Oranlı Ölçek Nedir

Ölçülen özelliğin başlangıç noktası gerçek sıfırsa ve birimleri arasında eşitlik söz konusu ise bu tür ölçeklere oranlı ölçek  denir. Oranl...

Ölçülen özelliğin başlangıç noktası gerçek sıfırsa ve birimleri arasında eşitlik söz konusu ise bu tür ölçeklereoranlı ölçek denir.

Oranlı Ölçeklerin Özellikleri

1. Eşit aralıklı ölçekten en önemli farkı gerçek sıfır noktasına sahip olmasıdır. Başka bir deyişle oranlı ölçeklerin eşit aralıklı ölçeklerin tek farkı, mutlak yokluğu gösteren bir başlangıç noktasının olmasıdır.

2. En gelişmiş ölçek türüdür.

3. Bu ölçekle her türlü matematiksel ve istatistiksel işlemler yapılabilir. (Toplama, çıkarma, çarpma bölme)

4. Oranlı ölçek daha çok fen bilimleri alanında kullanılır.

5. Eşit aralıklı ölçekle yapılamayan bazı hesaplamalar oranlı ölçekle yapılabilir.

Örneğin :1 kmÂ’ye 500 mÂ’nin 2 katı veya 500 mÂ’ye 1 kmÂ’nin yarısı deriz. Ya da AliÂ’nin yaşı 20 FatmaÂ’nın yaşı 17 ise ikisinin yaşları toplamı 37 yapıyor deriz.



6. Oranlı ölçeklerde; sınıflama-sıralama ve eşit aralıklı ölçekte kullanılan bütün hesaplamalar ve istatistiksel işlemler rahatlıkla kullanılabilir. Fakat bunun tersi söz konusu değildir.

Oranlı Ölçek Örnekleri

1. Uzunluk ölçüleri - metre-kilometre

2. Ağırlık ölçüleri - gram-kilo-ton

3. Saat birimleri - gün-saat

4. Elektrik ölçüleri - kilowatt/saat-amper-volt

5. Ses şiddeti - desibel

6. Basınç birimleri - atmosfer basıncı vb.



ÖRNEK SORU : Oranlı ölçeklerde sıklıkla kullanılan araçlardır. Yabancı dil sınavında Duru 80, Berke 40 puan almıştır. DuruÂ’nun yabancı dil bilgisinin BerkeÂ’nin yabancı dil bilgisinin iki katı kadar olduğunu öne süren bir kişi, bu ölçme sonuçlarının aşağıdaki ölçek türlerinin hangisiyle elde edildiğini kabul etmektedir?



A) Eşit aralıklı B) Sıralama C) Dereceleme

D) Sınıflama E) Eşit oranlı



ÇÖZÜM : “Oranlı ölçekle yapılan ölçme sonuçları üzerinde oranlama yapılabilir. Uzunluk ölçümleri oranlı ölçeklerle yapılabilir. Ahmet 2 metre kardeşi Ayşe 1 metre boyunda ise, Ahmet kardeşinin iki katı uzunluğundadır denebilir. Başarı, zeka, tutum vb. özelliklerin ölçüm sonuçları ise eşit aralıklı ölçek ile yapıldığı için sonuçları oranlanamaz. Ali testten 100, Tolga 50 almışsa Ali iki kat daha fazla biliyor denemez.” Açıklamada çok net bir şekilde, ölçme sonuçları üzerinde oranlamanın ‘oranlıÂ’ ölçekle yapılabileceği belirtilmektedir. Soru kökündeki gibi bir ifadeyi kullanan kişi, (DuruÂ’nun yabancı dil bilgisinin BerkeÂ’nin yabancı dil bilgisinin iki katı kadar olduğunu öne sürmesi) bu ifadesi yanlış olmasına karşın, ‘eşit oranlıÂ’ ölçek türüyle bu sonucun elde edildiğini kabul etmektedir.

(Cevap E)