nesep -bi isim, eskimiş Arapça neseb Soy, baba soyu. Birleşik Sözler nesebi gayrisahih nesebi sahih hasebi nesebi ...
nesep -bi
isim, eskimiş Arapça neseb
Birleşik Sözler
nesebi gayrisahihnesebi sahihhasebi nesebi
NESEP a. (ar. neseb). Esk. Soy, baba soyu, şecere.
*Antropol. - SOYUİNCİRİ.
*isi. huk. Evladı ana ve babaya bağlayan kan bağları, soy, şecere. || Neseb bil -amud, aşağı doğru inen nesep, doğrusu bir kişinin evlatları, torunları ve bunların evlatları arasındaki bağ. || Neseb bil-arz, kardeşler ve oğulları, amcalar ve oğulları arasındaki bağ. || Neseb bit-tul, yukarıya doğru uzanan nesep; doğrusu babalar dede-7 ler arasındaki bağ.
*Med. huk. Anababa ile çocuklar arasındaki kan bağları. || Çocukla anababa arasındaki hısımlık ilişkisi. (Bk. ansikl. böl.) || Nesebin düzeltilmesi, sahih olmayan nesebin sahih hale getirilmesi. (Bk. ansikl. böl.) || Nesebin reddi, kocanın doğan çocuğun babalığını kabul etmemesi. (Bk. ansikl. böl.) || Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesep. evlatlıkla evlat edinen arasındaki hısımlık ilişkisi. (Bk. ansikl. böl.) || Sahih ya da muntazam nesep, çocukla anababası arasındaki bağın yasaya uygun olması. (Bk. ansikl. böl.) || Sahih olmayan ya da muntazam olmayan nesep, evlilik haricinde doğan ve nesebi düzeltilmeyen ya da evlilik içinde doğduğu halde nesebi reddedilmiş olan çocuğun durumu. (Evlilikdışı nesep de denir.) [Bk. ansikl. böl.]
*ANSİKL. Med. huk. Nesep ilişkisi, yalnız biyolojik bir ilişki değildir. Bu ilişki, ilke olarak, kan bağına dayanmakla beraber, hukuksal bir ilişkidir. Evlilik haricinde doğan ve hukuk açısından babası belirlenmemiş çocukla baba içinde kan bağları bulunmakla beraber, nesep bağları yoktur. Buna karşılık, evlatlıkla evlat edinen içinde kan bağları bulunmadığı halde, nesep bağları vardır. Türk hukukunda nesep, “sahih olan†ve “sahih olmayan†olmak suretiyle ikiye ayrılır.
*Nesebin düzeltilmesi. Ana rahmine düşmüş olduğu tarihten doğduğu güne kadar, annesiyle babası içinde evlilik bağları kurulmayan bir çocuğun nesebi sahih olması imkansız. Sahih olmayan nesebin düzeltilerek sahih duruma getirilmesinin üç yolu vardır: evlenme, mahkeme sonucu, yönetimsel işlem. Evlilik haricinde doğan evlatların nesebi, ana- babanın birbirleriyle evlenmesiyle kendiliğinden sahih duruma gelir (Türk med. k. md. 247). Birbirlerine evlenme sözü verdikleri halde birinin ölmesi ya da evlenme kabiliyetini kaybetmesi sebebiyle, evlenemeyen anababadan doğan evlatların nesebi, mahkeme kararıyla çözülebilir. Nesebin düzeltilmesine ilişkin dava, hayatta kalan ya da temyiz enerjisini korumuş olan ana ya da baba tarafınca açılabileceği şeklinde, çocuk tarafınca da açılabilir. Çocuk ergin olmuşsa, onun onayı alınmadan düzeltme isteği kabul edilmez. Çocuğun ölümünden sonrasında başvurma hakkı onun füruuna (alt soyuna) geçer (Türk med. k. md. 249). yönetimsel işlemle nesebin düzeltilmesi Türk uygar kanunu'nun kabulünden sonrasında, evlendirme memurunun önünde yapılması ihtiyaç duyulan evlilik sözleşmelerinin bilhassa kırsal bölgelerde bu zorunluğa uymadan yapılmış olmasından lanır imam nikâhı, Çağdaş kanun'a bakılırsa geçersizdir. Bu tür evlenmelerden doğan evlatların nesebi de sahih değildir. Bu evlatların nesebinin düzeltilmesi için, bazen af yasaları çıkarılmıştır. Nesebi düzeltilen çocuk, baştan beri sahih nesepli olan çocuğun hukuksal durumunu kazanır. Mesela babasının soyadını ve yurttaşlığını alır.
* Nesebin reddi. Yasa, evlenme sözleşmesinden minimum yüz seksen gün sonrasında doğan çocuğun, ana rahmine evlilik içinde düştüğünü varsayar. Yasaya bakılırsa koca, evlendikten minimum yüz seksen gün sonrasında doğan çocuğun kendisinden olması olasılığı bulunmadığını kanıtlamadıkça evladı reddedemez (Türk med. k. md. 243). Çocuğun, evlenmeden başlayarak yüz sekseninci günden ilkin doğduğu ya da kadının hamile kaldığında kocasından, mahkeme kararıyla, ayrı yaşamış olduğu kanıtlanırsa, koca, ret davasında başka bir kanıt göstermek zorunda değildir. Sadece kadının hamile kaldığında kocasıyla cinsel ilişkide bulunmuş olduğu kanıtlanırsa, nesebin sahih olduğu varsayılır. (BABALIK DAVASI.) Koca, doğumu öğrendiği günden başlayarak bir ay içinde evladı reddedebilir. Ret davası çocukla anasına karşı açılır. Koca, ret süresinin geçmesinden ilkin ölür, temyiz enerjisini kaybeder, bulunmuş olduğu yer kim bilir ya da herhangi bir nedenle çocuğun doğumundan kendisine bilgi verilmezse, çocukla beraber mirasçı olanlar ya da çocuk yüzünden mirastan yoksun talanlar, doğumu öğrendikleri tarihten başlayarak bir ay içinde ret davası açabilirler (Türk med. k. md. 245).
* Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesep. Anababa ve çocuk içinde tan bağına dayanan gerçek bir nesep ilişkisi vardır.
Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesepte İse kan bağları yoktur. Bu ilişki, sözleşmeyle suni olarak yaratılır. Bu tür nesep bağları evlatlık sözleşmesiyle kurulur Evlatlıkla evlat edinen arasındaki nesep bağları, çoğu zaman, sahih nesep kurallarına bağlıdır. Evlatlık kendisini evlat edinenin soyadını alır ve onun mirasçısı olur; küçükse, onun velayeti altına girer.
*Sahih ya da muntazam nesep. Bu tür nesep bağına, "evlilik için nesep" de denir Sahih nesep, üç şekilde olabilir: baştan sahih nesep; sonradan sahih hale getirilmiş nesep; akdi nesep. Baştan sahih nesep, evlilik süresi içinde dünyaya gelen ya da ana rahmine düşmüş olan çocuğun nesebidir. Evlilik süresinde ya da evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde (iddet" müddeti) doğan çocuğun babası, kocadır. Bu süre geçtikten sonrasında doğan çocuğun nesebi sahih olmaz (Türk med. k. md. 241). Sonradan sahih hale getirilmiş nesep, evlilikdışında doğduğundan nesebi sahih olmayan çocuğun nesebinin, nesebin düzeltilmesi yöntemiyle (evlenme, mahkeme sonucu, yönetimsel işlem) sahih nesep haline getirilmesidir Netice olarak, bu durumda nesebi düzeltilmiş çocuğun, nesebi, baştan beri sahih olan çocuktan farkı kalmaz. Sahih nesebin üçüncü şekli, akdi nesep, doğrusu evlatlık sözleşmesiyle yaratılan nesep bağıdır. Sahih nesebin genel kuralları Türk med. k.'nun 259.-261. maddelerinde belirtilmiştir. Nesebi sahih olan çocuk babasının soyadını taşır ve onun yurttaşlığını alır (md. 259).
Çocuğun bakım ve eğitimi için lüzumlu giderler ana ve babaya düşer (md. 261). Çocuk küçükken ana ve babasının velayeti altındadır; yasal bir niçin olmadıkça velayet anababadan alınamaz (md. 262).
* Sahih olmayan ya da muntazam olmayan nesep. Evlilikdışında doğup nesebi düzeltilmemiş olan ya da evlilik içinde doğduğu halde nesebi reddedilmiş olan çocuğun nesebi sahih olmaz.
Buna bakılırsa
1. çocuğun ana rahmine düşmüş olduğu ya da doğduğu anda birbiriyle evli olmayan adam ve kadının birleşmesinden doğan evlatların;
2. evliliğin sona ermesinden üç yüz gün geçtikten sonrasında doğan evlatların;
3. asla meydana gelmemiş bir evlenmeden (mesela dini nikâhla evlenme) doğan evlatların;
4. evlilik içinde doğdukları halde, doğuran kadının kocası tarafınca nesebi reddedilmiş olan evlatların nesebi sahih sayılmaz.
Türk med. k.'na bakılırsa, evlilikdışı çocukla baba içinde hiçbir hukuksal ilişki yoktur. Aralarındaki biyolojik bağ, hiçbir hukuksal netice doğurmaz. Bu konudaki tek kural dışı, çocukla baba içinde bir evlenme engeli bulunmasıdır; nesep sahih olmasa da, usul ve füru içinde evlenmek yasaktır (Türk. med. k. md. 92). Bu şekilde bir çocuk babasının mirasçısı olması imkansız; onun soyadını taşıyamaz. Aralarında hukuksal bir bağın doğması için, çocuğun babası tarafınca tanınması ya da mahkeme tarafınca o kişinin babalığına karar verilmesi gerekir. (TANIMA.) Babası, tanıma ya da babalığa hükümle belirlenmemişse bu çocuk hukuksal açıdan babasız sayılır. Bu durumdaki çocuk, yalnız anaya bağlanır ve onun soyadını alır. Bunun için ananın evladı tanımasına gerek kalmamıştır. Çocukla anası ve anasının hısımları arasındaki hukuksal bağ, ilke olarak, nesebi sahih çocuklarla anaları arasındaki hukuksal bağın aynısıdır.
*Cez. huk. Nesep cürümleri, nesebin saklanmasına ilişkin suçlar. (Bir evladı gizleyerek ya da yerine başka bir çocuk koyarak o çocuğun nesebini yok eden ya da değiştiren şahıs bir yıldan beş yıla tadar hapis cezasına çarptırılır Meşru ya da nesebi ikrar olunmuş bir çocuğun kim bulunduğunu saklayarak bir kuruma bırakan ya da hayır sahibi tarafınca alınmak suretiyle her insanın görebileceği bir yere bırakan şahıs üç aydan iki yıla tadar hapsedilir. Fail, çocuğun usulünden [üst soy] biriyse hapis cezası bir yıldan üç yıla tadar uzar [Türk cez. k. md. 445, 446].)
*Antropol. - SOYUİNCİRİ.
*isi. huk. Evladı ana ve babaya bağlayan kan bağları, soy, şecere. || Neseb bil -amud, aşağı doğru inen nesep, doğrusu bir kişinin evlatları, torunları ve bunların evlatları arasındaki bağ. || Neseb bil-arz, kardeşler ve oğulları, amcalar ve oğulları arasındaki bağ. || Neseb bit-tul, yukarıya doğru uzanan nesep; doğrusu babalar dede-7 ler arasındaki bağ.
*Med. huk. Anababa ile çocuklar arasındaki kan bağları. || Çocukla anababa arasındaki hısımlık ilişkisi. (Bk. ansikl. böl.) || Nesebin düzeltilmesi, sahih olmayan nesebin sahih hale getirilmesi. (Bk. ansikl. böl.) || Nesebin reddi, kocanın doğan çocuğun babalığını kabul etmemesi. (Bk. ansikl. böl.) || Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesep. evlatlıkla evlat edinen arasındaki hısımlık ilişkisi. (Bk. ansikl. böl.) || Sahih ya da muntazam nesep, çocukla anababası arasındaki bağın yasaya uygun olması. (Bk. ansikl. böl.) || Sahih olmayan ya da muntazam olmayan nesep, evlilik haricinde doğan ve nesebi düzeltilmeyen ya da evlilik içinde doğduğu halde nesebi reddedilmiş olan çocuğun durumu. (Evlilikdışı nesep de denir.) [Bk. ansikl. böl.]
*ANSİKL. Med. huk. Nesep ilişkisi, yalnız biyolojik bir ilişki değildir. Bu ilişki, ilke olarak, kan bağına dayanmakla beraber, hukuksal bir ilişkidir. Evlilik haricinde doğan ve hukuk açısından babası belirlenmemiş çocukla baba içinde kan bağları bulunmakla beraber, nesep bağları yoktur. Buna karşılık, evlatlıkla evlat edinen içinde kan bağları bulunmadığı halde, nesep bağları vardır. Türk hukukunda nesep, “sahih olan†ve “sahih olmayan†olmak suretiyle ikiye ayrılır.
*Nesebin düzeltilmesi. Ana rahmine düşmüş olduğu tarihten doğduğu güne kadar, annesiyle babası içinde evlilik bağları kurulmayan bir çocuğun nesebi sahih olması imkansız. Sahih olmayan nesebin düzeltilerek sahih duruma getirilmesinin üç yolu vardır: evlenme, mahkeme sonucu, yönetimsel işlem. Evlilik haricinde doğan evlatların nesebi, ana- babanın birbirleriyle evlenmesiyle kendiliğinden sahih duruma gelir (Türk med. k. md. 247). Birbirlerine evlenme sözü verdikleri halde birinin ölmesi ya da evlenme kabiliyetini kaybetmesi sebebiyle, evlenemeyen anababadan doğan evlatların nesebi, mahkeme kararıyla çözülebilir. Nesebin düzeltilmesine ilişkin dava, hayatta kalan ya da temyiz enerjisini korumuş olan ana ya da baba tarafınca açılabileceği şeklinde, çocuk tarafınca da açılabilir. Çocuk ergin olmuşsa, onun onayı alınmadan düzeltme isteği kabul edilmez. Çocuğun ölümünden sonrasında başvurma hakkı onun füruuna (alt soyuna) geçer (Türk med. k. md. 249). yönetimsel işlemle nesebin düzeltilmesi Türk uygar kanunu'nun kabulünden sonrasında, evlendirme memurunun önünde yapılması ihtiyaç duyulan evlilik sözleşmelerinin bilhassa kırsal bölgelerde bu zorunluğa uymadan yapılmış olmasından lanır imam nikâhı, Çağdaş kanun'a bakılırsa geçersizdir. Bu tür evlenmelerden doğan evlatların nesebi de sahih değildir. Bu evlatların nesebinin düzeltilmesi için, bazen af yasaları çıkarılmıştır. Nesebi düzeltilen çocuk, baştan beri sahih nesepli olan çocuğun hukuksal durumunu kazanır. Mesela babasının soyadını ve yurttaşlığını alır.
* Nesebin reddi. Yasa, evlenme sözleşmesinden minimum yüz seksen gün sonrasında doğan çocuğun, ana rahmine evlilik içinde düştüğünü varsayar. Yasaya bakılırsa koca, evlendikten minimum yüz seksen gün sonrasında doğan çocuğun kendisinden olması olasılığı bulunmadığını kanıtlamadıkça evladı reddedemez (Türk med. k. md. 243). Çocuğun, evlenmeden başlayarak yüz sekseninci günden ilkin doğduğu ya da kadının hamile kaldığında kocasından, mahkeme kararıyla, ayrı yaşamış olduğu kanıtlanırsa, koca, ret davasında başka bir kanıt göstermek zorunda değildir. Sadece kadının hamile kaldığında kocasıyla cinsel ilişkide bulunmuş olduğu kanıtlanırsa, nesebin sahih olduğu varsayılır. (BABALIK DAVASI.) Koca, doğumu öğrendiği günden başlayarak bir ay içinde evladı reddedebilir. Ret davası çocukla anasına karşı açılır. Koca, ret süresinin geçmesinden ilkin ölür, temyiz enerjisini kaybeder, bulunmuş olduğu yer kim bilir ya da herhangi bir nedenle çocuğun doğumundan kendisine bilgi verilmezse, çocukla beraber mirasçı olanlar ya da çocuk yüzünden mirastan yoksun talanlar, doğumu öğrendikleri tarihten başlayarak bir ay içinde ret davası açabilirler (Türk med. k. md. 245).
* Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesep. Anababa ve çocuk içinde tan bağına dayanan gerçek bir nesep ilişkisi vardır.
Akdi ya da sözleşmeye dayanan nesepte İse kan bağları yoktur. Bu ilişki, sözleşmeyle suni olarak yaratılır. Bu tür nesep bağları evlatlık sözleşmesiyle kurulur Evlatlıkla evlat edinen arasındaki nesep bağları, çoğu zaman, sahih nesep kurallarına bağlıdır. Evlatlık kendisini evlat edinenin soyadını alır ve onun mirasçısı olur; küçükse, onun velayeti altına girer.
*Sahih ya da muntazam nesep. Bu tür nesep bağına, "evlilik için nesep" de denir Sahih nesep, üç şekilde olabilir: baştan sahih nesep; sonradan sahih hale getirilmiş nesep; akdi nesep. Baştan sahih nesep, evlilik süresi içinde dünyaya gelen ya da ana rahmine düşmüş olan çocuğun nesebidir. Evlilik süresinde ya da evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde (iddet" müddeti) doğan çocuğun babası, kocadır. Bu süre geçtikten sonrasında doğan çocuğun nesebi sahih olmaz (Türk med. k. md. 241). Sonradan sahih hale getirilmiş nesep, evlilikdışında doğduğundan nesebi sahih olmayan çocuğun nesebinin, nesebin düzeltilmesi yöntemiyle (evlenme, mahkeme sonucu, yönetimsel işlem) sahih nesep haline getirilmesidir Netice olarak, bu durumda nesebi düzeltilmiş çocuğun, nesebi, baştan beri sahih olan çocuktan farkı kalmaz. Sahih nesebin üçüncü şekli, akdi nesep, doğrusu evlatlık sözleşmesiyle yaratılan nesep bağıdır. Sahih nesebin genel kuralları Türk med. k.'nun 259.-261. maddelerinde belirtilmiştir. Nesebi sahih olan çocuk babasının soyadını taşır ve onun yurttaşlığını alır (md. 259).
Çocuğun bakım ve eğitimi için lüzumlu giderler ana ve babaya düşer (md. 261). Çocuk küçükken ana ve babasının velayeti altındadır; yasal bir niçin olmadıkça velayet anababadan alınamaz (md. 262).
* Sahih olmayan ya da muntazam olmayan nesep. Evlilikdışında doğup nesebi düzeltilmemiş olan ya da evlilik içinde doğduğu halde nesebi reddedilmiş olan çocuğun nesebi sahih olmaz.
Buna bakılırsa
1. çocuğun ana rahmine düşmüş olduğu ya da doğduğu anda birbiriyle evli olmayan adam ve kadının birleşmesinden doğan evlatların;
2. evliliğin sona ermesinden üç yüz gün geçtikten sonrasında doğan evlatların;
3. asla meydana gelmemiş bir evlenmeden (mesela dini nikâhla evlenme) doğan evlatların;
4. evlilik içinde doğdukları halde, doğuran kadının kocası tarafınca nesebi reddedilmiş olan evlatların nesebi sahih sayılmaz.
Türk med. k.'na bakılırsa, evlilikdışı çocukla baba içinde hiçbir hukuksal ilişki yoktur. Aralarındaki biyolojik bağ, hiçbir hukuksal netice doğurmaz. Bu konudaki tek kural dışı, çocukla baba içinde bir evlenme engeli bulunmasıdır; nesep sahih olmasa da, usul ve füru içinde evlenmek yasaktır (Türk. med. k. md. 92). Bu şekilde bir çocuk babasının mirasçısı olması imkansız; onun soyadını taşıyamaz. Aralarında hukuksal bir bağın doğması için, çocuğun babası tarafınca tanınması ya da mahkeme tarafınca o kişinin babalığına karar verilmesi gerekir. (TANIMA.) Babası, tanıma ya da babalığa hükümle belirlenmemişse bu çocuk hukuksal açıdan babasız sayılır. Bu durumdaki çocuk, yalnız anaya bağlanır ve onun soyadını alır. Bunun için ananın evladı tanımasına gerek kalmamıştır. Çocukla anası ve anasının hısımları arasındaki hukuksal bağ, ilke olarak, nesebi sahih çocuklarla anaları arasındaki hukuksal bağın aynısıdır.
*Cez. huk. Nesep cürümleri, nesebin saklanmasına ilişkin suçlar. (Bir evladı gizleyerek ya da yerine başka bir çocuk koyarak o çocuğun nesebini yok eden ya da değiştiren şahıs bir yıldan beş yıla tadar hapis cezasına çarptırılır Meşru ya da nesebi ikrar olunmuş bir çocuğun kim bulunduğunu saklayarak bir kuruma bırakan ya da hayır sahibi tarafınca alınmak suretiyle her insanın görebileceği bir yere bırakan şahıs üç aydan iki yıla tadar hapsedilir. Fail, çocuğun usulünden [üst soy] biriyse hapis cezası bir yıldan üç yıla tadar uzar [Türk cez. k. md. 445, 446].)
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR