İşteş eylem nedir? İşteş eylemlerin özellikleri nelerdir? İşteş eyleme örnek cümleler, kullanım şekli hakkında bilgi. İŞTEŞ EYLEM Eylemin bi...
İşteş eylem nedir? İşteş eylemlerin özellikleri nelerdir? İşteş eyleme örnek cümleler, kullanım şekli hakkında bilgi.
İŞTEŞ EYLEM
Eylemin birden çok özne tarafından yapıldığını göstermek üzere geçişli ya da geçişsiz eylem kök ya da gövdelerine -ş- çatı ekinin getirilmesiyle yapılan eylemlerdir: ağla-ş-, tanı-ş-, gül-üş-, gör-üş- gibi.
Karşılıklı aynı görevi yapan özneler aynı zamanda nesne görevini de yükleniyor demektir: otur-uş-, gör-üş-, kucakla-ş-, öp-üş- gibi. Bu tür işteş eylemler geçişli eylemlerden oluşmaktadır.
Geçişsiz eylemlerden oluşan işteş çatılı eylemler de birlikte yapılan hareketi gösterir: ağla-ş-, kaç-ış-, uç-uş-, gül-üş-, söy-le-ş- gibi. Burada özneler aynı işi yapmakla birlikte ayrı ayrı yapıyorlar demektir.
İşteş çatılı eylemler genellikle geçişsiz çatılıdır. Özneleri belli olduğu için de etkendir.
İşteş eylem karşılıklı ya da birlikte yapılan hareketi gösterdiği gibi, belli bir süre içinde durum değişikliğini belirtmek için de kullanılır: geli-ş-, güzel-le-ş-, durgun-la-ş- gibi.
Bu anlam ayrılıkları ancak tümcedeki kullanımlarından anlaşılır:
♦”…sabahleyin önüne gelen topluyor, geceleyin de hoşuna gittiği gibi, tükenmesinden korkmayarak etrafa serpiştiriyor.”
♦”İki kadın, ikisi de otuzar yaşlarında, ikisi de evli, ıslak boş bir sokağın, uzunluğuna bakan bir pencerenin önünde oturmuş düşünüyor, konuşuyorlar.”
♦”Hiç konuşmadan o gün, o gece ve ertesi gün beklediler, yemek yediler, birbirlerine baktılar, ara sıra çalan telefonun başına üşüştüler.”
♦”Küçük bir kasabadaki karargâhında imparatorla buluştular.”
YORUMLAR