Osmanlı padişahlarının 9. olan ve sadece sekiz yıllık iktidarı esnasında Osmanlı İmparatorluğuna hem yeni topraklar hem de halifeliği getire...
Osmanlı padişahlarının 9. olan ve sadece sekiz yıllık iktidarı esnasında Osmanlı İmparatorluğuna hem yeni topraklar hem de halifeliği getiren Yavuz Sultan Selim kimdir?
SELİM I., [Yavuz] (10 Ekim 1470, Amasya – 22 Eylül 1520, Çorlu)
Osmanlı padişahlarının 9.’sudur. II. Bayezit’in oğlu, Fâtih Sultan Mehmet’in torunudur. Amasya’da doğdu, 53 yaşında, İstanbul’da şirpençeden öldü.
«Yavuz» diye anılan 1. Selim, şehzadeliği sırasında Trabzon valisiydi. Kendisinden yaşça büyük olan Korkut ve Ahmet adlı kardeşlerinin devlet büyükleriyle anlaşarak padişah olmaya hazırlandıklarını duyunca, başına asker toplayarak Rumeli’ye geçti. Babası II. Bayezit’le savaşa tutuşup, onun askerlerini elde etti. Yeniçeriler «Biz Sultan Selim’i isterük!» diyerek onun tarafına geçtiler.
I. Selim, böylece yendiği babasını tahttan indirdi ,1512’de tahta çıktı. Sonra kardeşleri Saruhan valisi Korkut’la, Amasya valisi Ahmet’le çarpışarak, onları da ortadan kaldırdı.
Din ve Mezhep Kavgaları
I. Selim, tahta çıktığı sırada din ve mezhep kavgaları, Osmanlı devleti için büyük bir tehlike haline gelmişti. Yavuz, hem bu tehlikeyi önlemek, birliği kurmak, hem de babası zamanında, amcası Sultan Cem’in açtığı dertlerin önünü almak için çok şiddet gösterdi. Osmanlı tarihleri, din birliğini kurduğu, daha sonra «Halife» unvanını da aldığı için, I. Selim’in kan dökücülüğünü bağışlarlar.
I. Selim, babasını ve kardeşlerini ortadan kaldırdıktan sonra, Osmanlı sınırları içinde tek mezhep olarak Sünniliği seçti, şiîliğin koruyucusu olan İran hükümdarı Şah İsmail’le savaşa hazırlandı. Önce, Osmanlı sınırları içinde şiîliği kabul edenlerin listesini yaptırıp, önde gelenlerden 40 bin kişiyi kestirdi. Sonra Şah İsmail’in üzerine yürüdü.
Çaldıran ve Mercidabık Savaşları
Yavuz Selim 1514 ağustosunda Çaldıran ovasında Şah İsmail ordusunu büyük bir bozguna uğrattı. Hazinesini, karısını, çocuklarını ele geçirerek, Şah’ın başkenti olan Tebriz’i de aldı. Dönüşünde Diyarbakır, Van, Bitlis taraflarını, Dulkadıroğulları’nın devletini ortadan kaldırarak Maraş’ı, Elbistan’ı da Osmanlı topraklarına kattı, bu arada Erzurum’la Erzincan’ı da aldı.
Yavuz, 1516’da, Şah İsmail’in tarafını tutan Mısır Kölemen (Memlûk) Sultanı Kansu üzerine yürüdü, Halep yakınlarında Mercidabık’ta Mısır ordusunu yendi. Sultan Kansu bu savaşta öldü. Halep, Malatya ve Antep’i alan Yavuz Selim, Şam’a yürüdü. Gazze’de bir savaş kazandıktan sonra Suriye ile Filistin’i aldı, sonra da Mısır’a girdi.
Yavuz Selim Halife
Bir yıl kadar Mısır’da kalan, Kölemenler’in son sultanı Tomanbay’ı da yenen Yavuz o zaman Mısır’a bağlı olan Hicaz’ı, daha sonra Kölemenler’in elinde oyuncak olan son Abbasî Halifesi El Mütevekkil’den halifeliği de aldı (1517). El Mütevekkille akrabaları İstanbul’a gönderildi. Mütevekkil, Yedikule’de hapsedildi. I. Selim’in ölümüne kadar orada kaldı. Yavuz Selim’in Osmanlı sultanlarına miras bıraktığı Halifelik 407 yıl bu hanedanın elinde kaldı. I. Selim, bu büyük ve kazançlı savaşlardan sonra İstanbul’a dönünce, büyük bir donanma hazırlamaya başladı. Bu arada orduyu da inzibat altına aldı. Selim’in ya Rodos Şövalyeleri’ne karşı hazırlandığı, ya da İran üzerinden Hindistan’a yürümek, babasının dedesi Yıldırım Bayezit’i yenen Timur’un torunlarından öç almak istediği söylenir. Yavuz Selim, bu hazırlıklarla uğraşırken Çorlu ovasında şirpençeye yakalandı. Yarayı basit bir çıban sanarak önem vermedi. İstanbul’da bu hastalıktan ölerek, adını taşıyan caminin yanındaki türbeye gömüldü.
I. Selim, 8 yıl tahtta kaldı. Uzunca boylu, geniş yapılı, sert yaradılışlı bir adamdı. Osmanlı sultanlarının çoğu gibi uyuşuk, zevkine, şehvetine düşkün değildi. Kolayca kan döktüğü gibi, bilginlere, doğru sözlü insanlara da saygı gösterirdi. Divan şairlerinin iyilerinden sayılır. Oldukça kuvvetli Türkçe şiirleri vardır. Farsça şiirleri de kudretlidir. Osmanlı sultanları arasında sakalsız olan ilk padişah Yavuz Selim’ dir, ikincisi II. (Genç) Osman’dır. Hemen her yönü ile öteki padişahlardan ayrılan I. Selim’in giyinişi de değişikti. Başına değişik bir kavuk giydiği gibi, üzerine dar, sade elbiseler, ayaklarına da dizlerine kadar çıkan yumuşak çizmeler giyerdi. Ayrıca sol kulağına bir inci küpe takardı. İstanbul’da Sultan Selim Camisi’nin yanındaki türbesinde gömülüdür.
YORUMLAR