaca bakılırsa fidanların birbirlerinden ne kadar uzağa dikilmesi gerektiğine dikkat etmelidir. Meselâ elma ağaçları 9-11 m., armut, erik, şeftali, kiraz 6-9 m. aralıkla dikilmelidir. Daha minik ağaçların aralıkları daha az bırakılır.
Meyva ağaçları kış aylarında budanmalı, kökleri, gövdeleri kemiren kemirgenlere karşı önlem alınmalıdır. Sonbahardş, ilkbaharın başlarında meyva bahçesinin gübrelenmesi de ağaçlar için çok yararlı olur. Ağaçlar yaprak verip çiçek açmaya başlayınca zararı olan böceklerden, hastalıklardan koruma için de emek vermeye girişilmelidir. Bundan dolayı zamanımızda çok türlü, yararlı ilâçlar yapılmıştır. Tüm meyva bahçesindeki ağaçlar, hususi püskürtücü yardımı ile ilâçlanmalı, böceklerden, hastalıklardan korunmalıdır.
Meyva ağaçları çiçek açtıktan sonrasında yapılacak bîr başka mühim iş de ağacı seyrekleş-tirmektir. Ağaçlarda lüzumundan çok meyva olmaya başlamışsa, bunların bir kısmını koparmak gerekir. Bu şekilde, kalan meyvaların daha iyi gelişmesi sağlanmış olur.
Ulaştırma araçlarının gelişmesi, zamanımızda, meyvaların yetiştikleri yerlerden çok uzaklara götürülmesini elde etmiştir. Böylelikle, meyvacılığa verilen ehemmiyet günden güne artmış, yeni yeni çeşitler üretilmiş, bu tür şeyler da yeni teknik imkânlar yardımıyla dünyanın her yanına yayılmıştır. Ayrıca, meyvaların korunma, ambalaj tekniği de çok gelişmiştir.
YORUMLAR