Pil nedir ve pilin çabalama prensibi nasıldır? Pillerin türleri ile ilk kullanılan piller ve bu pillerin şemaları/kesitlerinin yer almış old...
Pil nedir ve pilin çabalama prensibi nasıldır? Pillerin türleri ile ilk kullanılan piller ve bu pillerin şemaları/kesitlerinin yer almış olduğu yazımız.
Kimyasal enerjiyi, elektrik enerjisine çeviren araçlara «pil» denir. Pilin, genel olarak, iki ucu vardır. Bu uçlara bir dönem bağlanırsa, pil devreden elektrik akımı geçirir. Bu uçlara «pilin kutupları» denir. Kutuplardan bir artı, birisi de eksidir. Pil doğru akım verir. Bundan dolayı elektrik akımı artı ( + ) kutuptan eksi (—) kutba doğru akar. Pil ile elektrik elde etmeyi ilk kez İtalyan bilgini Volta bulmuş olduğu için bu tür pillere «Volta pili» de denir.
Volta Pilleri
Volta pilleri, genel olarak, ikiye ayrılır: Bir çeşidinde pili, kullandıktan sonrasında akım vermez hale erişince, atmak gerekir. Bu tür pillere «âdi pil» ya da «kuru pil» denir. Başka bir pil çeşidinde ise elektrik akımı vermez hale gelen pil, hususi işlemler sonunda, gene akım vermeye başlar. Bunlara da «akümülatör» denir.
En kolay pil, sulu bir sülfürik asit eriyiği içine bakır ve çinko levhalarını batırmakla elde edilir. Bu levhalara «kutup» dendiği benzer biçimde «elektrot» da denir. Bakır levha artı ( + ) / çinko levha da eksi (—) kutup olur. Pilin uçlarına bağlanan devreden bakırdan çinkoya doğru bir akım geçer. Bu akımı doğuran kimyasal vaka bir elektrolizdir. Sülfürik asidin H iyonları bakır levha üstünde toplanırlar. Çinko levha ise çinko iyonlarını eriyik içine salar. Bu şekilde, çinko levha eksi duruma geçer. Artı iyon alan bakır levha ise artı durumuna geçer. Çünkü levhadaki elektronlar, pilin ucuna bağlanan devrenin iletken telindeki elektronları iterler. Bu etkiye artı yüklü bakır levhanın çekimi de yardım edince dış devreden akım geçer.
Hidrojen iyonlarının bakır levha üstünde toplanmaları sonunda pil bundan böyle akım vermez hale gelir. Bu vakaya «polarma» denir. Pili atmak, yenisini alabilmek gerekir. Pillere polarmayı azaltmak için bir takım cisimler karıştırılır. Yalnız, gene de her pilin vereceği elektrik enerjisinin miktarı bellidir. Bu oranda enerji veren pil bundan böyle iş göremez hale gelir.
Pilin vereceği gerilim de bellidir Pilin gerilimi üstünde yazılıdır. Minik cep pilleri, genel olarak, 1,5 voltluk, 3 voltluk, 4,5 voltluk ol-arak yapılır. Daha başka maksatlar için kullanılan hususi piller ise daha yüksek gerilimler verir. Bunların en fazlaca raslananı radyo pilleridir.
Löklânşe Pili
Fransız bilgini Georges Leclanche (löklânşe) nin bulmuş olduğu pil de «kuru pil»lerdendir. Bunda karbondan bir artı elektrot, çinkodan da bir eksi elektrot vardır. İkisinin arasına kâğıda emdirilmiş amonyum klorür (NHCl) konur. Yukarıda anlatılana benzer kimyasal vakalar sonunda bu pil de elektrik akımı verir.
Elektrotları, aradaki eriyiği başka olan daha bir sürü pil çeşidi vardır, hepsinin emek vermesi aynıdır.
YORUMLAR