ŞİST a. (fr. schiste; lat. schistos; yun. skhistos, yarık'tan). 1. Yapraklar halinde parçalanabilen her tür kayaç, bilhassa de i...
ŞİST a. (fr. schiste; lat. schistos; yun. skhistos, yarık'tan).
1. Yapraklar halinde parçalanabilen her tür kayaç, bilhassa de ince taneli (lütitler sınıfı) ve yapraksı yapıda kayaç. (Şistler, kilin azca ya da çok güçlü bir başkalaşım sonucu yapraklar halinde parçalanmasından türer. Yeni mineraller oluşmadıkça ve başlangıç yataklığı zarar görmedikçe, bu kayaçlar tortul kayaç olarak kabul edilir. Arduvazlı ve bitümlü şistler bu şekilde oluşur. Yeni minerallerin ortaya çıkmasıyla beraber bu kayaçlar başkalaşım kayaçları sınıfında yer alır.)
2. Kristalli şist, kimilerince serisitli şistleri, mikaşistleri ve gneissleri bir araya getiren grubu belirtmek için bazen kullanılan terim.
—Mad. oc. Kömürle karışmış her tür kısır malzemeye verilen ad. || Şist ayırıcı, cevher içindeki şistleri ve diğer kısır malzemeleri ayırmaya yarayan aygıt. || Ayıklama ya da yıkama şisti, ham kömürün ayıklanması ya da yıkanmasıyla elde edilmiş artık araç-gereç.
—Petr. san. Şist yağı, bitümlü şistlerden çıkarılan mineral yağ. || Bitümlü şist, ısıl işlemeyle petrole benzer bir yağ veren, organik madde (kerojen) bakımından yüksek derişimli şist. (Bk. ansikl. böl.)
—Yerbil. Kloritli şist, klorit bakımından varlıklı ve bu yüzden yeşil renkte yapraklanmış başkalaşım kayacı. (Eşanl. KLORİTO- ŞİST.)
—ANSİKL. Petr. san. Bitümlü şist yatakları, tazyik altında dönüşüme uğramamış ve klasik bir petrol yatağının oluşumu için lüzumlu yüksek sıcaklıklara ulaşmamış, olgunluk derecesi düşük yataklardır. Dönüşüm ve göç gerçekleşmediğinden, hidrokarbonlar killi ana kayaç içinde kalır ve bu da, zaman içinde, bitümlü şistleri oluşturur. Bu yataklar (bilhassa VVyoming-Corado'daki Green River, Brezilya'daki Parana), malum klasik petrol rezervinin birkaç katına eşit stratejik hidrokarbon rezervleri oluşturur. Ek olarak, lağım atma kanalıyla ve şist kütlesini, kerojene uygulanan piroliz işleminin optimal sıcaklığı altında, doğrusu ortalama 500 °C'ta ısıl işlemden geçirerek şist yağı elde etme, ham petrolün sıvı rezervlerinin yavaş yavaş tükenmesiyle, büyük seviyede tekrardan verimli bir halde işletilmeye başlanacaktır. Bununla beraber, şist yağı asfaltlı kum'ların rekabetiyle karşılaşacaktır.
1. Yapraklar halinde parçalanabilen her tür kayaç, bilhassa de ince taneli (lütitler sınıfı) ve yapraksı yapıda kayaç. (Şistler, kilin azca ya da çok güçlü bir başkalaşım sonucu yapraklar halinde parçalanmasından türer. Yeni mineraller oluşmadıkça ve başlangıç yataklığı zarar görmedikçe, bu kayaçlar tortul kayaç olarak kabul edilir. Arduvazlı ve bitümlü şistler bu şekilde oluşur. Yeni minerallerin ortaya çıkmasıyla beraber bu kayaçlar başkalaşım kayaçları sınıfında yer alır.)
2. Kristalli şist, kimilerince serisitli şistleri, mikaşistleri ve gneissleri bir araya getiren grubu belirtmek için bazen kullanılan terim.
—Mad. oc. Kömürle karışmış her tür kısır malzemeye verilen ad. || Şist ayırıcı, cevher içindeki şistleri ve diğer kısır malzemeleri ayırmaya yarayan aygıt. || Ayıklama ya da yıkama şisti, ham kömürün ayıklanması ya da yıkanmasıyla elde edilmiş artık araç-gereç.
—Petr. san. Şist yağı, bitümlü şistlerden çıkarılan mineral yağ. || Bitümlü şist, ısıl işlemeyle petrole benzer bir yağ veren, organik madde (kerojen) bakımından yüksek derişimli şist. (Bk. ansikl. böl.)
—Yerbil. Kloritli şist, klorit bakımından varlıklı ve bu yüzden yeşil renkte yapraklanmış başkalaşım kayacı. (Eşanl. KLORİTO- ŞİST.)
—ANSİKL. Petr. san. Bitümlü şist yatakları, tazyik altında dönüşüme uğramamış ve klasik bir petrol yatağının oluşumu için lüzumlu yüksek sıcaklıklara ulaşmamış, olgunluk derecesi düşük yataklardır. Dönüşüm ve göç gerçekleşmediğinden, hidrokarbonlar killi ana kayaç içinde kalır ve bu da, zaman içinde, bitümlü şistleri oluşturur. Bu yataklar (bilhassa VVyoming-Corado'daki Green River, Brezilya'daki Parana), malum klasik petrol rezervinin birkaç katına eşit stratejik hidrokarbon rezervleri oluşturur. Ek olarak, lağım atma kanalıyla ve şist kütlesini, kerojene uygulanan piroliz işleminin optimal sıcaklığı altında, doğrusu ortalama 500 °C'ta ısıl işlemden geçirerek şist yağı elde etme, ham petrolün sıvı rezervlerinin yavaş yavaş tükenmesiyle, büyük seviyede tekrardan verimli bir halde işletilmeye başlanacaktır. Bununla beraber, şist yağı asfaltlı kum'ların rekabetiyle karşılaşacaktır.
Kaynak: Büyük Larousse
Şist ve kuvartz nedir? Nerelerde kullanılırlar?
Kayaçlar - Şist
ŞİST (TDK)
1 - Kolayca yapraklara ayrılabilen, silisli, alüminli tortul kayaçların genel adı.
2 - Molozla karışık tüm moloz maddelerinin bilimsel adı.
1 - Kolayca yapraklara ayrılabilen, silisli, alüminli tortul kayaçların genel adı.
2 - Molozla karışık tüm moloz maddelerinin bilimsel adı.
YORUMLAR