SİNDİRİM a. Gösterim: 68 Boyut: 26.6 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/> 1. Besinlerin sindirim aygıtı içind...
SİNDİRİM a. 
Gösterim: 68
Boyut: 26.6 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>
1. Besinlerin sindirim aygıtı içinde dolaşıma geçebilecek derecede düşük molekül ağırlıklı kimyasal maddelere dönüşmesi. (Eşanl. HAZIM.) [Bk. ansikl. böl. Fizyol.]
2. Sindirim aygıtı. sindirime katkıda bulunan organların tümü. (Bk. ansikl. böl. Anat.) || Sindirim borusu. ağız, yiyecek borusu, mide ve bağırsaktan oluşan tüm. || Sindirim gücü, sindirim özsularının besinlerin sindirimini sağlama gücü. || Sindirim özsuları, sindirim bezlerinin (mide, pankreas vb.) salgı ürünleri.
—Biyol. Hücre içi sindirim, bir hücrenin içinde kendi enzimleri yardımıyla meydana gelen sindirim.
—Eczc. Sindirimi kolaylaştırıcı ilaç, sindirim sisteminin çalışmasını uyarabilen ve sindirimi iyileştiren ilaç. (Bu etkiye haiz maddeler içinde centiyane, kınakına şeklinde acı bitkiler, anason, nane şeklinde gaz gidericiler, sodyum bikarbonat şeklinde tuzlar ve mide özsuları sayılabilir.)
—Patol. Sindirim bozukluğu, karaciğer ya da safra yolları hastalıkları ve gastrekto- mi ya da pankreas yetersizliği yüzünden sindirimde meydana gelen bozukluk.
—Zootekn. Sindirim katsayısı, bir hayvanın yediği besinin dışkı halinde bulunmayan kısmını gösteren sayı. (Bk. ansikl. böl. Zootekn.)
—ANSİKL. Anat. Sindirim aygıtının embriyondaki kökeni orta bağırsağı veren endodermdir; buna önbağırsak (ağız ardı bölge) ve sonbağırsak (anüs çevresi bölge) adlı iki ektoderm oluşumu eklenebilir. Diploblastik hayvanlarda (süngerler, knidliler, kaburgalımedüzler) fazlaca büyük olan sindirim aygıtı bedendeki tek boşluğu oluşturur. Denizanalarındaki karmaşık yapısı sebebiyle ona mide-damar aygıtı demek daha doğru olur. Knidlilerde, kabur- galımedüzlerde ve yassısolucanlarda sindirim aygıtı kese biçimindedir; ağız, sırasıyla, gıda alıntına ve gıda artıklannın dışarı atılmasına yarar. Anüs, nemertinlerden başlayarak belirginleşir ve sindirim kanalının tek yönde işlemesini sağlayarak, birbirini izleyen bölgelerin ayrı işlevleri üstlenebilecek şekilde-farklılaşmasına olanak verir: gıda yumağının ilkin mekanik, sonrasında kimyasal parçalanması, sindirim ve en sonunda emilme Çoğu zaman depolama bölgeleri de bulunur ve bunlara kursak adı verilir. Mekanik parçalanma (yumuşak- çalarda dişlidil ve omurgalılarda diş şeklinde birçok mekanizmalar yardımıyla) ağız boşluğı mda ya da bir katının içinde, kimyasal parçalanma midede, enzimsel sindirim ve emilme incebağırsakta, eğer gerekliyse suyun geri emilmesi-kalınbağırsakta gerçekleşir. Asalak yaşama uyum sağlandığında (mesela şeritler) sindirim aygıtı kaybolabilir. Beslenme biçimi sindirim aygıtının biçimini ve uzunluğunu belirler: besinlerin kolay emilebildiği hayvanlarda (etçiller) kısa, sindirimi güç besinler alan hayvanlarda ise uzundur (otçullar). Bu sonuncularda, çoğu zaman selülozun sindirimini elde eden ortakyaşar bakterilerce varlıklı bir cep (gevişgetirenlerin ve da muzsuların işkembesi, kemirgenlerin körbağırsağı) bulunur. Bazı türler (planaryalar, denizyıldızları), bir avın besleyici öğelerini soğurmak için öncesinden midelerini dışarı çıkarabilirler. Kordalılarda. sindirim borusunun ön kısmında, kısaca yutakta, yan taraflarda solungaç yarığı denilen ve ilk olarak gıda alımına (mikrofaji) vs bunun yanı sıra da solunuma yarayan yarıklar bulunur. Sölomlu halkalısolucanlardan başlayarak sindirim borusunun çeperinde, bir koryonla beraber bir mukoza ve bunu destekleyen, gıda topağının ilerlemesi için lüzumlu sığamsal hareketleri elde eden, mezoderm kökenli bir kas tabakası bulunur. Mukoza enzim salgılayan çeşitli salgı bezleri ihtiva eder. Omurgalılarda bu bezlerden ikisi sindirim borusunun iki destek organını oluşturur: karaciğer' ve pankreas insanoğlunun sindirim aygıtı, besinlerin dişler tarafınca parçalanıp öğütüldüğü ağızla adım atar. Besinler oradan dille arkaya, ilkin yutağa ve sonrasında yemekborusuna itilir. Yemekborusu, besinlerin piloru geçip incebağırsağa ulaşmadan ilkin durakladığı geniş bir cep olan mideyle devam eder. Incebağırsak üç kısımdan oluşur: duode- num (onikiparmakbağırsağı), jejunum ve körbağırsak kapağı hizasında körbağır- sakla birleşen ileum. Körbağırsak, kalınbağırsağın (kolon) ilk parçasıdır. Kalınbağırsağın kısımları da sırasıyla sağ ya da çıkan kalınbağırsak, enine kalınbağırsak sol ya da inen kalınbağırsak ve leğenin içindeki sigmamsı kalınbağırsaktır. Kalınbağırsak gödenbağırsağıyla devam eder ve sindirim borusu anusla sonlanır.
Sindirim borusuna, besinlerin kimyasal dönüşümünde çok mühim işlevleri olan birçok salgı bezi eklidir; bunların başlıcaları tükürük bezleri, mide çeperindeki salgı bezleri, karaciğer ve pankreas (oniki- parmakbağırsağı düzeyinde) ve incebağırsak mukozasındaki bezlerdir.
Gösterim: 68Boyut: 26.6 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>
1. Besinlerin sindirim aygıtı içinde dolaşıma geçebilecek derecede düşük molekül ağırlıklı kimyasal maddelere dönüşmesi. (Eşanl. HAZIM.) [Bk. ansikl. böl. Fizyol.]
2. Sindirim aygıtı. sindirime katkıda bulunan organların tümü. (Bk. ansikl. böl. Anat.) || Sindirim borusu. ağız, yiyecek borusu, mide ve bağırsaktan oluşan tüm. || Sindirim gücü, sindirim özsularının besinlerin sindirimini sağlama gücü. || Sindirim özsuları, sindirim bezlerinin (mide, pankreas vb.) salgı ürünleri.
—Biyol. Hücre içi sindirim, bir hücrenin içinde kendi enzimleri yardımıyla meydana gelen sindirim.
—Eczc. Sindirimi kolaylaştırıcı ilaç, sindirim sisteminin çalışmasını uyarabilen ve sindirimi iyileştiren ilaç. (Bu etkiye haiz maddeler içinde centiyane, kınakına şeklinde acı bitkiler, anason, nane şeklinde gaz gidericiler, sodyum bikarbonat şeklinde tuzlar ve mide özsuları sayılabilir.)
—Patol. Sindirim bozukluğu, karaciğer ya da safra yolları hastalıkları ve gastrekto- mi ya da pankreas yetersizliği yüzünden sindirimde meydana gelen bozukluk.
—Zootekn. Sindirim katsayısı, bir hayvanın yediği besinin dışkı halinde bulunmayan kısmını gösteren sayı. (Bk. ansikl. böl. Zootekn.)
—ANSİKL. Anat. Sindirim aygıtının embriyondaki kökeni orta bağırsağı veren endodermdir; buna önbağırsak (ağız ardı bölge) ve sonbağırsak (anüs çevresi bölge) adlı iki ektoderm oluşumu eklenebilir. Diploblastik hayvanlarda (süngerler, knidliler, kaburgalımedüzler) fazlaca büyük olan sindirim aygıtı bedendeki tek boşluğu oluşturur. Denizanalarındaki karmaşık yapısı sebebiyle ona mide-damar aygıtı demek daha doğru olur. Knidlilerde, kabur- galımedüzlerde ve yassısolucanlarda sindirim aygıtı kese biçimindedir; ağız, sırasıyla, gıda alıntına ve gıda artıklannın dışarı atılmasına yarar. Anüs, nemertinlerden başlayarak belirginleşir ve sindirim kanalının tek yönde işlemesini sağlayarak, birbirini izleyen bölgelerin ayrı işlevleri üstlenebilecek şekilde-farklılaşmasına olanak verir: gıda yumağının ilkin mekanik, sonrasında kimyasal parçalanması, sindirim ve en sonunda emilme Çoğu zaman depolama bölgeleri de bulunur ve bunlara kursak adı verilir. Mekanik parçalanma (yumuşak- çalarda dişlidil ve omurgalılarda diş şeklinde birçok mekanizmalar yardımıyla) ağız boşluğı mda ya da bir katının içinde, kimyasal parçalanma midede, enzimsel sindirim ve emilme incebağırsakta, eğer gerekliyse suyun geri emilmesi-kalınbağırsakta gerçekleşir. Asalak yaşama uyum sağlandığında (mesela şeritler) sindirim aygıtı kaybolabilir. Beslenme biçimi sindirim aygıtının biçimini ve uzunluğunu belirler: besinlerin kolay emilebildiği hayvanlarda (etçiller) kısa, sindirimi güç besinler alan hayvanlarda ise uzundur (otçullar). Bu sonuncularda, çoğu zaman selülozun sindirimini elde eden ortakyaşar bakterilerce varlıklı bir cep (gevişgetirenlerin ve da muzsuların işkembesi, kemirgenlerin körbağırsağı) bulunur. Bazı türler (planaryalar, denizyıldızları), bir avın besleyici öğelerini soğurmak için öncesinden midelerini dışarı çıkarabilirler. Kordalılarda. sindirim borusunun ön kısmında, kısaca yutakta, yan taraflarda solungaç yarığı denilen ve ilk olarak gıda alımına (mikrofaji) vs bunun yanı sıra da solunuma yarayan yarıklar bulunur. Sölomlu halkalısolucanlardan başlayarak sindirim borusunun çeperinde, bir koryonla beraber bir mukoza ve bunu destekleyen, gıda topağının ilerlemesi için lüzumlu sığamsal hareketleri elde eden, mezoderm kökenli bir kas tabakası bulunur. Mukoza enzim salgılayan çeşitli salgı bezleri ihtiva eder. Omurgalılarda bu bezlerden ikisi sindirim borusunun iki destek organını oluşturur: karaciğer' ve pankreas insanoğlunun sindirim aygıtı, besinlerin dişler tarafınca parçalanıp öğütüldüğü ağızla adım atar. Besinler oradan dille arkaya, ilkin yutağa ve sonrasında yemekborusuna itilir. Yemekborusu, besinlerin piloru geçip incebağırsağa ulaşmadan ilkin durakladığı geniş bir cep olan mideyle devam eder. Incebağırsak üç kısımdan oluşur: duode- num (onikiparmakbağırsağı), jejunum ve körbağırsak kapağı hizasında körbağır- sakla birleşen ileum. Körbağırsak, kalınbağırsağın (kolon) ilk parçasıdır. Kalınbağırsağın kısımları da sırasıyla sağ ya da çıkan kalınbağırsak, enine kalınbağırsak sol ya da inen kalınbağırsak ve leğenin içindeki sigmamsı kalınbağırsaktır. Kalınbağırsak gödenbağırsağıyla devam eder ve sindirim borusu anusla sonlanır.
Sindirim borusuna, besinlerin kimyasal dönüşümünde çok mühim işlevleri olan birçok salgı bezi eklidir; bunların başlıcaları tükürük bezleri, mide çeperindeki salgı bezleri, karaciğer ve pankreas (oniki- parmakbağırsağı düzeyinde) ve incebağırsak mukozasındaki bezlerdir.
Kaynak: Büyük Larousse
Sindirim sistemi nedir?
Sindirim Sistemi Nedir - Sindirim Sisteminin Yapısı ve Görevleri
Sindirim sisteminin önemi nedir?
—Nebat fizyol. Çoğu zaman, bitkilerin kendi içlerinde ve kendileri tarafınca depolanmış yedek besinler sindirime mevzu olur; bu maddeler (nişasta, yağlı maddeler, inülin, sakkaroz) enzimler tarafınca emilebilir ürünlere çevrilir. Şekerlerin sindirimi yalnız hidrolizden ibaret değildir ve bununla beraber izomerleşme de vardır; mesela arpada nişastadan maltoz değil sakkaroz oluşur. Çenetlerin epitelyumu, ya tanenin olgunlaşması esnasında ya da çimlenmeyle beraber, gerçek bir sindirim alanına dönüşerek, albumen depolarının kullanılabilmesi için lüzumlu enzimleri salgılar (buğday, mısır, hurma). Etçil bitkilerde, avlanan hayvanların azotlu maddelerinin dışta sindirimi yaprağın dışına verilen proteazlar yardımıyla ihtimaller içindedir; bu şekilde oluşan aminoasitler nebat tarafınca emilir ve sonrasında genel metabolizmaya verilir. Bu sindirim biçimine bakteri ve mantarlarda rastlanır.
—Fizyol. Sindirim, sindirim aygıtı içinde gerçekleşir. Burada hem mekanik hem kimyasal olgular sözkonusudur. Mekanik olguların işlevi, gıdaları kimyasal dönüşümlerini kolaylaştıracak şekilde parçalara ayırmaktır: çiğneme esnasında besinler dişler tarafınca öğütülür; bu da sindirim özsularının etkileyeceği yüzeyleri artırır; çiğneme esnasında besinler tükürükle ıslanır; oluşan gıda lokması mideye iner; bu organın çeperindeki kas liflerinin kasılmasıyla orada iyice .yoğrulur ve böy- lece mide özsuyuyla karışır. Hemen sonra bağırsağın hareketliliği de (bölütsel hareketler) sindirim özsularının tesirini kolaylaştırır; bu hareketlilik incebağırsağın içinde ne olduğunun kalınbağırsağa geçmesi için de önemlidir (sığamsal hareketler). Kimyasal vakalar, alınan çeşitli besinlerin bağırsak mukozasını geçmesi ve tümürler tarafınca emilmesi için lüzumlu değişimleri sağlar. Yalnız su, madensel tuzlar ve rahat şekerler ya da oz'lar öncesinden değişiklik geçirmeksizin bağırsak barajını aşabilir; besinlerin içinde bulunan şekerler 6 C atomlu biçimlere (glukoz, levuloz, glaktoz), pra teinler ise aminoasitlere dönüşmelidir; yağlar emülsiyonlaşmalı, yağ asidine, sabuna ve gliserine dönüşmelidir. Karmaşık organik moleküllerin daha rahat moleküllere bu şekilde hidrolizlenmesi, sindirim özsuları ve içerdikleri enzimler yardımıyla gerçekleşir.
* Glusitlerin dönüşümünde rol oynayan enzimler. Bunlardan ptyalin ya da tükürük amilazı, nişastayı parçalar; pankreas amilazı nişastayı hidrolizleyerek destrin ve maltoz haline getirir; bağırsak amilazı da aynı etkiyi yapar. Bundan başka bağırsak özsuyunda daima maltozu iki glukoz molekülüne çeviren maltaz, sakkarozu glukoz ve levüloza çeviren invertaz, ya da sûkraz ve laktozu glukoz ve galaktoza çeviren laktaz enzimleri bulunur.
* Protitlerin sindirimini elde eden enzimler. Midede (mide özsuyundaki hidroklorik asidin etkisiyle pepsinojenin pepsine dönüşmesi sonucunda oluşur) pepsin, proteinleri peptonlara ve öteki polipeptitlere dönüştürür; prezür ya da lablerment sütü pıhtılaştıran bir enzimdir. Bağrsakta, parkreas özsuyunun tripsini, sağlam kalmış proteinleri ilkin polipeptitlere, sonrasında aminoasitlere ayırır. Bağırsak özsuyundaki erepsin yalnız pepsin ve tripsinle sindirilmeyen polipeptitlere tesir gösterir ve onları aminoasitlere hidroliz eder.
* Yağların sindirimi. Pankreasın çıkardığı lipaz yağları, kısaca lipitleri emülsiyon haline getirir ve sabunlaştırır. Baırsak özsuyundaki lipaz daha ilkin emülsiyon haline gelmiş yağları sabunlaştırır. Pankreas özsuyunun yağlar üstündeki sindirici tesiri için safra da gereklidir.
—Karş. fizyol. Canlılarda sindirim iki ayrı işlev şeklinde incelenebilir: yedek besinlerin sindirilmesi ve ele geçirilen yeni besinlerin sindirilmesi. Yedek besinlerin sindirilmesi canlı hücrelerin içinde, ya hücrenin kendi çıkarına (kas glikojeni) ya da organizmanın öteki kısımlarının yararına (karaciğer glikojeni, patates yumrusunun nişastası vb.), sindirilen maddelerin dolaşan sıvılara verilmesiyle (toplardamar kanı, özsular) gerçekleşir. Alınan besinlerin sindirimi de iki şekilde.olur: dışta olan, ya da önsindirim ve içte olan ve yalnız hayvanlarda bulunan, sözcüğün gerçek anlamında sindirim. Dış önsindirim yalnız bakterilerde ve birbiriyle hiçbir akrabalığı olmayan ufak nebat ve hayvan gruplarında gözlenir: denizyıldızları, örümcekler, karıncaaslanı larvaları, bazı sinekler, böcekçil bitkiler (sinekkapan, böcekkapan, suibriği). Burada ilkin sindirim özsularının dışa salgılanması, sonrasında sindirilen besinin emilerek, ya direkt genel dolaşıma (böcekçil bitkiler, denizyıldızları) ya da çoğu zaman ufak bir sindirim aygıtına (örümcekler, karıncaaslanılarvaları) verilerek kullanılması sözkonusudur. (Bk. Nebat fizyol.) Alışılmış anlamında sindirim sadece insan ile gevişgetiren memeliler grubu içinde farklılık gösterir: bu hayvanlar büyük oranda çiğnenmemiş otu aceleyle işkembelerine doldurduktan sonrasında dinlenmeye geçtiklerinde bunu ufak parçalar halinde yine ağızlarına getirerek tekrardan çiğner, yutar ve öteki hayvanlar şeklinde sindirirler. Hayvanların birçoğunda sindirim tam değildir: bir çok böcek türü dışkılarda bulunan besleyici artıklarla, hatta serçeler at fışkısında buldukları tanelerle beslenirler.
—Zootekn. Sindirim katsayısındaki değişmeler, evcil hayvanlara yedirilen besinlerin besleyici tutarındaki değişikliğin esas nedenidir. Sindirim katsayısı ne kadar yüksekse besinler o denli çok besleyicidir. Genel olarak kaba yemlerin sindirim katsayısı içerdikleri selüloz oranının azlığıyla ters orantılıdır. Sindirim katsayısı (aynı gıda için) hayvan türüne gore de değişebilir; mesela gevişgetirenlerde kaba yemlerin (kuru ot, saman) sindirim katsayıları, atlardakine ve domuzlardakine gore daha yüksektir. Vücuttan atılan dışkı maddelerinde endoıen (iç) kökenli öğelerin varlığının hesaba katılıp katılmamasına gore de gerçek sindirim ile görünür sindirim içinde fark yapılır.
Kaynak: Büyük Larousse
SİNDİRİM NEDİR?
- Canlılık olaylarının devamı için alınan gıda maddelerinin değişerek enerjiye çevrilmesi gerekmektedir.
- Bu gıda maddeleri doğada değişik şekilde bulunan karbonhidrat, yağ, proteinler, su, mineral maddeler ve vitaminlerdir.
- Canlı bu enerji maddelerini alarak onları ısı ve mekanik enerjiye çevirir ve kendi büyümesi yanında yıpranan ve aşınan hücrelerini onarmakta kullanır.
- Vücutta işe yaramayan, kullanılmayan artık ürünleri ise dışarı atarlar.
- Doğada bulunan bitkiler fotosentez vakası ile havadan aldıkları karbondioksiti topraktan aldıkları su ile birleştirerek ilk karbonhidrat yapı taşını (6 karbonlu glikoz) oluştururlar.
- Bitkilerde özümleme ile nişasta oluşumu toprak ve havanın azotundan yararlanılarak protein yapılması sağlanır.
- Dışarıdan alınan gerek bitkisel, gerekse hayvansal lı gıda maddelerinin organizmaya yararlı olacak hale getirilmesine sindirim adı verilir.
sindirim
isim, biyoloji
sindirim aygıtı
sindirim bilimci
sindirim bilimi
sindirim organları
sindirim sistemi
isim, biyoloji
- Besinlerin çeşitli enzimlerle eritilerek, parçalanarak ince bağırsakta emilebilir, kana karışabilir duruma gelmesi için uğradıkları fizyolojik ve kimyasal değişikliklerin bütünü, sindirim.
sindirim aygıtı
sindirim bilimci
sindirim bilimi
sindirim organları
sindirim sistemi
Sindirim
- Vücutta besinlerin değişime uğraması.
sindirim ingilizcesi
- digestion.
- - sistemi/aygıtı anat. digestive system.
- - güçlüğü dyspepsia.
Sindirim sistemi nedir?
Sindirim Sistemi Nedir - Sindirim Sisteminin Yapısı ve Görevleri
Sindirim sisteminin önemi nedir?
YORUMLAR