Aruz Ölçüsünün Kuralları

Şiirin kimilerince en zor ölçülerinden birisi olan Aruz ölçüsünün sekiz kuralı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Kural ...

Şiirin kimilerince en zor ölçülerinden birisi olan Aruz ölçüsünün sekiz kuralı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.

Kural : 1 — Aruzda takti, mısranın sözcüklerine göre değil, hecelerine göre yapılır. Bir kalıba birden fazla sözcük rastlayabileceği gibi, kalıbın şekline göre sözcükler başlarından, ortalarından ve sonlarından bölünebilirler.

Kural : 2 — Mısraların son heceleri kısa-açık da olsalar uzun hece sayılırlar.

Kural : 3 — Fars dili kurallarına göre yapılmış olan isim ve sıfat tamamlamalarının tamlama «i» si, ölçü gereğince bazen, uzun, bazen de kısa hece sayılabilir.

Kural : 4 — Divan ve Tanzimat edebiyatlarında Türkçe sözcüklerdeki kısa hecelerin uzatılması, yani bu hecelerde imâle yapılması uygun görülmüş, Servet-i Fünün edebiyatıyla bundan vazgeçilmiştir.

Kural : 5 — İki yarım ses, bir bütün sese denktir. Yani iki kısa hece bir uzun heceye eşittir. Onun için feilün yerine fâ’lün kullanılabilir.

Kural : 6 — Açık hecelerde durmak mümkün olmadığından, kendilerinden sonra gelen kapalı heceye bağlanmak zorundadırlar. Bu açık-kısa heceler arka arkaya iki tane de olsalar bağlanma koşulu değişmez.

Kural : 7 — Ünsüzle biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelirse, ikisi arasında vasi (ulama) yapılarak kapalı olan hece açık duruma getirilir. Kalıp ulamayı istemiyorsa bu bağlama yapılmaz, kapalı hece kapalı olarak bırakılır.

Kural : 8 — Met, kendisinden sonra bir açık hece gelen kapalı hecede yapılır. Açık hecenin harfi «takti» de meydana çıkar. Metli hece, okunurken birbuçuk ses uzatılır.