Mabeyin nedir? Mabeyin ne demek? Mabeyin ile ilgili olarak tarihi ve genel bilgilerin yer aldığı sayfamız. Tanzimat’tan (1839) sonra Osmanlı...
Mabeyin nedir? Mabeyin ne demek? Mabeyin ile ilgili olarak tarihi ve genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Tanzimat’tan (1839) sonra Osmanlı sarayının siyasi ve idari teşkilatına verilen addır. Mabeyin, padişahla Babıali’nin (hükümetin) arasında bulunurdu. II. Abdülhamit zamanında (1876-1908) devlet idaresi Babıâli’ den çok Mâbeyin’de olduğu için, bu teşkilat çok genişlemişti. Meşrutiyet’ten sonra kalabalıklığını kaybetti.
Mâbeyinin en yüksek şahsı «mâbeyin müşîri» denen mareşaldi. Cuma selamlıklarında padişahın yanında bulunur, cuma namazlarında onunla aynı arabaya biner, «muâyede» (bayramlaşma) törenlerinde imparatorluk tahtının saçağını tutup gelenlere öptürürdü. Müşîrin maiyetinde mâbeyin feriki ve mâbeyin livası denen generallerle yaverler vardı.
Hükümetle hükümdarın gerçek aracısı «mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi» idi. Buna «serkâtib-i Hazret-i Şehriyârî» de denirdi. Önceleri sivil «bâlâ» (orgeneral) rütbesini taşıyan bu memur, II. Abdülhamit devrinde «vezir» (mareşal) rütbesine çıkarıldı. Padişahın iradelerini yazılı ve sözlü olarak bu başkâtip başkalarına bildirirdi. Sadrâzamlara sadaret mührünü o götürür, o alır, Babıâli’de «sadaret hatt-ı hümâyûnu»nu o okurdu. Yanında bâlâ rütbesinde 2. ve 3. mâbeyin kâtipleri ile 10 kadar numara taşımayan mâbeyin kâtibi vardı.
Mâbeyin teşkilâtında bundan sonra «mâbeyinciler» (karînler) gelirdi. Bunlar, hükümdarın huzuruna girecek Türk, yabancı bütün şahısları karşılar, hükümdarın huzuruna girmeden önce nasıl hareket edileceğini birkaç cümleyle hatırlatırlardı. Başmâbeyinci’nin rütbesi vezir (mareşal)di. İkinci ve üçüncü mabeyinciler ile 10 kadar da sıra numarası taşımayan mabeyinci bulunurdu.
Gene bu teşkilâttan «hazîne-i hümâyûn nazırı» bâlâ, bazan da vezir rütbesini taşır, padişahın, sarayın bütün para işlerine bakardı.
YORUMLAR