Akarsu Biriktirme Şekilleri 1.Akarsuyun gücünün azalması 1-) Eğimin azalması, 2-) Yatağının genişleyip yayılması, 3-) Su hacminin a...
Akarsu Biriktirme Şekilleri
1.Akarsuyun gücünün azalması
1-) Eğimin azalması,
2-) Yatağının genişleyip yayılması,
3-) Su hacminin azalması (debi) ,
4-) Yatağın tıkanması ( heyelan v.b.)
2.Akarsuyun yükünün artması
1-) Yan kolların bolca araç-gereç getirmesi,
2-) Tabii dengenin bozulması
3-) Kütle hareketleri
Akarsuların yatak eğimi azaldığında hızları, aşındırma ve taşıma güçleri azalır.
Biriktirmedeki, temel etken yatak eğimin azalmasıdır.
Bundan dolayı akarsu biriktirmesi ile oluşan yer şekillerinin yapısı incelendiğinde
Akarsu biriktirmesi ile oluşmuş şekiller:
Deltaların oluşabilmesi için lüzumlu şartlar:
Başlıca delta ovalarımız; Bafra, Çarşamba, Çukurova ve Silifke, Bakırçay,
Gediz, Büyük ve Minik Menderes, Meriç ,
2.BİRİKİNTİ KONİSİ VE BİRİKİNTİ YELPAZESİ
Eğimli yamaçlardan inen akarsuların, taşımış olduğu alüvyonları yamacın eteğinde biriktirmesi ile oluşurlar. Kum boyutundaki ince malzemeleri taşıyan ve geniş alanlara yayılan akarsular birikinti yelpazesi, çok iri araç-gereç taşıyan akarsuların ovalara ve tektonik oluklara açıldıkları yerlerde birikinti konileri oluşur. Konilerin eğimi daha çok, oluşturan araç-gereç daha iridir. Bu yer şekilleri her bölgemizde görülür. Örnek: Erzurum, Erzincan, Konya ovalarında birikinti konileri ve yelpazeleri görülür.
3.DAĞ ETEĞİ OVASI
Dağların eteklerinde birikinti yelpazelerinin birbiriyle birleşmesi sonucunda az eğimli olan dağ eteği ovaları oluşur. Mesela Bursa ovasının cenup kesimi böylelikle oluşmuştur. Bununla birlikte Bozdağların ve Aydın Dağlarının Gediz ve B. Menderes havzalarına bakan yamaçlarında görülürler.
4.DAĞ İÇİ OVASI
Etrafı dağlarla çevrili, az eğimli yerlerde karstik çanaklarda yâda tektonik çöküntülerde alüvyonların birikmesi sonucunda oluşur. Yâda bu tür durumlar karşılıklı iki yamaçta bulunan dağ eteği ovalarının zaman içinde ilerleyerek birleşmesi sonucu oluşular. Örnek: Bolu, Erzincan, Muş ovaları
5.TABAN SEVİYESİ OVASI
Akarsuyun denize döküldüğü ve derine doğru aşındırmanın sona erdiği yere taban seviyesi denir. Akarsuyun hızı ve taşıma gücü taban seviyesine yaklaştığı süre azalır ve taşımış olduğu malzemeleri biriktirmesi ile meydana gelen ovalara da taban seviyesi ovası denir. Bunların deltalardan farkı; Deltalar deniz içinde, bu tür durumlar ise kara üstünde oluşmuş olmasıdır.
6.IRMAK ADASI
Akarsu yatağının eğiminin azaldığı, yatağın genişlediği bilhassa menderesler icra eden ve taban seviyesine yaklaşan akarsuların yatağı ortasına biriktirmesi ile oluşan şekillerdir.
1.Akarsuyun gücünün azalması
1-) Eğimin azalması,
2-) Yatağının genişleyip yayılması,
3-) Su hacminin azalması (debi) ,
4-) Yatağın tıkanması ( heyelan v.b.)
2.Akarsuyun yükünün artması
1-) Yan kolların bolca araç-gereç getirmesi,
2-) Tabii dengenin bozulması
3-) Kütle hareketleri
Akarsuların yatak eğimi azaldığında hızları, aşındırma ve taşıma güçleri azalır.
Biriktirmedeki, temel etken yatak eğimin azalmasıdır.
Bundan dolayı akarsu biriktirmesi ile oluşan yer şekillerinin yapısı incelendiğinde
akarsuyun akımı hakkında genel detayları elde edebiliriz. İri maddeler var ise akım yüksek, ince maddeler var ise akım düşüktür.
Akarsu biriktirmesi ile oluşmuş şekiller:
1-Deltalar,
2-Birikinti koni ve yelpazeleri,
3-Dağ içi ve dağ eteği ovaları,
4-Taşkın ovaları (taban seviyesi),
5-Kum (ırmak) adalarıdır.
1-DELTA
Akarsuların taşıdıkları alüvyonları döküldükleri deniz yâda gölün sığ kesimlerinde biriktirmesi sonucu deltalar oluşmuştur. Akarsuların en yaygın biriktirme şeklidir.
2-Birikinti koni ve yelpazeleri,
3-Dağ içi ve dağ eteği ovaları,
4-Taşkın ovaları (taban seviyesi),
5-Kum (ırmak) adalarıdır.
1-DELTA
Akarsuların taşıdıkları alüvyonları döküldükleri deniz yâda gölün sığ kesimlerinde biriktirmesi sonucu deltalar oluşmuştur. Akarsuların en yaygın biriktirme şeklidir.
Deltaların oluşabilmesi için lüzumlu şartlar:
1-Akarsuyun belirgin bir büyüklükte olması,
2-Bolca oranda kum, mil, çakıl vb. araç-gereç taşıması .
3-Denizin çok derin olmaması,
4-Gel-git genliğinin az olması,
5-Kuvvetli akıntıların olmaması gerekir.
2-Bolca oranda kum, mil, çakıl vb. araç-gereç taşıması .
3-Denizin çok derin olmaması,
4-Gel-git genliğinin az olması,
5-Kuvvetli akıntıların olmaması gerekir.
Başlıca delta ovalarımız; Bafra, Çarşamba, Çukurova ve Silifke, Bakırçay,
Gediz, Büyük ve Minik Menderes, Meriç ,
2.BİRİKİNTİ KONİSİ VE BİRİKİNTİ YELPAZESİ
Eğimli yamaçlardan inen akarsuların, taşımış olduğu alüvyonları yamacın eteğinde biriktirmesi ile oluşurlar. Kum boyutundaki ince malzemeleri taşıyan ve geniş alanlara yayılan akarsular birikinti yelpazesi, çok iri araç-gereç taşıyan akarsuların ovalara ve tektonik oluklara açıldıkları yerlerde birikinti konileri oluşur. Konilerin eğimi daha çok, oluşturan araç-gereç daha iridir. Bu yer şekilleri her bölgemizde görülür. Örnek: Erzurum, Erzincan, Konya ovalarında birikinti konileri ve yelpazeleri görülür.
3.DAĞ ETEĞİ OVASI
Dağların eteklerinde birikinti yelpazelerinin birbiriyle birleşmesi sonucunda az eğimli olan dağ eteği ovaları oluşur. Mesela Bursa ovasının cenup kesimi böylelikle oluşmuştur. Bununla birlikte Bozdağların ve Aydın Dağlarının Gediz ve B. Menderes havzalarına bakan yamaçlarında görülürler.
4.DAĞ İÇİ OVASI
Etrafı dağlarla çevrili, az eğimli yerlerde karstik çanaklarda yâda tektonik çöküntülerde alüvyonların birikmesi sonucunda oluşur. Yâda bu tür durumlar karşılıklı iki yamaçta bulunan dağ eteği ovalarının zaman içinde ilerleyerek birleşmesi sonucu oluşular. Örnek: Bolu, Erzincan, Muş ovaları
5.TABAN SEVİYESİ OVASI
Akarsuyun denize döküldüğü ve derine doğru aşındırmanın sona erdiği yere taban seviyesi denir. Akarsuyun hızı ve taşıma gücü taban seviyesine yaklaştığı süre azalır ve taşımış olduğu malzemeleri biriktirmesi ile meydana gelen ovalara da taban seviyesi ovası denir. Bunların deltalardan farkı; Deltalar deniz içinde, bu tür durumlar ise kara üstünde oluşmuş olmasıdır.
6.IRMAK ADASI
Akarsu yatağının eğiminin azaldığı, yatağın genişlediği bilhassa menderesler icra eden ve taban seviyesine yaklaşan akarsuların yatağı ortasına biriktirmesi ile oluşan şekillerdir.
Rüzgarların Aşındırma ve Biriktirme Şekilleri
Akarsuyun hidroelektrik potansiyelini etkileyen faktörler nedir?
CVD - Kimyasal Buğu Biriktirme
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR