YEREYÖNELİM a. Nebat fizyol. Yerçeki minin, bilhassa ağırlığın bitkilerin gelişme organlarına (kök ve sap) benimsettiği gelişme doğru...
YEREYÖNELİM a. Nebat fizyol. Yerçeki minin, bilhassa ağırlığın bitkilerin gelişme organlarına (kök ve sap) benimsettiği gelişme doğrultusu. (Eşanl. JEOTROPİZM.) [Bk. ansikl. -t>öl.]
—Etol. Bir takım hayvan türlerinde, yerçekiminin yol açarak yönlendirdiği hareket tepkisi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Nebat, fizyol. Yereyönelim bilhassa ana kökler için apaçıktır; bu tür şeyler pozitif yereyönelimle toprağa dikey dalarlar; negatif yereyönelim (dikeylik) ana sapları yukarıya doğru yönlendirir, ikincil kök ve saplar, ana eksen ile, her türe özgü bir açı oluştururlar (eğiklik). Yereyönelim vakası, kök ve sapların düzgüsel yanlarını alabilmek suretiyle eğilmeleriyle apaçık belirgin olur. Knight ve Pfeffer, yerçekim enerjisini ortadan kaldırma amacıyla merkezkaç kuvvetini bu bakımdan başarıyla kullanmışlardır. Elde edilmiş eğrilikler, türlü büyütken dokuların hücresel gelişme bölgesi düzeyinde gelişme eşitsizliğinden lanır Bitkilerin büyümesinden görevli olan ok- sin, bir nebat yatay olarak yerleştirilmişse, ağırlığı ile organların alt tarafında biriktiğinden, eşitsiz şekilde dağılır. Kök ve sapın dokuları oksine karşı çok değişik duyarlılık gösterirler; sapın byümesini elde eden optimum doz 10~4 g iken kök için bu kıymet 10~9 g'dır. Bu şekilde, aynı dozun yatmış bir sapın alt yüzeyindeki dokuları niçin uyardığı, yatmış bir kökün alt yüzündeki dokuların gelişmesini niçin durdurduğu anlaşılmış olur. Nebat dikey olduğunda, oksin gelişmekte olan dokulara benzeşik bir tarzda yayılık ve tesir gösterir. Yerçekimine hassas bölge sapların ve köklerin uçlarıyla sınırlıdır.
—Etol. Toprakta yaşayan kazıcı hayvanlar, aşağıya yöneldiklerinde yereyönelimleri pozitif, yukarıya yöneldiklerinde negatiftir. Sirke sineği benzer biçimde bir sürü böcekte bu vakaya rastlanır. Çevreye karşı durağan bir duruş açısının sürdürülmesi (mesela kimi türlerde olduğu benzer biçimde düşey duruşun korunması) yereyönelim tepkilerinin bir sonucudur. Bu tür şeyler, yerçekimine hassas algılayıcılardan (denge organları) oluşan hususi duyu organlarının (memelilerdeki yarıçember- sel kanallar, balıklarda denge taşları) uyarılmasından ileri gelir.
Kaynak: Büyük Larousse
YEREY a. Arazi.
Kaynak: Büyük Larousse
yere yönelim
isim, botanik
isim, botanik
- Bitkilerde kök ve sapların, yer çekimi tesiri ile belirgin bir doğrultu almaları özelliği, jeotropizma.
YORUMLAR