János Hunyadi kimdir ve ne yapıştır? János Hunyadi hayatı, biyografisi, tarihteki yeri ve askeri kariyeri hakkında bilgi. János Hunyadi Jáno...
János Hunyadi kimdir ve ne yapıştır? János Hunyadi hayatı, biyografisi, tarihteki yeri ve askeri kariyeri hakkında bilgi.
János Hunyadi
János Hunyadi; (d. 1407 ?, Hunyad, Erdel -ö. 11 Ağustos 1456, Belgrad), Osmanlılara karşı savaşan Macar komutan, 1446’dan 1452’ye değin Macaristan valisidir.
Eflâklı bir aileden gelen Hunyadi’nin babası Woyk (ya da Vajk) Kral Sigismund’dan Hunyad Şatosu’nun (bugün Hunedoara’da, Romanya) topraklarını aldı. Kırk köyü içine alan bu bağış Hunyadi ailesini küçük soylular sınıfının üst kademelerine yükseltmişti. Jânos gençliğinde 12 atlı savaşçıdan oluşan bir birliğin başında şövalye olarak büyük soylulara hizmet etti. Kuzey Sırbistan prensi Lazarevic ile Sigismund’un en iyi askerlerinden Phillippo Scolari’nin yardımıyla Hunyadi’ye sarayın yolu açıldı. Kısa süre sonra, sınır boylarındaki askeri başarılarıyla kendini göstermiş bir soylunun kızı olan Erzsébet Szilâgyi ile evlendi, İtalya ve başka ülkelere yaptığı gezilerde krala eşlik etti. Milano’da condottiere (paralı asker komutanı) Françesco Sforza ile tanıştı, askerlik sanatının İtalya’daki yeni uygulamalarını inceledi. Daha sonra Bohemya’da Jan Hus yandaşlarının geliştirdiği savaş teknikleri hakkında bilgi edindi.
Ülkesine geri döndüğünde, Macaristan’ın güneyindeki en iyi asker sayılıyordu. Henüz yüksek düzeyde bir görevi olmamakla birlikte, gittikçe yoğunlaşan Osmanlı saldırılarına karşı 50-100 silahlıya komuta etti. 1439’da Osmanlı orduları Sırbistan’ı ele geçirince Macaristan doğrudan istila tehlikesiyle yüz yüze geldi. Hunyadi, sürekli saldırılara uğrayan Severin’e (bugün Romanya’da), bân (kralın yerel temsilcisi) olarak atandı. Bu görevdeki başarılan karşılığında hızla yükseldi, toprak ve başka gelir kaynaklarıyla ödüllendirildi. Erdel voyvodalığına (özel vali), Belgrad komutanlığına, Ternes (bugün Timiş, Romanya) kontluğuna ve bütün güney sınırlarının savunulmasından sorumlu komutanlığa getirildi.
Sigismund’un damadı olduğu için aynı zamanda Macaristan krallığını da elinde tutan Habsburg hanedanından Alman kralı II. Albrecht’in ölümünden sonra Hunyadi, Osmanlılara karşı bir Haçlı seferini etkin ve güçlü biçimde destekleyeceğini umduğu Polonya kralı III. Wladystaw’in (Macaristan’ da I. Ulâszlo) kral seçilmesi için çalıştı. Hunyadi’nin Haçlı seferi 1443-44 sonbahar ve kış aylarında gerçekleşti. Hunyadi, aralarında Hus savaşlarına katılmış deneyimli Çeklerin de bulunduğu 10-12 bin dolayında asker topladı. Feodal yükümlülükler aracılığıyla asker toplamanın güvenilmez ve verimsiz bir yöntem olduğunu kavrayan Hunyadi, büyük çaplı düzenli bir ordu kuran ilk Avrupalı komutanlardan biri oldu. Osmanlı işgali altındaki Sırbistan topraklarına girildikten sonra ordudaki asker sayısı 30 binin üzerine çıktı. Ekimde Tuna’yı geçen birlikler Niş’i (bugün Yugoslavya’da), Sofya’yı (bugün Bulgaristan’da) ve bazı Osmanlı kalelerini ele geçirdiler. Şubat başında Bosna, Hersek, Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk’ta Osmanlı gücünü kırmış olarak Buda’ya döndüler.
Avrupa’da Osmanlılara karşı o güne değin görülmemiş bir başarı kazanan sefer Hıristiyan dünyasında büyük coşku yarattı. Sultan II. Murad’ın barış istemesi üzerine 10 yıllık bir ateşkes kararlaştırıldı. Ama bir Venedik filosunun Osmanlıların yeniden Avrupa’ya geçmesini önlemek amacıyla Çanakkale’ye gittiği öğrenilince anlaşma bozuldu. Temmuzda Macar ordusu, geri kalan Osmanlı güçlerini Avrupa’dan sürüp atmak üzere saldırıya geçti. Ama Venedik filosu Çanakkale’ye ulaşmayı başaramayınca, sultan büyük bir orduyla Avrupa’ya geçti ve sayıca azınlıkta kalan Hristiyan güçlerini 10 Kasım 1444’te Varna’da bozguna uğrattı. Kral öldürüldü, Hunyadi ise zor kurtuldu.
1446’da Hunyadi, Kral V. Lâszlo Postumus reşit oluncaya değin ülkeyi yönetmek üzere vali seçildi. İçeride nüfuzlu soyluların dışarıda da İmparator III. Friedrich’in sürekli engellemelerine karşın düzeni yeniden kurdu. 1448’de Arnavut müttefikleriyle bağlantı kuramadan Kosova’da Osmanlı ordusuyla karşılaştı ve buradaki zorlu savaşı yitirdi. II. Mehmed (Fatih) 1456’da Belgrad’ı kuşattı. Hunyadi Belgrad Kalesi’ne erzak ve silah yığdı, paralı askerlerden oluşan oldukça büyük bir ordu oluşturdu; kötü donanımlı ve düzensiz bir köylü ordusu da ona katıldı. Hunyadi’nin birlikleriyle birlikte bu eğitimsiz ordu 22 Temmuz 1456’da zafer kazandı. Ama Hunyadi birkaç gün sonra, birliklerinde yayılan bir salgın hastalığa yakalanarak öldü. Küçük oğlu 1458’de I. Mâtyâs adıyla Macaristan kralı oldu.
YORUMLAR