Site Devleti nedir? Tarihteki site devletlerinin özellikleri nedir? Site devleti hakkında bilgi. SİTE Eskiçağ’da Yunanistan’da, bir süre son...
Site Devleti nedir? Tarihteki site devletlerinin özellikleri nedir? Site devleti hakkında bilgi.
SİTE
Eskiçağ’da Yunanistan’da, bir süre sonra da Roma’da kendi yasalarıyla yönetilen bir ya da bir çok kentten oluşmuş devlettir.
Site, yaşam alanı bölgeleri çorak ve aşılması güç dağlar ile deniz arasına sıkışmış ve birbirlerinden uzakta bulunan örneksiz bir coğrafi çevrede oluşabilirdi; bu vaziyet, insanları özerk topluluklar yaratmaya zorluyordu. Yunan sitesi, kabilelerin (genos, Roma’ da gens) ilkin bir araya gelmelerini, bir süre sonra da yansızlaşmalarını elde eden uzun bir sürecin sonunda oluşabildi. Söz mevzusu kabileler, Homeros öncesi yaşamın dinsel, tutumsal ve siyasal yapılarını oluşturan geniş ailelerdi. Kabilelerin hukuksal ve tutumsal açıdan bir araya gelmeleriyle yaratılan site, ailelere karşı savaşmak mecburiyetinde bırakıldı. Sitenin kazanılmış olduğu zaferlerin her birisi, ataerkil yükümlerin birbiri ardı sıra ortadan kalkmasıyla sağlandı. Babanın mukaddes haklarının ağır basmış olduğu kuralların yerini katı hukuk kuralları aldı, öte taraftan eşitliği ve özgürlüğü öngören toplumsal yasalar bir takım sitelerin demokrasilere dönüşmesine yol açtı. İ.Ö. V. yy’da Yunanistan’daki site-devleti, pek çok kıymet yargısını altüst eden uzun bir evrimin sonucuydu; o döneme kadar kapalı özellikte olan ekonomi, ticarete açıldı, para anlayışı dönüşüm geçirdi, mitoloji ve din de başkalaşıma uğradı: Site, geçmişe olabildiğince fazla ehemmiyet vermeyi ve mitlerle ilgili uzama bütünüyle egemen olmayı amaçladı. Bununla birlikte, dinsel mitleri tekrardan ele alıp, bu tarz şeyleri büyüyle ilgili bir kutsallıkla donatmak yerine çağdaş bir cemiyet oluşturmak amacıyla güncelleştirdi. Devamlı arayış içindeki bu söyleşi ve karşılıklı alışveriş alanı, doğrusu site, giderek ortaklaşa bir girişim görünümü aldı.
AGORASIZ SİTE OLMAZ
Demokratik sitede bireysel özgürlük mutlaktı. Yasalar önündeki eşitlik, konuşma özgürlüğüne dayanıyordu. Şehir halkı agorada birbiriyle görüşüp konuşurdu ve agorasız site yoktu. En önemlisinden en önemsizine tüm devlet işleri, halkın onayının alınması için burada konuşulurdu, hukuk düzeniyle ilgili problemler Areopagos, siyasal sorunlarsa Bule (Senato) tarafınca ele alınırdı. İster Isparta’daki şeklinde aristokratik, ister Atina’daki şeklinde demokratik olsun, site, çok teferruatlı şekilde düzenlenmiş bir sisteme dayanmaktaydı: Siyasal olgu olarak yurttaşlık, sitenin hukukunda bir düzenlemeyi ve yurttaşın hak ve görevlerini tanımlanıp savunmakla yükümlü yüksek görevlilerin çalışmalarını gerektiriyordu. Demokratik sitede yurttaş kuramsal olarak devletin örgütlenmesine ve yönetilmesine tam anlamıyla katılıyordu, ama kamu iradesinin, giderek tiranlığa varan çok katı şekilde belirlenmiş bir yargılama yetkisinin sınırlarını aşması da çok seyrek rastlanan bir olguydu.
Yasalar önündeki eşitlik, tutumsal eşitliği sağlayamadı; bundan dolayı site devleti, söz mevzusu çelişkiyi gidermek ve/ bir takım toplumsal reformu gerçekleştirerek yurttaşlara, kendilerini kölelerden ve siyasal haklardan yoksun yerleşik yabancılardan (metoikos) ayırmak için bir takım maddi olanaklar sağlamak mecburiyetinde bırakıldı; zenginler daha ağır şekilde vergilendirilerek, tüm yurttaşların parasız katılabilecekleri bayramlar, tiyatrolar, vb. gösteriler düzenlenmesi sağlandı. Site, hiç olmazsa yurttaşlar için, yerinde ve uyumlu hale getirilmiş bu yasal ve tutumsal yapıların ötesinde bilhassa ideal bir kültür ve politika ortamı oluşturuyordu. Özgür ve eşit yurttaş olma statüsünün bilincindeki site insanı, durumunu içtenlikle benimseyerek, doğudaki Perslerin bürokratik ve aşamalı sistemleriyle karşılaştırıyordu.
YORUMLAR