Kıkırdak Kimi organlardaki hafifçe, sert, dayanıklı, esnek, bükülgen, ak bağdokusu. İlkel omurgalıların pek çoğunun, gelişmiş omurga...
Kıkırdak
Kimi organlardaki hafifçe, sert, dayanıklı, esnek, bükülgen, ak bağdokusu. İlkel omurgalıların pek çoğunun, gelişmiş omurgalılarda da dölütlerin iskeleti kıkırdaktandır. Gelişmiş bir insan vücudunda da, burun ve gırtlakta olduğu benzer biçimde kıkırdak kısımlar vardır. Bununla birlikte eklemlerin üstü de kıkırdakla kaplıdır. Böylelikle sürtünme esnasında kemiklerin aşınması önlenir.
Yapı bakımından kıkırdağın başlıca üç çeşidi vardır:
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Kimi organlardaki hafifçe, sert, dayanıklı, esnek, bükülgen, ak bağdokusu. İlkel omurgalıların pek çoğunun, gelişmiş omurgalılarda da dölütlerin iskeleti kıkırdaktandır. Gelişmiş bir insan vücudunda da, burun ve gırtlakta olduğu benzer biçimde kıkırdak kısımlar vardır. Bununla birlikte eklemlerin üstü de kıkırdakla kaplıdır. Böylelikle sürtünme esnasında kemiklerin aşınması önlenir.
Yapı bakımından kıkırdağın başlıca üç çeşidi vardır:
- saydam kıkırdak
- ağsı kıkırdak
- telsel kıkırdak.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Göz Nedir - Gözün Yapısı ve Görevleri
El Nedir - Elin Yapısı ve Görevleri
Omurilik Nedir? Omuriliğin Yapısı ve Görevleri
KIKIRDAK
Alm. Knorpel (m), Fr. Cartilage (m), İng. Cartillage. Esnekliği ve sertliği ile malum bir tür bağ dokusu. Kemik kadar sert olmayan kıkırdak, dayanıklı, esnek ve damarsız bir dokudur.
Kireçlenme ve kemikleşmeye yönelik büyük bir eğilim gösterir. İlkel yapılı omurgalıların ve üstün yapılı omurgalılarda embriyoların (ceninlerin) tüm iskeleti, erişkinlerde ise iskeletin bâzı kısımları kıkırdaktandır. Köpek balıkları ve bâzı yassı balıklarda iskelet yaşam boyu kıkırdak olarak kalır. Kıkırdak hücreleri 15-20 mikron büyüklüğündedir. Kondrosit ismi verilen bu hücreler kıkırdağın ara maddesi (kontrin) içine kondroplast denilen kapsüllerle yerleşir. Kıkırdak, eklemlerin sürtünme yüzeylerinde vardır ve sürtünmeyi azaltır. Bozulan, harâb olan kıkırdak dokusu, tekrar eski hâline gelemez. Eklemlerde bu vaziyet çok önemlidir. Kireçlenme de eklem yüzlerindeki kıkırdağın bozulması sonucu ortaya çıkar. Kıkırdak bununla birlikte burun, kulak benzer biçimde organların bâzı kısımlarının çatısını da yapar.
Kıkırdak beyazımtrak renktedir, kemiğe gore daha az serttir. Buna karşılık oldukça bükülebilir niteliktedir. Kan damarı taşımaz. Hücreler dokular arası sızıntılar ile beslenirler.
üç tür kıkırdak vardır:
Saydam kıkırdak: Eklemlerin yüzeylerini örter. Gırtlak, burun, nefes borusu bronşlara yardım sağlar.
Telli kıkırdak: Omurlararası diskleri ve menisküsleri meydana getirir.
Esnek (elastik) kıkırdak ise, kulak kepçesinin ve gırtlak kapağının yardım iskeletini husûle getirir.
Alm. Knorpel (m), Fr. Cartilage (m), İng. Cartillage. Esnekliği ve sertliği ile malum bir tür bağ dokusu. Kemik kadar sert olmayan kıkırdak, dayanıklı, esnek ve damarsız bir dokudur.
Kireçlenme ve kemikleşmeye yönelik büyük bir eğilim gösterir. İlkel yapılı omurgalıların ve üstün yapılı omurgalılarda embriyoların (ceninlerin) tüm iskeleti, erişkinlerde ise iskeletin bâzı kısımları kıkırdaktandır. Köpek balıkları ve bâzı yassı balıklarda iskelet yaşam boyu kıkırdak olarak kalır. Kıkırdak hücreleri 15-20 mikron büyüklüğündedir. Kondrosit ismi verilen bu hücreler kıkırdağın ara maddesi (kontrin) içine kondroplast denilen kapsüllerle yerleşir. Kıkırdak, eklemlerin sürtünme yüzeylerinde vardır ve sürtünmeyi azaltır. Bozulan, harâb olan kıkırdak dokusu, tekrar eski hâline gelemez. Eklemlerde bu vaziyet çok önemlidir. Kireçlenme de eklem yüzlerindeki kıkırdağın bozulması sonucu ortaya çıkar. Kıkırdak bununla birlikte burun, kulak benzer biçimde organların bâzı kısımlarının çatısını da yapar.
Kıkırdak beyazımtrak renktedir, kemiğe gore daha az serttir. Buna karşılık oldukça bükülebilir niteliktedir. Kan damarı taşımaz. Hücreler dokular arası sızıntılar ile beslenirler.
üç tür kıkırdak vardır:
Saydam kıkırdak: Eklemlerin yüzeylerini örter. Gırtlak, burun, nefes borusu bronşlara yardım sağlar.
Telli kıkırdak: Omurlararası diskleri ve menisküsleri meydana getirir.
Esnek (elastik) kıkırdak ise, kulak kepçesinin ve gırtlak kapağının yardım iskeletini husûle getirir.
Esnekliği ve sertliği ile malum bir tür bağ dokusu. Kemik kadar sert olmayan kıkırdak, dayanıklı, esnek ve damarsız bir dokudur.
Kıkırdak ya da kartilaj hayvansal bir dokudur. Vücutta yarı taşıyıcı bir vazife üstlenir. Kemikdifüzyon yöntemiyle madde alış verişi yaparlar. Kıkırdak eklemlerde, göğüs kafesinde, kulakta, burunda, boğazda ve omurlararası disklerde vardır.
üç ana kıkırdak tiği mevcuttur: hiyalin, elastik ve fibröz kıkırdak (fibrokartilaj).
Hücreler
Kıkırdak doku (kondrosit) ve (kondrosit) öncülleri olan kondroblast ihtiva eder. Kondroblastlar matrisin salgılanması ve bakımından sorumludurlar. Matris içindeki kontroblastlar olgunlaşarak kondrositlere dönüşürler. Kondrositler lakuna olarak adlandırılan boşluklarda bulunurlar. Kondrositlerin derhal etrafındaki matrise teritoryal matris denir.
Lifler
Kıkırdak kolajen ve elastik lifler ihtiva eder. Hiyalin kıkırdakta, Tip II kolajen kuru ağırlığın ortalama %40'nı oluşturur. Elastik kıkırdak da elastik lifler ihtiva eder. Fibrokartilaj hiyalin kıkırdaktan daha büyük oranda kolajen ihtiva eder.
Kıkırdak ya da kartilaj hayvansal bir dokudur. Vücutta yarı taşıyıcı bir vazife üstlenir. Kemik dokudan daha yumuşak ve esnek bir matrise haiz olan kıkırdak dokuda damar bulunmaz, kıkırdak hücreleri bu matristen difüzyon yöntemiyle madde alış verişi yaparlar.
Kıkırdak eklemlerde, göğüs kafesinde, kulakta, burunda, boğazda ve omurlararası disklerde vardır. üç ana kıkırdak tiği mevcuttur: hiyalin, elastik ve fibröz kıkırdak (fibrokartilaj).
Hiyalin Kıkırdak
En sık rastlanan kıkırdak tipidir. Hiyalin sözcüğü Yunanca hyalos doğrusu "cam" sözcüğünden türemiştir. Yarısaydam (ışığı hafifçe olarak geçiren) matrisi sebebiyle bu adı almıştır. Hareketli eklemlerde vardır. Bununla birlikte kemiklerin içinde sertleşme merkezi olarak çalışacak şekilde vardır. Ek olarak burun, gırtlak ve nefes borusu benzer biçimde büyük solunum sistemi duvarlarında da vardır.Hiyalin kıkırdağa mikroskop altında bakıldığında bir takım hücrelerin birbirlerinden ayrılmadığı,ikili ya da üçlü halde kalmış olduğu görülür ki bunlara izogen gruplar denir.
Elastik Kıkırdak
Elastik kıkırdak (sarı kıkırdak olarak da anılır) kulak kepçesinde ve türlü borularda (mesela: gırtlak, östaki borusu) vardır. Bu borulardaki kıkırdak boruların devamlı olarak açık kalmasını sağlar. Elastik kıkırdak hiyalin kıkırdağa benzerdir fakat hiyalin kıkırdaktan değişik olarak, Tip II kolajenin yanı sıra matrise dağılmış elastik lifler içermesidir. Bu dokuyu sert ama elastik kılar.
Fibröz Kıkırdak (fibrokartilaj)
Fibröz kıkırdak ya da fibrokartilaj, adını yoğun oranda fibröz doku içermesinden alır. Bazen ak kıkırdak olarak da anılır. Omurlararası disklerde, bir takım tendon ya da ligamanların kemiklere bağlandığı yerlerde vardır. Omurlararası disklerde bulunan fibröz kıkırdak hiyaline oranla daha çok kolajen ihtiva eder. Hiyalin ve elastik kıkırdakların tersine, fibröz kıkırdağın perikandriyumu bulunmaz.
Kıkırdak eklemlerde, göğüs kafesinde, kulakta, burunda, boğazda ve omurlararası disklerde vardır. üç ana kıkırdak tiği mevcuttur: hiyalin, elastik ve fibröz kıkırdak (fibrokartilaj).
Hiyalin Kıkırdak
En sık rastlanan kıkırdak tipidir. Hiyalin sözcüğü Yunanca hyalos doğrusu "cam" sözcüğünden türemiştir. Yarısaydam (ışığı hafifçe olarak geçiren) matrisi sebebiyle bu adı almıştır. Hareketli eklemlerde vardır. Bununla birlikte kemiklerin içinde sertleşme merkezi olarak çalışacak şekilde vardır. Ek olarak burun, gırtlak ve nefes borusu benzer biçimde büyük solunum sistemi duvarlarında da vardır.Hiyalin kıkırdağa mikroskop altında bakıldığında bir takım hücrelerin birbirlerinden ayrılmadığı,ikili ya da üçlü halde kalmış olduğu görülür ki bunlara izogen gruplar denir.
Elastik Kıkırdak
Elastik kıkırdak (sarı kıkırdak olarak da anılır) kulak kepçesinde ve türlü borularda (mesela: gırtlak, östaki borusu) vardır. Bu borulardaki kıkırdak boruların devamlı olarak açık kalmasını sağlar. Elastik kıkırdak hiyalin kıkırdağa benzerdir fakat hiyalin kıkırdaktan değişik olarak, Tip II kolajenin yanı sıra matrise dağılmış elastik lifler içermesidir. Bu dokuyu sert ama elastik kılar.
Fibröz Kıkırdak (fibrokartilaj)
Fibröz kıkırdak ya da fibrokartilaj, adını yoğun oranda fibröz doku içermesinden alır. Bazen ak kıkırdak olarak da anılır. Omurlararası disklerde, bir takım tendon ya da ligamanların kemiklere bağlandığı yerlerde vardır. Omurlararası disklerde bulunan fibröz kıkırdak hiyaline oranla daha çok kolajen ihtiva eder. Hiyalin ve elastik kıkırdakların tersine, fibröz kıkırdağın perikandriyumu bulunmaz.
Kıkırdak Doku ve Türleri
Tüm memeli hayvanların embriyolarda iskelet, ilk başlarda kıkırdak yapıdadır. Sonradan kıkırdak dokuya minerallerin birikmesiyle kemiklerdir. Bir takım yerlerde (eklemlerde, kaburga uçları benzer biçimde yerlerde) sertleşme olmaz. Buralar yaşam boyu kıkırdak olarak kalır. Kıkırdak dokunun düzgün yüzeyli olması, dayanıklı ve esneklik özellikleri sebebiyle eklem yüzeylerindeki kemiklerin hareketini kolaylaştırır. Doğumdan ilkin ve sonrasında kıkırdak yapıda olan epifiz plağı uzun kemiklerin büyümesini ve gelişmesini sağlar.
Kıkırdak doku hücresine kondrosit ,ara maddesine kondrin denir. Kıkırdak doku hücreleri yuvarlak ya da oval şekilli büyük çekirdeklidir.kıkırdak doku hücreleri kapsülle çevrilidir. Bu kapsülün içinde bir ya da bir çok tane kıkırdak hücresi bulunabilir. Kıkırdak dokuda kan damarları bulunmaz. Beslenmesi difüzyon ile bağ dokudan gerçekleşir. Atık ve zararı dokunan metabolik maddelerde aynı yolla uzaklaştırılır.
Hücreler arası maddede ki liflerin yapısına düzenine ve miktarına gore;
1- Hiyalin kıkırdak,
2- Elastik kıkırdak,
3- Fibröz kıkırdak
Hiyalin Kıkırdak
Başka kıkırdak çeşitlerine oranla daha çok hücre ihtiva eder. Hücreler arası maddesi benzeşik, saydam ve camsı bir görünümdedir. Yapısında kollegen lifler vardır. Bundan dolayı basınca dayanıklıdır. Embriyo döneminde iskelet, hiyalin kıkırdaktan yapılmıştır. Ergin bireylerin bronşlarında, nefes borusunda, burunda, kemiklerin eklem başlarında ve kaburga uçlarında vardır.
Elastik Kıkırdak
elastik kıkırdak, bolca oranda lif içermesi haricinde hiyalin kıkırdağa benzer. Bu sebeple bükülme özelliğine haizdir. Kulak kepçesi, kulak yolu östaki borusu ve epiglotis elastik kıkırdaktan meydana gelmiştir.
Fibröz Kıkırdak
Bu dokuda kollajen lifler bayağı fazla, kıkırdak hücreleri ise azdır. Tazyik ve çekmeye karşı dayanıklı dokulardır. Omurlar içinde ki disklerde ve köprücük kemiği benzer biçimde kemiklerin eklem yapmış olduğu yerlerde fibröz kıkırdak vardır. 
Kıkırdak dokunun görevleri
Tüm memeli hayvanların embriyolarda iskelet, ilk başlarda kıkırdak yapıdadır. Sonradan kıkırdak dokuya minerallerin birikmesiyle kemiklerdir. Bir takım yerlerde (eklemlerde, kaburga uçları benzer biçimde yerlerde) sertleşme olmaz. Buralar yaşam boyu kıkırdak olarak kalır. Kıkırdak dokunun düzgün yüzeyli olması, dayanıklı ve esneklik özellikleri sebebiyle eklem yüzeylerindeki kemiklerin hareketini kolaylaştırır. Doğumdan ilkin ve sonrasında kıkırdak yapıda olan epifiz plağı uzun kemiklerin büyümesini ve gelişmesini sağlar.
Kıkırdak doku hücresine kondrosit ,ara maddesine kondrin denir. Kıkırdak doku hücreleri yuvarlak ya da oval şekilli büyük çekirdeklidir.kıkırdak doku hücreleri kapsülle çevrilidir. Bu kapsülün içinde bir ya da bir çok tane kıkırdak hücresi bulunabilir. Kıkırdak dokuda kan damarları bulunmaz. Beslenmesi difüzyon ile bağ dokudan gerçekleşir. Atık ve zararı dokunan metabolik maddelerde aynı yolla uzaklaştırılır.
Hücreler arası maddede ki liflerin yapısına düzenine ve miktarına gore;
1- Hiyalin kıkırdak,
2- Elastik kıkırdak,
3- Fibröz kıkırdak
Hiyalin Kıkırdak
Başka kıkırdak çeşitlerine oranla daha çok hücre ihtiva eder. Hücreler arası maddesi benzeşik, saydam ve camsı bir görünümdedir. Yapısında kollegen lifler vardır. Bundan dolayı basınca dayanıklıdır. Embriyo döneminde iskelet, hiyalin kıkırdaktan yapılmıştır. Ergin bireylerin bronşlarında, nefes borusunda, burunda, kemiklerin eklem başlarında ve kaburga uçlarında vardır.
Elastik Kıkırdak
elastik kıkırdak, bolca oranda lif içermesi haricinde hiyalin kıkırdağa benzer. Bu sebeple bükülme özelliğine haizdir. Kulak kepçesi, kulak yolu östaki borusu ve epiglotis elastik kıkırdaktan meydana gelmiştir.
Fibröz Kıkırdak
Bu dokuda kollajen lifler bayağı fazla, kıkırdak hücreleri ise azdır. Tazyik ve çekmeye karşı dayanıklı dokulardır. Omurlar içinde ki disklerde ve köprücük kemiği benzer biçimde kemiklerin eklem yapmış olduğu yerlerde fibröz kıkırdak vardır. 
Kıkırdak dokunun görevleri
- Burun, kulak benzer biçimde yumuşak dokulu organların biçim almalarında mühim bir etkendir.
- Trake, bronş, östaki borusu benzer biçimde organların yapı ve şekilleri üstünde etkilidir.
- Kemiklerin eklem alanlarında meydana gelen tahribatların ya da biçim bozukluklarının önlenmesinde ve bu alanlarda kayganlığa uygun ortam hazırlanması üstünde etkilidir.
- Sertleşme üstünde etkilidir. Kısaca kemiklerin boydan büyümesini sağlar ve bu duruma ortam hazırlar.
Göz Nedir - Gözün Yapısı ve Görevleri
El Nedir - Elin Yapısı ve Görevleri
Omurilik Nedir? Omuriliğin Yapısı ve Görevleri
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR