Divan edebiyatı Türklerin İslâm dinini benimsemesinden sonrasında ortaya çıkan yazılı edebiyattır. Arap ve Fars edebiyatının tesiri altında ...
Divan edebiyatı Türklerin İslâm dinini benimsemesinden sonrasında ortaya çıkan yazılı edebiyattır. Arap ve Fars edebiyatının tesiri altında gelişmiştir. Bu tesir, Arapca ve Farsça kelimelerin Türkçe’ye girmesinin yanı sıra, bu dillerin ifade biçimlerinin benimsenmesiyle de kendini gösterir. Bu edebiyata Divan edebiyatı denmesinin sebebi, şâirlerin şiirlerini divan denen el yazması kitaplarda toplamış olmalarıdır.
İslâm dininin benimsenmesinden sonrasında, Kur’an’ın Arapca olmasından dolayı bir çok toplumun kültür dili değişikliklere uğradı. İranlılar 9. yüzyılda edebiyat ürünlerini, Yeni Farsça diye adlandırılan bir üslupla vermeye başladılar. İran edebiyatının bu ürünlerinden Türk edebiyatı büyük seviyede etkilenmiştir.
Öte taraftan Anadolu’da kurulan Türk devletleri, resmi yazışma dili olarak Arapca ve Farsça’yı kullandılar. Bu vaziyet edebiyat dilinin değişmesine de yol açtı. Bilhassa saray çevresindeki şairler ve yazarlar, yapıtlarını Arapca ve Farsça yazmaya başladılar. Osmanlı Devleti döneminde Arapca ve Farsça‘nın yoğun tesirinde kalmış olan Osmanlıca dili divan edebiyatında kullanılan ana dildir.Divan Edebiyatının Genel Özellikleri
1. Nazım birimi çoğu zaman beyittir ve tümce beyitte tamamlanır. Beyit, cümleye egemendir.
2. Nazım ölçüsü “aruz“dur.
3. Dili Arapca, Farsça, Türkçe karışımı olan Osmanlıcaâ€dır.
4. Şžiirlerde tam ve varlıklı uyak kullanılmıştır.
5. Şžiirlerin mevzuyu içeren başlıkları olmadığı için nazım biçimlerine nazaran adlandırılmışlardır.
6. Klişe bir edebiyattır. His ve düşünceler değişmez sözlerle (Mazmun) anlatılır.
7. Anlatılan şey değildir, anlatış şekli ön plandadır.
8. Soyut bir edebiyattır. İnsan ve tabiat gerçekte olduğundan değişik ele alınmıştır.
9. Aydın zümrenin edebiyatıdır. Medrese kültürü hakimdir. Çoğu zaman saraya ve çevresine seslenir.
10. Sanatlara bol miktarda yer verilmiş, sanat yapmak gaye durumuna gelmiştir.
11. Ulusal bir edebiyat olmayıp dinin etkisiyle şekillenmiştir. Arap ve İran edebiyatının tesiri çok fazladır.
12. Şžiirde daha çok sevgi, sevgili, içki, din ve kadercilik şeklinde mevzular işlenmiştir.
13. Nazım ön planda tutulmuş, nesre pek az yer verilmiştir.
14. Düzyazı faaliyetinde tezkireler (edebiyat zamanı görevini gören biyografik yaratı), münşeatlar (mektuplar), tarihler, dini metinler ve nasihatnamelere de rastlanmaktadır. Bunlarda da sanat yapma gayesi ön plandadır.
15. 13.yüzyılda gelişmeye başlamış 16. ve 17. yüzyıllarda en olgun periyodunu yaşamış, 19.yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür.
YORUMLAR