Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Nazi Partisi, tam adı Almanca NATİONAL-SOZİALISTISCHE DEUTSCHE ARBEITER PARTEI (NSDAP), Nasyon...
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi
Nazi Partisi, tam adı Almanca NATİONAL-SOZİALISTISCHE DEUTSCHE ARBEITER PARTEI (NSDAP),
Nasyonal Sosyalizm olarak bilinen kitle hareketinin siyasal partisi.
Adolf Hitler'in önderliğinde iktidara geldiği 1933'ten 1945'e değin Almanya'yı totaliter yöntemlerle yönetmiştir.
Münihli bir çilingir olan Anton Drexler tarafından Alman işçi Partisi adıyla 1919'da kuruldu. Aynı yıl partiye katılan Hitler kısa sürede yönetimi ele geçirdi ve eski liderleri tasfiye ederek (1920-21) partinin adını Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi olarak değiştirdi. Hitler'in 1920'de ortaya attığı 25 maddelik program daha sonra partinin değişmez temeli haline geldi. Program, Almanları, Versailles Antlaşması'm (1919) tanımamaya ve Alman topraklarını genişletmeye çağırıyordu. Ulusun saygınlığım artırma çağrısına keskin bir Yahudi karşıtı retorik eşlik ediyordu. Partinin sosyalist görünümü ise temelde işçi sınıfının desteğini kazanmaya yönelik demagojik bir aldatmacaydı.
Nazi Partisi özellikle Bavyera'da hızlı ve sürekli bir gelişme gösterdi. Partinin yürüyüş ve toplantılarını korumak amacıyla eski askerlerden ve yarı askeri örgüt üyelerinden oluşturulan muhafız grupları, zamanla S A {Sturmabteilung) adı altında birleştirildi. Hitler ve yandaşlarının Weimar Cumhuriyeti' ne karşı genel bir ayaklanma başlatmak amacıyla 1923'te düzenlediği başarısız Birahane Darbesi'nin ardından Nazi Partisi geçici olarak kapatıldı. Bir yıla yakın hapis yattıktan sonra serbest bırakılan Hitler, hemen partiyi yeniden inşaya girişti ve iktidarı yasal yollardan ele geçirme hedefine yöneldi. Partinin 1925'te 25 bin olan üye sayısını 1929'da yaklaşık 180 bine ulaştırırken, Gauleiter'lere (bölge önderi) dayalı parti örgütlenmesini bütün Almanya'ya yaydı. Parti, giderek artan bir güçle, belediye, eyalet ve federasyon seçimlerine katılmaya başladı.
Büyük Bunalım'ın yol açtığı sarsıntı sırasında milyonlarca işsiz ve hoşnutsuz seçmeni saflarına çeken Nazi Partisi, 1928 Reichstag (Parlamento) seçimlerinde 800 bin dolayında olan oy miktarını Temmuz 1932 seçimlerinde yaklaşık 14 milyona çıkardı. Böylece yüzde 38'lik oy oranı ve 230 milletvekiliyle Reichstag'daki en büyük grup durumuna geldi. Bu gelişmede büyük iş çevrelerinin de finanse ettiği yoğun seçim kampanyaları ve üniformalı SA birliklerinin komünistlerle giriştiği ve giderek üstünlüğü ele geçirdiği sert sokak çatışmaları önemli rol oynadı.
1932 sonlarında işsizlik azalmaya başlayınca Nazi Partisi'nin oyları da düşme göstererek Kasım 1932 seçimlerinde yaklaşık 12 milyona (oyların yüzde 33'ü) indi. Ama Hitler'in perde arkasından kurnazca tezgâhladığı manevra, Alman cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg'un kendisini şansölyeliğe getirmesini sağladı (30 Ocak 1933). Hitler, izleyen aylarda yetkilerini kullanarak Nazi Partisi'nin hükümetteki konumunu güçlendirdi. 5 Mart 1933'te yapılan seçimler, Nazi Partisi'ne oyların yüzde 44'ünü kazandırdı. Daha sonra Hitler'in pervasızca uyguladığı taktikler, Reichstag daki oy dengesini Nazi Partisi'nin lehine çevirdi. Reichstag 23 Mart 1933'te Hitler hükümetine Reichstag ve cumhurbaşkanından bağımsız karar alma yetkisi veren Yetki Yasası'nı (Ermachtigungsgesetz) kabul etti. Hitler fiilen diktatörlük yetkileri elde etti.
Hitler hükümeti 14 Temmuz 1933'te Nazi Partisi'ni tek siyasal parti ilan etti. Hinden- burg'un ölümünden (1934) sonra Hitler'e şansölyeliğin yanı sıra Führer (önder) ve başkomutanlık unvanları verildi. Nazi Partisi üyeliği bütün yüksek devlet görevlileri ve bürokratlar için zorunlu kılınırken, Gauleiter'ler eyalet hükümetlerinin en güçlü kişileri durumuna geldi. 1934'te Nazi Partisi'nin sol kanadı tasfiye edilerek Ernest Rohm ve öteki asi S A önderleri idam edildi. Hitler'in ağzından çıkan her sözün tartışılmaz buyruk sayıldığı bu dönemde Nazi Partisi, Almanya'daki siyasal, toplumsal ve kültürel yaşam üzerinde etkili bir denetim kurdu. Böylece, tabanda gençler, kadınlar, işçiler ve öteki toplumsal gruplar için kurulmuş kitle örgütlerinin, ortada parti üyeleri ve görevlilerinin, tepede tartışmasız bir otoriteye sahip Hitler ile en yakın arkadaşlarının yer aldığı geniş ve karmaşık bir hiyerarşi oluştu.
Almanya'nın yenilgisi, Hitler'in intiharı ve Müttefiklerin Almanya'yı işgal etmesiyle sonuçlanan II. Dünya Savaşı'nın ardından Nazi Partisi yasaklandı, önde gelen yöneticileri, barışa ve insanlığa karşı işledikleri suçlardan dolaylı cezalandırıldı.
Nazi toplama kampları, Almanca KON ZENTRATİONSLAGER (KZ), üçüncü Reich döneminde Almanya'da Nasyonal sosyalizm karşıtlarının, özellikle de Yahudilerin toplandığı çalışma kampları. Zaman içinde bunların birçoğu, istenmeyen kişilerin gaz odalarında kitle halinde öldürüldüğü birer imha kampına dönüştü.
: Ana Britannica
BAKINIZ
Nasyonal Sosyalizm (Nazizm)
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ve Tarihi
TİP - Türkiye İşçi Partisi
Alman Nasyonal Sosyalist Partisi'nin askerleşmiş polis örgütünün (Schutzstaffel, muhafız kıtası) kısaltılmış adı. Kara Gömlekliler diye de bilinir.
1925 yılında SA Örgütü'nün liderliği altında özel bir grup olarak oluşturuldu. Başlangıçta Hitler'in güvenliğinden sorumluydu. 1929'da SS lideri Heinrich Himmler, bu kuruluşu, SA'nın büyüyen etkisini kırmak amacıyla kullandı. Örgüt, 1934'te doğrudan doğruya Hitler'e bağlandı. Bu tarihten itibaren de Hitler'in ırkçı ideolojisinin koruyucusu ve ülkede iç güvenliği sağlayan bir kuruluş hâline dönüştü. "Uzun Bıçaklar Gecesi" diye adlandırılan 30 Haziran 1934 temizlik harekâtında SS'ler, gelişmelerini engelleyen SA'ları ezdiler. SS, 1936'da partinin güvenlik örgütü olmaktan çıkarak devletin güvenlik örgütü durumuna geldi, partiye ve Hitler'e karşı olanları yok etmekle görevlendirildi. SS'nin Güvenlik Servisi (Sicherheitsdienst, SD), devletin gizli polis örgütü Gestapo'ya hâkim oldu. II. Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla SS'nin iki alt örgütü olan "Verfügungstruppen" (Hazır Kıtalar) ve "TotenkopfverbŞ nde" (Ölü Kafaları Birlikleri), "Waffen-SS" (Silâhlı SS'ler) adı altında birleştiler.
Bu örgüt, 500.000'e ulaşan üyesiyle düzenli Alman ordusuyla rekabet eder duruma geldi. İşgal bölgelerindeki ve toplama kamplarındaki soykırımı yürütme görevini üstlendi. Hitler'e karşı düzenlenen suikastın sonuçsuz kalmasını sağladı (1944). Uluslararası Nürnberg Mahkemesi, 1 Ekim 1946 tarihli kararında dört Nazi kuruluşu olan Gestapo, SS, SD ve parti genelkurmayını suçlu buldu.
MsXlabs.org Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Parti o tarihte güçlü bir siyasal örgüttü. 1932'de 1 300 000 olan üye sayısı 1939' da 8 milyona, 1945 yılı başında ise 11 milyona ulaştı. Parti hiyerarşisinde, aşağıdan yukarıya, şunlar yer alıyordu: blok şefleri (yaklaşık 500 000); 4-8 bloku yöneten hücre şefleri (Zelle)-, 50-500 üyeyi yöneten yerel grup şefleri; partideki görevleri dışında bir de devlet memurluklarını denetleyen kulüp şefleri (Kreisleiter); 1933'te sayıları otuz iki olan ve çoğu kez devlet temsilcisi (Reichsstatthalteıj durumunda bulunan bölge şefleri (Gauleiter). Hitler, parti yönetimini parti kurmay heyetinin (Reichsleitung) yardımcılığında, başkanlar kurulu başkanına (1941'e kadar Rudolf Hess, sonra Martin Bormann) bıraktı. Nazi ideolojisini benimseyen kadınlar nasyonal-sosyalist kadınlar örgütüne (NS Frauenschaft) yazıldılar. üstün bir rol oynamaktan çıkan SA'lar (Sturmabteilungen) Hitler-Jugendlin askeri eğitimiyle yetindiler. SS'ler (Schutzstaffeln) 1934'ten sonra Reich'ın iç güvenliğini (toplama kamplarının korunması, Yahudiler'in ortadan kaldırılması) sağladılar. Büyük bir özenle seçilen ve 1929'da 240 000 üyesi olan bu kast Himmler'in yönetiminde büyük bir önem kazandı, SA'ları kabul etmeyen orduya bile sızmayı başardı. Wehrmacht'ta kariyer yapmak isteyen SS'ler kendi adlarını taşıyan tümenlerde (Waffen-SS) bir araya geldiler.
DEVAMI
Nasyonal Sosyalizm (Nazizm)
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ve Tarihi
TİP - Türkiye İşçi Partisi
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR