Hatay'ın Türkiye sınırlarına dahil olmasını sağlayan antlaşma nedir? Hatay Sorunu Hatay'ın Türkiye ya da Suriye sınırları...
Hatay'ın Türkiye sınırlarına dahil olmasını sağlayan antlaşma nedir?
Hatay Sorunu
Hatay'ın Türkiye ya da Suriye sınırları içine alınmasına ilişkin olarak ortaya çıkan sorun ve Türkiye'nin Suriye'nin mandateri olan Fransa ile yaptığı antlaşma (23 haziran 1939)
I. Dünya Savaşı'nın sonunda, Fransızların bugünkü Hatay topraklarını işgal etmesiyle başlayan ve yörenin 1939'da Türkiye'ye katılmasıyla sonuçlanan uluslararası siyasal ve diplomatik sorun.
Musul petrol bölgesinin Akdeniz'e açılan kapısı olarak değerlendirilen İskenderun ve Antakya, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında İngiltere ile Fransa arasında yoğun bir paylaşım mücadelesine konu oldu. Fransa, 1912'de İngiltere ile yaptığı bir antlaşma sonucunda, bu yöreyi de kapsayan tüm Suriye topraklan üzerinde söz sahibi olduysa da, İngiltere daha sonra bu çözümü kabullenmeyerek başka çözüm arayışlanna yöneldi. Ocak ve Mayıs 1916'da yapılan Sykes-Picot görüşmelerinde, Fransa'nın söz konusu bölgedeki nüfuz hakkını onaylamakla birlikte, Mekke şerifi Şeyh Hüseyin' in oğlu Faysal'ın Ekim 1918'de Halep'te, Aralık 1918'de de Antakya'da yönetimi ele geçirmesine ön ayak oldu. Ama I. Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri'yle OsmanlI Devleti arasında Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) imzalanınca, Franşızlar bu mütareke hükümlerine dayanarak İskenderun'a asker çıkardılar ve Aralık 1918 sonuna değin, Antakya da içinde olmak üzere tüm Hatay yöresini işgal ettiler. Fransız kuvvetleri, sonraki iki yıl içinde bütün çabalarına karşın bölgede tam bir denetim sağlayamadı. 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşmasıyla Türkiye ve Fransa arasındaki savaş durumuna son verildi.
İskenderun sancağı. Ankara Antlaşması, Hatay yöresinin siyasal statüsüne ve geleceğine ilişkin önemli hükümler içeriyordu. Antlaşmaya göre Türkiye'nin güneydoğu sının, Payas'ın (bugün Yakacık) hemen güneyinden başlayarak Meydanı Ekbez'e uzanıyor, oradan güneydoğuya yönelerek Kilis'i de içine alıyor ve Çobanbey'de sona eriyordu. Daha güneyde kalan ve günümüzde Hatay il sınırlan içinde yer alan Antakya, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Altınözü ve Samandağı ise “İskenderun sancağı†adıyla, özerk bir yönetsel yapı içinde birleştirilerek, Fransız mandası altındaki Suriye' ye bağlanıyordu. Sancakta resmî dil olarak Arapçanm yanı sıra Türkçe kullanılacaktı. Suriye'deki Fransız mandası, Milletler Cemiyeti sınıflamasına göre “A†tipi bir mandaydı. Buna göre mandater devlet olan Fransa'ya verilen görev, “siyasal bakımdan yeterince olgunlaşmadığı†kabul edilen yöre halkını “bağımsızlığa hazırlamakâ€tı. İskenderun sancağı, Ankara Antlaşmasının imzalandığı dönemde doğrudan, Franız mandası altındaki Suriye hükümetine bağlıydı.
DEVAMI
Antlaşma Nedir?
Hatay Cumhuriyeti (Hatay Devleti)
Kemiğin hafif olmasını sağlayan yapı hangisidir?
23 Haziran 1939 günü Türkiye ile, sembolik te olsa Milletler Cemiyeti yasasına göre mandaterlik sıfatı devam etmekte olan Fransa arasında, Fransa'nın bölge üzerindeki yetkilerinin Türkiye'ye devrini sağlayan “TüRKİYE İLE SURİYE ARASINDA TOPRAK MESELESİNİN KESİNLİKLE ÇÖZüMüNE İLİŞKİN ANLAŞMA†imzalandı. Hiç bir gizli maddesi olmayan ve geleceğe yönelik hiç bir hüküm içermeyen bu anlaşmaya göre Fransa, işgalle ele geçirdiği ve Milletler Cemiyeti kararıyla mandater tayin edildiği bölge üzerinde kendisine tanınmış olan tüm hak ve yetkileri hukuki yoldan ve kayıtsız şartsız Türkiye'ye devrediyor, Türk hükümeti Fransız uyruklulara ait olan Suriye ve Lübnan Bankası, Reji idaresi, Elektrik Şirketi, İskenderun Liman Şirketi, telefon şebekesi gibi kuruluşları, bedelini nakten ödeyerek satın aldı. Bundan sonra Hatay'ın Türkiye'ye katılmasının önünde hiç bir engel kalmamıştı.
Anlaşmanın imzalandığı haberi Hatay'a ulaşınca resmi dairelerden Hatay Devleti bayrakları indirildi, yerine Türk Bayrakları çekildi. Şehir Türk Bayrakları ile süslendi.
28 Haziran 1939 günü Hatay Hükümetinin bakanlıkları lağvedildi. Bakanların görevi sona erdi. Türkiye Başkonsolosluğu da faaliyetine son verdi. Bütün yetkiler Cevat Açıkalın'da toplandı.
Hatay Devleti'nin sona ermesi ve Türkiye'ye Katılış :
Bu gelişmelerden sonra Hatay Millet Meclisi başkanlığı Meclisi olağanüstü toplantıya çağırdı. 29 Haziran 1939 günü günü saat 16:00'da toplanan Mecliste “Türk camiasının ayrılmaz bir parçası olan Hatay'ın anavatana kavuştuğunu bir kararla tespitini†isteyen 39 imzalı önerge üzerinde konuşmalar yapıldı. Sonuçta, önerge ve Abdulgani Türkmen'in “Hatay Millet Meclisinin dağılmasına†dair teklifi oybirliği ve alkışlarla kabul edildi.
Böylece Hatay Devleti kendi arzu ve iradesiyle kendi varlığına son vererek Türkiye'ye katılmış oluyordu.
Devlet Reisi Tayfur Sökmen ve Başvekil Dr.Abdurrahman Melek 2 Temmuz 1939 günü Hatay'dan ayrıldılar.
Bundan sonra, imzalanan anlaşma esaslarına göre, Antakya Kışlası'nda sembolik olarak bulunan Fransız birlikleri Hatay'dan taşınmaya başladı. Taşınma işlemi 23 Temmuz 1939'a kadar tamamlanacaktı. Hatay anlaşmasında Hatay Devleti uyruklu olanlara Türkiye veya Suriye uyruklarından birini seçmeleri için süre tanındığından, Suriye uyruğunu geçenler göç ettiler. Bu arada Suriye ve Türkiye temsilcilerinden oluşan ortak sınır komisyonu bugünkü sınırı belirledi.
7 Temmuz 1939 tarih ve 3711 sayılı Kanunla Hatay Vilayeti kuruldu ve Seyhan'dan Dörtyol kazası, G.Antep'ten Islahiye'ye bağlı Hassa nahiyesi (kaza olarak) alınarak Hatay'a bağlandı.
Emniyet Genel Müdürü iken Hatay Valiliğine atanan Şükrü Sökmensüer 18 Temmuz 1939 günü Hatay'a geldi. 19 Temmuz günü Fevkalade Murahhas Ortaelçi Cevat Açıkalın Hatay'dan ayrıldı. Kışlada yapılacak tören için gerekli hazırlıklar tamamlandı.
23 Temmuz 1939 sabahı Hatay'da kalan son Fransız kıtası kışladan saat 07:30'da çıktı. Türk ve Fransız birliklerinin birlikte katıldıkları törende 07:45'de Kışladaki Fransız bayrağı indirildi ve hemen yerine İstiklal Marşı eşliğinde Türk Bayrağı çekildi. Bu sonuç, töreni izleyen mahşeri kalabalık tarafından coşkunca alkışlandı. Hatay'ın anayurda katılma işlemleri tamamlanmıştı. Bu mutlu olay şehirde ve tüm Hatay'da şenliklerle kutlandı.
DEVAMI
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Hatay Sorunu
Hatay'ın Türkiye ya da Suriye sınırları içine alınmasına ilişkin olarak ortaya çıkan sorun ve Türkiye'nin Suriye'nin mandateri olan Fransa ile yaptığı antlaşma (23 haziran 1939)
I. Dünya Savaşı'nın sonunda, Fransızların bugünkü Hatay topraklarını işgal etmesiyle başlayan ve yörenin 1939'da Türkiye'ye katılmasıyla sonuçlanan uluslararası siyasal ve diplomatik sorun.
Musul petrol bölgesinin Akdeniz'e açılan kapısı olarak değerlendirilen İskenderun ve Antakya, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında İngiltere ile Fransa arasında yoğun bir paylaşım mücadelesine konu oldu. Fransa, 1912'de İngiltere ile yaptığı bir antlaşma sonucunda, bu yöreyi de kapsayan tüm Suriye topraklan üzerinde söz sahibi olduysa da, İngiltere daha sonra bu çözümü kabullenmeyerek başka çözüm arayışlanna yöneldi. Ocak ve Mayıs 1916'da yapılan Sykes-Picot görüşmelerinde, Fransa'nın söz konusu bölgedeki nüfuz hakkını onaylamakla birlikte, Mekke şerifi Şeyh Hüseyin' in oğlu Faysal'ın Ekim 1918'de Halep'te, Aralık 1918'de de Antakya'da yönetimi ele geçirmesine ön ayak oldu. Ama I. Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri'yle OsmanlI Devleti arasında Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) imzalanınca, Franşızlar bu mütareke hükümlerine dayanarak İskenderun'a asker çıkardılar ve Aralık 1918 sonuna değin, Antakya da içinde olmak üzere tüm Hatay yöresini işgal ettiler. Fransız kuvvetleri, sonraki iki yıl içinde bütün çabalarına karşın bölgede tam bir denetim sağlayamadı. 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşmasıyla Türkiye ve Fransa arasındaki savaş durumuna son verildi.
İskenderun sancağı. Ankara Antlaşması, Hatay yöresinin siyasal statüsüne ve geleceğine ilişkin önemli hükümler içeriyordu. Antlaşmaya göre Türkiye'nin güneydoğu sının, Payas'ın (bugün Yakacık) hemen güneyinden başlayarak Meydanı Ekbez'e uzanıyor, oradan güneydoğuya yönelerek Kilis'i de içine alıyor ve Çobanbey'de sona eriyordu. Daha güneyde kalan ve günümüzde Hatay il sınırlan içinde yer alan Antakya, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Altınözü ve Samandağı ise “İskenderun sancağı†adıyla, özerk bir yönetsel yapı içinde birleştirilerek, Fransız mandası altındaki Suriye' ye bağlanıyordu. Sancakta resmî dil olarak Arapçanm yanı sıra Türkçe kullanılacaktı. Suriye'deki Fransız mandası, Milletler Cemiyeti sınıflamasına göre “A†tipi bir mandaydı. Buna göre mandater devlet olan Fransa'ya verilen görev, “siyasal bakımdan yeterince olgunlaşmadığı†kabul edilen yöre halkını “bağımsızlığa hazırlamakâ€tı. İskenderun sancağı, Ankara Antlaşmasının imzalandığı dönemde doğrudan, Franız mandası altındaki Suriye hükümetine bağlıydı.
DEVAMI
Antlaşma Nedir?
Hatay Cumhuriyeti (Hatay Devleti)
Kemiğin hafif olmasını sağlayan yapı hangisidir?
YORUMLAR