yalpa isim, denizcilik (ya'lpa) 1 . Rüzgâr ya da dalgaların etkisiyle geminin bir sancağa, bir iskeleye yatıp kalkması. 2 . İki...
yalpa
isim, denizcilik (ya'lpa)
1 . Rüzgâr ya da dalgaların etkisiyle geminin bir sancağa, bir iskeleye yatıp kalkması.
2 . İki yana sallanarak, eğilerek adım atma:
"İkisi de yalpada; kol kola tutunmasalar yere yıkılacaklar."- S. M. Alus.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
yalpa vurmak
isim, denizcilik (ya'lpa)
1 . Rüzgâr ya da dalgaların etkisiyle geminin bir sancağa, bir iskeleye yatıp kalkması.
2 . İki yana sallanarak, eğilerek adım atma:
"İkisi de yalpada; kol kola tutunmasalar yere yıkılacaklar."- S. M. Alus.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
yalpa vurmak
YALPA a.
1. Denize. Rüzgâr ya da soluğan etkisiyle 8ir geminin bir bordadan öteki bordaya yapmış olduğu almaşık hareket. (Bk. ansikl. böl.)
2. Yalpa vurmak, bir o yana, bir bu yana sallanarak yürümek.
—Balis. Bir merminin havada almış olduğu yol süresince, mermi ekseninin yörünge teğeti çevresinde yapmış olduğu hareket (Bk. ansikl. böl.)
—Denize. Yalpa cayrosu, bir geminin yalpa genliğini azaltmayı elde eden düzenek. (Bk. ansikl. böl.) || Yalpa kanatlan, bir geminin dinamik kararlılığını sağlamak için iskele ve sancağa yerleştirilen, ayarlanabilir ufak kanatlar. || Yalpa omurgası, bir geminin yalpasını azaltmaya yönelik yanal omurga. || Yalpa palangası, serenleri, yalpa darbelerine karşın direk süresince durağan(durgun) tutmaya yarayan palanga. || Yalpa tahtası, bir yatağın tenanna düşey olarak yerleştirilen ve yalpa olduğunca düşmeyi önleyen tahta. || Yalpa yapma, dalgaları bordadan alan bir teknenin bir iskeleye, bir sancağa yatması. || Ani yalpa, bir teknenin ansızın dalga çukuruna düşmesiyle oluşan yalpa. || Sert yalpa, ani ve şiddetli yalpa hareketi.
—Dy. Bir demiryolu taşıtının boylama eksenine koşut bir eksen çevresinde yapmış olduğu salınım hareketi.
—Fiz. Larmor yalpası, bir atom ya da molekül sisteminin kuvantal halinin bir manyetik alan etkisiyle değişikliğe uğraması. (Bk. ansikl. böl.)
—Fizs. mekan. Topaç hareketi icra eden bir cismin dönme ekseninin ortalama bir konum çevresinde çizdiği konik hareket. (Eşanl. PRESESYON.)
—Geom. Yalpa açısı, Euler'in birinci açısı. PRESESYON AÇISI da denir.
—Mak. san. Tam olarak düzlem olmayan bir yüzeyin, düzlemsellik sapması. || Dönme eksenine tam dik olmayan bir döner parçanın mesela bir kaza sonucu şekil değiştirmesi.
—Oto. Yalpa önleyici, bir taşıtın, bilhassa süratli dönülen bir virajda savrulmasını önleyen düzenek. || Tekerlek yalpası, eski otomobillerde, devindirici tekerleklerin ardışık olarak bir taraftan öteki tarafa yapmış olduğu salınım hareketiyle belirlenen vaka. (Tekerlek yalpası sürücünün kontrolü haricinde oluşurdu. Bu vaka, ya direksiyon sistemindeki kimi organların [tekerlek aksları, bağlantı çubuklarının eklem rotülleri] aşınmasından ya devindirici tekerleklerin dengesizliğinden ya da çok kalınca lastiklerden lanırdı.)
—ANSİKL. Balis. Yivli bir tabanca tarafınca fırlatılan merminin ekseni sadece başlangıçta yörüngesine teğettir Tepe noktası yivlerin yönü doğrultusunda yolundan sapma yapar. Yalpa hareketi tıpkı dikeyden ayrılarak başka yöne giden bir topacın eksenini çağrıştıran bir halde bu yüzeyin üstündeki teğetin çevresinde yer alır. Bu yüzey muntazam değil, girintili çıkıntılıdır, şu sebeple mermi, havanın direncinden ayrı olarak bir titreşime maruz kalır. (-â–º SAPMA.)
—Denize. Vapur çok dengeliyse yalpa serttir. Bu da, bilhassa içinde çok oranda hareketli cisim bulunan yolcu gemilerinde mühim kazalara niçin olur; bu ne denle yalpa periyodu* çok kısa olmayacak şekilde yükü dağıtmak gerekir. Ek olarak vapur, bordasını dalgalara verdiği ya da dalgayı kıçtan almış olduğu süre, yalpa bilhassa çok sert olur.
*Yalpa cayrosu. Durağan(durgun) tanklar sisteminde, geminin bir bordasına yerleştirilmiş bir tankın içindeki deniz suyunun, yalpa darbesinin ters yönünde geminin öteki bordasındaki bir tanka doğru hareketinden yararlanılır, bu hareket, cayroskopa bağla klaperlerle denetim edilebilir; hareketli tanklar sisteminde ise, su almaşık olarak ilkin bir bordaya sonrasında diğerine pompalarla basılır: yalpa kanatları sistemi en etkili yöntemdir; bu sistemde, cayroskopla kumanda edilen, ayarlanabilir kanatlar bulunur Kullanılmadıkları süre içeri alınan ya da teknede yer edinen sandıklara çekilen bu kanatlar, yalpa etkisiyle yana yatan geminin doğrulmasını sağlar Kimi büyük gemiler, iki çift yalpa önleyici kanatlarla donatılır. Kimi gemilerde ise hem yalpa önleyici kanatlar hem de tank sistemleri bulunur.
—Fiz. Larmor yalpası. Bir atom (mesela) muntazam bir manyetik alan içinde yer aldığında alan ile atom elektronlarının manyetik momenti içinde bir etkileşim vardır; atomun kendisi de bunların açısal momentine bağlıdır. ( -* JİROMANYETİK oran.) Bu etkileşim atomun ortalama manyetik momentinin, uygulanan manyetik alanın doğrultusu çevresindeki bir yalpalama olarak betimlenebilir. Her etkileşim benzer biçimde bu da atomun enerji düzeylerinin kayması ile kendini gösterir ve atomun çizgi tayfındaki bir değişim ile ortaya çıkar (Zeeman tesiri).
1. Denize. Rüzgâr ya da soluğan etkisiyle 8ir geminin bir bordadan öteki bordaya yapmış olduğu almaşık hareket. (Bk. ansikl. böl.)
2. Yalpa vurmak, bir o yana, bir bu yana sallanarak yürümek.
—Balis. Bir merminin havada almış olduğu yol süresince, mermi ekseninin yörünge teğeti çevresinde yapmış olduğu hareket (Bk. ansikl. böl.)
—Denize. Yalpa cayrosu, bir geminin yalpa genliğini azaltmayı elde eden düzenek. (Bk. ansikl. böl.) || Yalpa kanatlan, bir geminin dinamik kararlılığını sağlamak için iskele ve sancağa yerleştirilen, ayarlanabilir ufak kanatlar. || Yalpa omurgası, bir geminin yalpasını azaltmaya yönelik yanal omurga. || Yalpa palangası, serenleri, yalpa darbelerine karşın direk süresince durağan(durgun) tutmaya yarayan palanga. || Yalpa tahtası, bir yatağın tenanna düşey olarak yerleştirilen ve yalpa olduğunca düşmeyi önleyen tahta. || Yalpa yapma, dalgaları bordadan alan bir teknenin bir iskeleye, bir sancağa yatması. || Ani yalpa, bir teknenin ansızın dalga çukuruna düşmesiyle oluşan yalpa. || Sert yalpa, ani ve şiddetli yalpa hareketi.
—Dy. Bir demiryolu taşıtının boylama eksenine koşut bir eksen çevresinde yapmış olduğu salınım hareketi.
—Fiz. Larmor yalpası, bir atom ya da molekül sisteminin kuvantal halinin bir manyetik alan etkisiyle değişikliğe uğraması. (Bk. ansikl. böl.)
—Fizs. mekan. Topaç hareketi icra eden bir cismin dönme ekseninin ortalama bir konum çevresinde çizdiği konik hareket. (Eşanl. PRESESYON.)
—Geom. Yalpa açısı, Euler'in birinci açısı. PRESESYON AÇISI da denir.
—Mak. san. Tam olarak düzlem olmayan bir yüzeyin, düzlemsellik sapması. || Dönme eksenine tam dik olmayan bir döner parçanın mesela bir kaza sonucu şekil değiştirmesi.
—Oto. Yalpa önleyici, bir taşıtın, bilhassa süratli dönülen bir virajda savrulmasını önleyen düzenek. || Tekerlek yalpası, eski otomobillerde, devindirici tekerleklerin ardışık olarak bir taraftan öteki tarafa yapmış olduğu salınım hareketiyle belirlenen vaka. (Tekerlek yalpası sürücünün kontrolü haricinde oluşurdu. Bu vaka, ya direksiyon sistemindeki kimi organların [tekerlek aksları, bağlantı çubuklarının eklem rotülleri] aşınmasından ya devindirici tekerleklerin dengesizliğinden ya da çok kalınca lastiklerden lanırdı.)
—ANSİKL. Balis. Yivli bir tabanca tarafınca fırlatılan merminin ekseni sadece başlangıçta yörüngesine teğettir Tepe noktası yivlerin yönü doğrultusunda yolundan sapma yapar. Yalpa hareketi tıpkı dikeyden ayrılarak başka yöne giden bir topacın eksenini çağrıştıran bir halde bu yüzeyin üstündeki teğetin çevresinde yer alır. Bu yüzey muntazam değil, girintili çıkıntılıdır, şu sebeple mermi, havanın direncinden ayrı olarak bir titreşime maruz kalır. (-â–º SAPMA.)
—Denize. Vapur çok dengeliyse yalpa serttir. Bu da, bilhassa içinde çok oranda hareketli cisim bulunan yolcu gemilerinde mühim kazalara niçin olur; bu ne denle yalpa periyodu* çok kısa olmayacak şekilde yükü dağıtmak gerekir. Ek olarak vapur, bordasını dalgalara verdiği ya da dalgayı kıçtan almış olduğu süre, yalpa bilhassa çok sert olur.
*Yalpa cayrosu. Durağan(durgun) tanklar sisteminde, geminin bir bordasına yerleştirilmiş bir tankın içindeki deniz suyunun, yalpa darbesinin ters yönünde geminin öteki bordasındaki bir tanka doğru hareketinden yararlanılır, bu hareket, cayroskopa bağla klaperlerle denetim edilebilir; hareketli tanklar sisteminde ise, su almaşık olarak ilkin bir bordaya sonrasında diğerine pompalarla basılır: yalpa kanatları sistemi en etkili yöntemdir; bu sistemde, cayroskopla kumanda edilen, ayarlanabilir kanatlar bulunur Kullanılmadıkları süre içeri alınan ya da teknede yer edinen sandıklara çekilen bu kanatlar, yalpa etkisiyle yana yatan geminin doğrulmasını sağlar Kimi büyük gemiler, iki çift yalpa önleyici kanatlarla donatılır. Kimi gemilerde ise hem yalpa önleyici kanatlar hem de tank sistemleri bulunur.
—Fiz. Larmor yalpası. Bir atom (mesela) muntazam bir manyetik alan içinde yer aldığında alan ile atom elektronlarının manyetik momenti içinde bir etkileşim vardır; atomun kendisi de bunların açısal momentine bağlıdır. ( -* JİROMANYETİK oran.) Bu etkileşim atomun ortalama manyetik momentinin, uygulanan manyetik alanın doğrultusu çevresindeki bir yalpalama olarak betimlenebilir. Her etkileşim benzer biçimde bu da atomun enerji düzeylerinin kayması ile kendini gösterir ve atomun çizgi tayfındaki bir değişim ile ortaya çıkar (Zeeman tesiri).
Kaynak: Büyük Larousse
YALPALAMA a. Yalpalamak eylemi.
—Mak. san. Fena bir doğrultma ya da şekil değiştirmeler sebebiyle düzlemsellik hataları gösteren düzlemsel bir yüzeyin durumu.
—Oto. Eski otomobillerin ön tekerleklerinin ortalama konumları çevresinde oluşan dönemsel salınım. (Direksiyon sistemi ile şaside titreşimlere neden olan yalpalama ön tekerleklerin dengesizliğinden ya da fena süspansiyondan lanır.)
—Spor. Kürek sporunda yanlış bir kürek hareketinin yol açmış olduğu dengesizlik.
—Mak. san. Fena bir doğrultma ya da şekil değiştirmeler sebebiyle düzlemsellik hataları gösteren düzlemsel bir yüzeyin durumu.
—Oto. Eski otomobillerin ön tekerleklerinin ortalama konumları çevresinde oluşan dönemsel salınım. (Direksiyon sistemi ile şaside titreşimlere neden olan yalpalama ön tekerleklerin dengesizliğinden ya da fena süspansiyondan lanır.)
—Spor. Kürek sporunda yanlış bir kürek hareketinin yol açmış olduğu dengesizlik.
Kaynak: Büyük Larousse
YALPALAMAK gçz.
1. Bir şeyden söz ederken, dengede duramamak, bir o yana bir bu yana gidip gelmek, sallanmak: Vapur yalpaladıkça midesi bulanıyordu.
2. Bedeni sağa sola eğilerek sallanmak, sallanarak yürümek: Yürürken ördek benzer biçimde yalpalıyordu. Sarhoş benzer biçimde yalpalayarak kapıya kadar yürüdü.
—Denize. Bir gemiden söz ederken, rüzgâr ya da dalgalann etkisiyle yalpaya düşmek. || Yalpa etkisiyle, bir bordadan öteki bordaya yatmak.
—Mak. san. Düzlemsel biçimli, çember- sel bir organ ya da parçadan söz ederken, dönme eksenine dik bir düzlemdeki şekil değişikliği sebebiyle, artık dönmemek.
♦ yalpalanmak edilg. f. Rüzgârın, dalganın vb. etkisiyle sallanmak: Vapur durmaksızın yalpalanıyor.
♦ yalpalatmak ettirg. f. Yalpalamasına niçin olmak:
—Elektrotekn. ve Radyotekn. Almaşık bir gerilimin ya da daha genel bir anlamda dönemsel bir olayın frekansını dönemsel olarak değişiklik yapmak.
1. Bir şeyden söz ederken, dengede duramamak, bir o yana bir bu yana gidip gelmek, sallanmak: Vapur yalpaladıkça midesi bulanıyordu.
2. Bedeni sağa sola eğilerek sallanmak, sallanarak yürümek: Yürürken ördek benzer biçimde yalpalıyordu. Sarhoş benzer biçimde yalpalayarak kapıya kadar yürüdü.
—Denize. Bir gemiden söz ederken, rüzgâr ya da dalgalann etkisiyle yalpaya düşmek. || Yalpa etkisiyle, bir bordadan öteki bordaya yatmak.
—Mak. san. Düzlemsel biçimli, çember- sel bir organ ya da parçadan söz ederken, dönme eksenine dik bir düzlemdeki şekil değişikliği sebebiyle, artık dönmemek.
♦ yalpalanmak edilg. f. Rüzgârın, dalganın vb. etkisiyle sallanmak: Vapur durmaksızın yalpalanıyor.
♦ yalpalatmak ettirg. f. Yalpalamasına niçin olmak:
—Elektrotekn. ve Radyotekn. Almaşık bir gerilimin ya da daha genel bir anlamda dönemsel bir olayın frekansını dönemsel olarak değişiklik yapmak.
Kaynak: Büyük Larousse
yalpa ingilizcesi
- rolling or lurching (of a ship at sea).
- - vurmak 1. (for a ship) to roll or lurch. 2. (for someone) to lurch, stagger
yalpalamak
(nesne almayan eylem)
1 . Dengesi bozularak bir sağa, bir sola eğilmek.
2 . mecaz Kararsızlık içinde kalmış olarak ne yapacağını bilmemek.
(nesne almayan eylem)
1 . Dengesi bozularak bir sağa, bir sola eğilmek.
2 . mecaz Kararsızlık içinde kalmış olarak ne yapacağını bilmemek.
yalpalamak ingilizcesi
- to sway from side to side, roll; to lurch
YORUMLAR