BARUT TDK, Türk Dil Kurumu 1. Alev ateş silahla bir merminin atılmasına ya da herhangi bir aracın fırlatılmasına yarayan, patlayı...
BARUT
TDK, Türk Dil Kurumu
1. Alev ateş silahla bir merminin atılmasına ya da herhangi bir aracın fırlatılmasına yarayan, patlayıcı madde:
“Dev boylu fetih askerleri, kollarının sert derilerine iğnelerle yazdırır, barutla ovdurur, dövme yaparlardı.” -Y. K. Beyatlı.
2. Tutuşturulduğunda hızla yürüyen tepkimelerle oluşan gaz ürünlerinin yaptıkları basınçla patlayan, potasyum nitrat, toz odun kömürü ve kükürt karışımı.
TDK, Türk Dil Kurumu
“Dev boylu fetih askerleri, kollarının sert derilerine iğnelerle yazdırır, barutla ovdurur, dövme yaparlardı.” -Y. K. Beyatlı.
2. Tutuşturulduğunda hızla yürüyen tepkimelerle oluşan gaz ürünlerinin yaptıkları basınçla patlayan, potasyum nitrat, toz odun kömürü ve kükürt karışımı.
Pusula, barut, kağıt ve matbaanın Avrupa'ya tesiri nedir?
Asım Orhan Barut
Ali Asker Barut
BARUT
Barut, enerjiyi biriktirmek, taşımak ve harekete geçirmek için kullanılan ilk teknolojilerden biridir.
Tarihçe
1800'lerin ikinci yarısı süresince barut, güherçile, kükürt ve odun kömürünün bir karışımı olan "karabarut" anlamına geldi.
Baruta ilk gönderme, geçici olarak 800'lerin ortasına tarihlenen bir Taocu metinden, Zhenyuan miaodao yaolüe'den bir bölüm olabilir. Günümüze kalan en eski barut formülleri 1040'lardan bir askeri kitapta, Wujing zongao'da bulunabilir. Bu kitaptaki üç formül en fazla %50 güherçile ihtiva eder; bu, patlama için kafi değildir; fakat yanıcı tesir için yeterlidir. Patlayıcı barut için en uygun formül, %75 güherçile, %10 kükürt, %15 yumuşak odun kömürü ihtiva eder. Çinliler barutu tabanca olarak ilk kez 904 senesinde patlayıcı olarak kullandılar. Adını "uçan ateş" koymuşlardı. Arkasından barut bombalarını mancınıklarda da kullanmaya başladılar. Barutun kayıtlı ilk itici güç olarak kullanılması 1132 senesinde bambudan yapılmış toplarda kullanılması denemeleridir. Metal boruya haiz topların kullanımı 1268-1279 tarihleri içinde Moğollar ile Song Hanedanlığı arasındaki harpte görülür.
Barutun Araplar tarafınca kullanılması 13. yüzyılda gerçekleşmiştir.
Barutun Avrupa'ya iyi mi geldiği hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bazı tarihçiler İpek Yolu kanalıyla geldiğine inanmakta, bir grup da, barutun Avrupa'da Çin'den bağımsız olarak buluş edildiğini savunmaktadır.
1846 senesinde İtalya'da Soprero,İsveç'te Schönbein ve Fransa'da Böttger adlı kimyagerler ayrı ayrı emek vererek nitrogliserin ve nitroselüloz (ya da pamuk barutu) isminde olan barut türünü buldular. Bu patlayıcılar pozitif olduğundan, birçok şahıs bu tarz şeyleri tekamül ettirmek için çaba sarf etti. 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yapmış oldu.
(Kara barut) Barut ağırlıkça 15 birim potasyum nitrat (kimi zaman yerine sodyum nitrat), 3 birim odun kömürü tozu ve 2 birim kükürdün karışımından oluşur. Bu oran yüzyıllar süresince değişimler göstermiştir. Amaca gore oranı değiştirilebilir. Barut imalinde kullanılan bu üç kimyasal madde kolayca öğütülüp toz haline getirilebilir ve karıştırılır.
Bu suretle meydana getirilen baruta (un barutu) denilmekteydi. Bunun birçok sakıncası bulunmaktaydı. Bu karışım fıçılar içerinde nakledilirken patlama tehlikesi vardı. Ek olarak barutun yapıldığı maddelerin değişik özgül ağırlıkları olduğundan, fıçıda durduğu sürece ayrılarak bozuluyordu. Son olarak da rutubetten etkilenerek topraklaşıyor ve yanma hususi durumunu kaybediyordu. Bu problem da gene 1400 yıllarında taneli barut yapılarak çözüldü. Şöyleki ki toz haline getirilen üç kimyasal madde alkol ile karıştırılarak sulandırıldı ve sonrasında tazyik ile kurutularak taneler haline getirildi.
Bu tane barutun daha acele yandığı ve daha kuvvetli olduğu görüldü. Bu barut gene de muhteşem değildi. Atış yapıldığı süre etrafı kesif bir beyaz duman kaplıyor ve birkaç top salvosundan sonrasında harp alanı simsiyah oluyordu. Ek olarak tüfeklerde ve toplardan çıkan duman silahların yerini belli ediyordu. Bunlardan başka kara barut namlularda yapışkan bir tortu bırakıyor ve bir süre sonrasında bu birikintiler yüzünden gülle ya da kurşun (ağızdan dolma) silaha sığmaz oluyordu. Atıştan derhal sonrasında namlu temizlenmezse,bu yapışkan tortunun içindeki kükürt kalıntıları rutubet alarak sülfürik aside dönüşüyor ve namlu içini kemirerek çürütüyordu. Duman ve tortular yüzünden doğan problemler başka bir barutun yapılmasını mecburi kıldı
(Dumansız barut): 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yapmış oldu.
Nitroselüloz (pamuk barutu): alkolle karıştırılıp hamur harcı haline getirildikten sonrasında ince şeritler ve taneler halinde kesilerek kurumaya terk edilir.
Tarihçe
1800'lerin ikinci yarısı süresince barut, güherçile, kükürt ve odun kömürünün bir karışımı olan "karabarut" anlamına geldi.
Baruta ilk gönderme, geçici olarak 800'lerin ortasına tarihlenen bir Taocu metinden, Zhenyuan miaodao yaolüe'den bir bölüm olabilir. Günümüze kalan en eski barut formülleri 1040'lardan bir askeri kitapta, Wujing zongao'da bulunabilir. Bu kitaptaki üç formül en fazla %50 güherçile ihtiva eder; bu, patlama için kafi değildir; fakat yanıcı tesir için yeterlidir. Patlayıcı barut için en uygun formül, %75 güherçile, %10 kükürt, %15 yumuşak odun kömürü ihtiva eder. Çinliler barutu tabanca olarak ilk kez 904 senesinde patlayıcı olarak kullandılar. Adını "uçan ateş" koymuşlardı. Arkasından barut bombalarını mancınıklarda da kullanmaya başladılar. Barutun kayıtlı ilk itici güç olarak kullanılması 1132 senesinde bambudan yapılmış toplarda kullanılması denemeleridir. Metal boruya haiz topların kullanımı 1268-1279 tarihleri içinde Moğollar ile Song Hanedanlığı arasındaki harpte görülür.
Barutun Araplar tarafınca kullanılması 13. yüzyılda gerçekleşmiştir.
Barutun Avrupa'ya iyi mi geldiği hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bazı tarihçiler İpek Yolu kanalıyla geldiğine inanmakta, bir grup da, barutun Avrupa'da Çin'den bağımsız olarak buluş edildiğini savunmaktadır.
1846 senesinde İtalya'da Soprero,İsveç'te Schönbein ve Fransa'da Böttger adlı kimyagerler ayrı ayrı emek vererek nitrogliserin ve nitroselüloz (ya da pamuk barutu) isminde olan barut türünü buldular. Bu patlayıcılar pozitif olduğundan, birçok şahıs bu tarz şeyleri tekamül ettirmek için çaba sarf etti. 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yapmış oldu.
(Kara barut) Barut ağırlıkça 15 birim potasyum nitrat (kimi zaman yerine sodyum nitrat), 3 birim odun kömürü tozu ve 2 birim kükürdün karışımından oluşur. Bu oran yüzyıllar süresince değişimler göstermiştir. Amaca gore oranı değiştirilebilir. Barut imalinde kullanılan bu üç kimyasal madde kolayca öğütülüp toz haline getirilebilir ve karıştırılır.
Bu suretle meydana getirilen baruta (un barutu) denilmekteydi. Bunun birçok sakıncası bulunmaktaydı. Bu karışım fıçılar içerinde nakledilirken patlama tehlikesi vardı. Ek olarak barutun yapıldığı maddelerin değişik özgül ağırlıkları olduğundan, fıçıda durduğu sürece ayrılarak bozuluyordu. Son olarak da rutubetten etkilenerek topraklaşıyor ve yanma hususi durumunu kaybediyordu. Bu problem da gene 1400 yıllarında taneli barut yapılarak çözüldü. Şöyleki ki toz haline getirilen üç kimyasal madde alkol ile karıştırılarak sulandırıldı ve sonrasında tazyik ile kurutularak taneler haline getirildi.
Bu tane barutun daha acele yandığı ve daha kuvvetli olduğu görüldü. Bu barut gene de muhteşem değildi. Atış yapıldığı süre etrafı kesif bir beyaz duman kaplıyor ve birkaç top salvosundan sonrasında harp alanı simsiyah oluyordu. Ek olarak tüfeklerde ve toplardan çıkan duman silahların yerini belli ediyordu. Bunlardan başka kara barut namlularda yapışkan bir tortu bırakıyor ve bir süre sonrasında bu birikintiler yüzünden gülle ya da kurşun (ağızdan dolma) silaha sığmaz oluyordu. Atıştan derhal sonrasında namlu temizlenmezse,bu yapışkan tortunun içindeki kükürt kalıntıları rutubet alarak sülfürik aside dönüşüyor ve namlu içini kemirerek çürütüyordu. Duman ve tortular yüzünden doğan problemler başka bir barutun yapılmasını mecburi kıldı
(Dumansız barut): 1886'da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yapmış oldu.
Nitroselüloz (pamuk barutu): alkolle karıştırılıp hamur harcı haline getirildikten sonrasında ince şeritler ve taneler halinde kesilerek kurumaya terk edilir.
barut ingilizcesi
- gunpowder.
- 1. powder keg. 2. powder keg, place where strife could break out at any moment.
- - fıçısı benzer biçimde (place) which is a powder keg, where strife could break out at any moment.
- - benzer biçimde 1. irascible. 2. very sour; very bitter.
- - hakkı mil. powder charge.
- - kesilmek/olmak to fly off the handle, go into a rage.
- - kokusu gelmek (for a battle) to be likely to happen.
- -la oynamak to play with fire.
- - veznesi powder flask
BARUT
1. Bir güdümlü mermiyi fırlatmada ya da bir silahla mermi atmada kullanılan patlayıcı katı madde. (Bk. ansikl. böl. Fişekç.)
2.
—Fişekç.
—Sil. Barut hakkı, bir fişeğin ya da bir merminin kovanında bulunan patlayıcı barut ya da başka madde miktarı; bu barutun işlevi, yanma ya da patlamayla merminin harekete geçmesini ya da hususi bir etkinin meydana gelmesini (patlayan, duman ya da yangın çıkartan türü) sağlamaktır. (Bk. ansikl. böl.)
—Sil. itici barut hakkı, alev ateş bir silahtaki mermiye belirli bir çıkış hızı vermeye yarar; miktarı, merminin ve barutun ağırlığı ile orantılıdır. Alev ateş tabanca kullanımının başlangıcında 1 olan bu oran sırasıyla, üçte ikiye, yarıya, sonradan ilk yivli toplarda onda bire düşürülerek çıkış hızı sınırlandırıldı. Tertipli ve bir çok süre gelişen bir yanma özelliği taşıyan günümüz barutları, atımların ve hızların çoğalmasını sağlamış oldu. Günümüzde barut hakkı tüfekte ortalama beşte bir, toplardaysa çoğu zaman, mermiye değişik çıkış hızları verebilmek amacıyla bölünebilir niteliktedir. (Bir alev ateş silahta, çeşitli barut haklarıyla meydana gelen ateşlemeler şu sırayı izler: barut hakkı 0, barut hakkı 1... vb ).
1. Bir güdümlü mermiyi fırlatmada ya da bir silahla mermi atmada kullanılan patlayıcı katı madde. (Bk. ansikl. böl. Fişekç.)
2.
Barut fıçısı (benzer biçimde), her an kargaşalık ve harp çıkma olasılığı bulunan yer; patlamaya hazır: Ortadoğu bir barut fıçısı benzer biçimde.
Barut benzer biçimde, acele kızan, sert kimse, tatça çok ekşi ya da acı olan şey için kullanılır.
Barut hakkı, merminin istenilen uzakhğa atılabilmesi için ihtiyaç duyulan barut gazı basıncını sağlamaya kafi gelecek barut miktarı.
Barut kesilmek, çok öfkelenmek.
Barut kokusu, harp, çatışma tehlikesi.
Barutla oynamak, tehlikeli işlere girişmek.
—Fişekç.
Ateşleme barutu, topların barut hakkı ve kimi fişeklerde kullanılan dumansız barut ile kapsül arasına iletici olarak konulmuş olan barut.
Alev ateş barut, eskiden kara barutu, günümüzdeyse her tür patlayıcı maddeyi belirtmekte kullanılan terim.
Çözücüsüz barut, içinde uçucu olmayan bir jelatinleştirici bulunan ve iki temel maddeden (nitroselüloz, nitrogliserin) oluşan itici fransız barutu.
Dumansız barut, nitroselülozun jelatinleştirilmesıyle elde edilmiş barut; katı artık bırakmadan yanar ve nerede ise renksiz bir gaz çıkartır.
Elektrik barutu, elektrikli bir ateşleyicinin direnç telini kaplayan piroteknik bileşim.
Kara barut, çok özlü, güherçile, kükürt ve odun kömürü karışımı.
Piroksiilı barut, nitroselüloz içeren av barutu.
—Sil. Barut hakkı, bir fişeğin ya da bir merminin kovanında bulunan patlayıcı barut ya da başka madde miktarı; bu barutun işlevi, yanma ya da patlamayla merminin harekete geçmesini ya da hususi bir etkinin meydana gelmesini (patlayan, duman ya da yangın çıkartan türü) sağlamaktır. (Bk. ansikl. böl.)
—Sil. itici barut hakkı, alev ateş bir silahtaki mermiye belirli bir çıkış hızı vermeye yarar; miktarı, merminin ve barutun ağırlığı ile orantılıdır. Alev ateş tabanca kullanımının başlangıcında 1 olan bu oran sırasıyla, üçte ikiye, yarıya, sonradan ilk yivli toplarda onda bire düşürülerek çıkış hızı sınırlandırıldı. Tertipli ve bir çok süre gelişen bir yanma özelliği taşıyan günümüz barutları, atımların ve hızların çoğalmasını sağlamış oldu. Günümüzde barut hakkı tüfekte ortalama beşte bir, toplardaysa çoğu zaman, mermiye değişik çıkış hızları verebilmek amacıyla bölünebilir niteliktedir. (Bir alev ateş silahta, çeşitli barut haklarıyla meydana gelen ateşlemeler şu sırayı izler: barut hakkı 0, barut hakkı 1... vb ).
Kaynak: Büyük Larousse
Pusula, barut, kağıt ve matbaanın Avrupa'ya tesiri nedir?
Asım Orhan Barut
Ali Asker Barut
YORUMLAR