Tarih günümüzden 5000 yıl ilkin yazının icadıyla adım atar. Bu yüzden zamanı araştırırken ilk olarak eski insanların bıraktığı yazılı belgel...
Tarih günümüzden 5000 yıl ilkin yazının icadıyla adım atar. Bu yüzden zamanı araştırırken ilk olarak eski insanların bıraktığı yazılı belgelerden yararlanırız.
Sadece yazının icadından ilkin de yaşam vardı. İşte yazının icadından önceki döneme “Tarihten önceki devirler” diyoruz.
Tarih öncesi dönem insanlık tarihinin büyük kısmını kaplar. Tarih öncesinden bugüne yazılı belgeler kalmamıştır. Bu yüzden tarihöncesini araştıran arkeologlar bu dönemden kalan silahlar, çeşitli aletler ve insanların kalıntılarından yararlanırlar. Tüm bu kalıntılar zaman içinde toprak altında kaldıkları için arkeologlar bunlara toprağı kazarak ulaşmaktadır.
Tarih öncesini kullanılan aletlerin türüne bakılırsa gruplara ayırırız: Taş devri. Maden Devri şeklinde.
Taş Devri, ilk insanların taşları yontarak kendileri için lüzumlu aletleri yapmaları ile adım atar.
Taş Devri üç bölüme ayrılır:
1- Yontma Taş Devri (Paleolitik)
2- Cilalı Taş Devri (Neolitik)
3- Bakır Devri (Kalkolitik)1-Yontma Taş Devrinde Sanat (Paleolitik)
Bu devirde insanoğlu mağaralarda yaşamaktadır. Hava çok soğuktur ve etrafları buzullarla çevrilidir. Yırtıcı hayvanlar ve bilmedikleri tabiat vakaları sebebiyle hayatları birçok çekince ile doludur. Yiyecek bulmak için yırtıcı hayvanları avlamak gerekmektedir. Bundan başka doğum, ölüm şeklinde anlayamadıkları tabiat vakalarını görmektedirler. Bu vakalar onlarda ilk inançların oluşmasına yol açmıştır.
Yazıyı bilmedikleri için, fikir ve inançlarını, korku ve sevinçlerini ilkin müzik ve dansla, hemen sonra fotoğraf ve heykellerle ifade etmeye çalışırlar. Bu yüzden ilk sanat inanç ve ihtiyaçlardan doğar.
Sanat ile insanların güzel duyu duyguları gelişmeye adım atar.
Mağara devri insanlarından bizlere çok sayıda eserler kalmıştır. Bunlar incelenmiş olduğu süre hep iki mevzunun olduğu görülür: Hanım ve hayvanlar.
Tarihöncesi dönemden kalma hanım heykelciklerine idol denir. Bunlar dinsel amaçlı eserlerdir. İdoller çoğu zaman son aşama şişman, doğala benzemeyen görünüştedir (şematize).
Mağara devri insanlarının beslenmek için hayvan avlaması gerekiyordu. Avların iyi geçmesi ve daha çok hayvan avlamak için çeşitli büyü ve sihirler yapılıyordu. Binlerce yıl süresince mağaraların duvarlarına büyülü resimler, kabartmalar, işaretler yaptılar. Bunlar fotoğraf sanatının ilk örneklerini oluşturur. En ünlüleri FransaÂ’da Lascaux (Lasko), İspanyaÂ’da Altamira mağaralarındadır. Resimlerde el, parmakla çizilmiş çizgiler, avlanan hayvanlar, tuzak resimleri vardır.2- Cilalı Taş Devrinde Sanat (Neolitik)
Dünyanın ısınması ile insanoğlu mağaraları terkederler. Böylece Cilalı Taş Devri adım atar.
Cilalı Taş Devrinde insanoğlu evler halletmeye ve köyler kurmaya başlarlar. Bu devirde ilk kere kendi yiyeceklerini kendileri üretirler. İnsanlar bitkiler ekip ziraat yapar; hayvan beslemek için çiftlikler kurarlar. Seramikten kap- kacak yapılmasına ilk kere bu devirde başlanır.
Rahat yiyecek kabul eden ve kendine ev meydana getiren Cilalı Taş Devri insanı, sanatla ve başka işlerle daha çok uğraşmışlardır.
Cilalı Taş Devrinde beslenme ve barınma gereksinimlerini daha rahat karşılayan insanoğlu bunların haricinde şeylerle de ilgilenmişlerdir. Çeşitli ve taş ve boncuklardan süs eşyaları, ayna ve makyaj aletleri yapmışlardır. Sanata daha çok ehemmiyet vermişlerdir.
TürkiyeÂ’de, KonyaÂ’da ÇatalhöyükÂ’te bu devirde insanların yaşamış olduğu bir köy vardır. Bu köyde arkeologların yapmış olduğu kazılarda ÇatalhöyükÂ’te yaşayan insanların “ana tanrıça” ve “büyük tanrı” için mukaddes alanlar yapmış olduğu görülmüştür. Bunların duvarlarına dinsel resimler yapılmıştır. Resimlerin içinde geometrik desenler, el resmi, hayvan resimleri vardır. “büyük tanrı” için meydana getirilen mukaddes alanlarda kilden meydana getirilen boğa başları duvara yapıştırılmıştır.
Mukaddes alanlarda ve evlerde meydana getirilen kazılarda arkeologlar minik heykelcikler bulmuştur. Ana Tanrıçayı betimleyen bu figürinler şişman bir bayan şeklindedir. Bazılarında kucağında minik bir çocuk taşımaktadır. Cilalı Taş Devri insanları, kadının çocuk doğurmasını bir büyü olarak görmüşler ve topraktan bitkilerin çıkmasını annenin çocuk doğurmasına benzetmişlerdir. Toprağı, çocuk doğuran bir bayan şeklinde görmüşler ve ona “ana tanrıça” demişlerdir.3- Bakır Devrinde Sanat (Kalkolitik)
Bakır devrinin en mühim özelliği bakırın keşfedilmesidir. Daha kolay kullanıldığı için insanoğlu artık aletleri taş yerine bakırdan yapmaktaydı. Süs eşyalarında da bakırı kullanmışlardır.
Bu devirde avcılık eskisi kadar yapılmamaktadır. Ziraat giderek daha çok ehemmiyet kazanır. İnsanların yaşamında çeşitli değişimler olur. Giderek sanatta bazı yeni özellikler görülür: Duvar resimlerinde avcılıkla ilgili görüntüler yapılmamaya adım atar.
Seramik yapımı ilerleme göstermiştir. Çok renkli, değişik ve canlı süslemeler yapılır. Seramik üstüne meydana getirilen kırmızı, krem rengi geometrik şekiller en sevilen süslemelerdir.
İnsanlar köylerde yaşamaktadır. Bu köylerdeki evler çoğu zaman uzun dikdörtgen planlıdır. Duvarlara destek olan sütunlar yapılmıştır. Evlerin içinde ocak yeri, duvarın kenarında oturacak bölgeler, yiyeceklerin saklanması için ayrı odalar vardır. TürkiyeÂ’de bulunan bu köylerden bazıları Hacılar, Beycesultan dadır.
YORUMLAR