Moğol devleti hakkında kısa bilgi. Moğol Devletinin Anadoluyu işgali ve sonrasında Moğol Devletinin parçalanması sonucu ortaya çıkan Moğol –...
Moğol devleti hakkında kısa bilgi. Moğol Devletinin Anadoluyu işgali ve sonrasında Moğol Devletinin parçalanması sonucu ortaya çıkan Moğol – Türk Devletleri
1.Cengiz ve Moğol Devleti (1206-1227)
• Asıl adı Timuçin olan Cengiz Han, dağınık Moğol kabilelerini bir araya getirerek Moğol imparatorluğunu kurmuştur.
• Moğolların, devletlerini kurup Kara Tatarların da bulundukları bölgelere yerleşmeleri üzerine Çinliler, Araplar ve İranlılar, bütün Moğol topraklarına Tatar demişlerdir. Böylece Moğol-Tatar özdeşliği ortaya çıkmıştır.
• Moğolların batıya yönelmeleri Anadolu için de önemli sonuçlar doğurmuştur. Moğol işgalinden kaçan Türkmenlerin çoğu, Anadolu’ya gelip yerleşmiş buranın Türk yurdu olmasını sağlamıştır.
• Moğol Devleti’nin dört kolundan üçü Türklerin bulunduğu alanlarda kurulmuştu. Bu nedenle Cengiz’in ölümünden sonra Moğollar hızla Türkleşti.
• Moğollar üçüncü ve son kez (diğer ikisi Hunlar ve Göktürkler zamanında) bütün Türkleri bir bayrak altında topladılar.
• Moğollar, ticarete önem verdiler, İpek Yolu’nun işlerliğini sağladılar. Orta Asya, Ortadoğu ve Doğu Avrupa’daki karmaşaya son vererek, burada düzeni sağladılar.
• Moğolların gelişmiş bir kültür ve uygarlıkları yoktu. Sadece üstün askeri güçlerine dayanıyorlardı. Bu nedenle gelişmiş İslam kültür ve uygarlığı içinde kısa sürede eridiler.
2. Moğol Devleti’nin Parçalanması ve Moğol – Türk Devletleri
Cengiz Han’ın ölümünden sonra merkezin zayıflaması üzerine dört devlet ortaya çıktı.
a) Altın Orda Hanlığı (1227 – 1502)
• Doğu Avrupa’da İdil (Volga) merkez olmak üzere kurulmuştur.
• Başlangıçta bir Moğol devleti olarak ortaya çıkmış, ancak Kıpçak-Kuman Türklerinin etkisiyle Türkleşmiştir.
• Anadolu ve Memlüklerle önemli ticarî ilişkileri vardı.
• Ruslar, iki yüz elli yıl kadar bu devletin egemenliğinde yaşadılar. Rus prensleri (knezler), unvanlarını bu devletin hanlığından alıyorlar, ağır haraçlar ödemek zorunda kalıyorlardı.
• Bu devletin Ortodoks Kilisesi’ne tanıdığı dokunulmazlık sayesinde Ruslar, direniş ve kurtuluş eylemlerini örgütleyebildiler.
• İç karışıklıklar sonucu zayıflayınca ilk önce Rus prenslikleri ayrıldı. Daha sonra Macaristan, Lehistan, Litvanya bağımsızlıklarını ilan ettiler. Sonunda Kırım Hanlığı tarafından yıkıldı.
b) İlhanlılar (1256 – 1336)
• İran’da kurulmuştur, “ilhanlı” sözcüğü Farsça’da “bağlı han” anlamına gelmektedir.
• Güçlü zamanında Irak, Azerbaycan ve Anadolu’ya da egemen oldu.
• İlhanlılar Bağdat’ı ele geçirdiler (1258). Hülâgü, Abbasi halifesini öldürterek, Abbasi Devleti’ne son verdi.
• Bir süre sonra Müslümanlığı kabul ettiler ve Türk-İslam kültürünün etkisine girdiler.
• Türkiye Selçuklularının sağladığı güven ortamından sonra, Moğol-İlhanlı devri Anadolu’da tam bir yağma ve ıstırap dönemi olmuştur.
• İlhanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra Anadolu’da birçok beylik kuruldu.
YORUMLAR