Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir. ŞARBON NEDİR ? Şarb...
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
ŞARBON NEDİR ? Şarbon kelimesi Türkçeye Fransızcadaki charbon (kömür kelimesinden geçti bunun nedeni şarbon hastalığının mikrobunun temasla geçen türünde deride kara lekeler oluşmasıdır. Şarbonun ingilizcedeki karşılığı olan anthrax adı ise mikrobun bilimsel adı olan bacillus anthricis ‘e dayanıyor. Şarbon mikroskop altında şerit halinde gözüken mikrobun ve bu mikrobun yol açtığı bakteriyel enfeksiyon hastalığının adıdır.
ŞARBON HASTALIĞININ ÖZELLİKLERİ
Şarbon ot yiyen hayvanlarda görülen bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır.Hastalığa yol açan mikrop toprakta ve meralarda bulunur. Mikrop hayvanın sindirim sistemine oradan da kana karışır hayvanın tüm organlarının iflas etmesine sebep olur Şarbon mikrobunun en önemli özelliği “spor†denilen ve dış ortama son derece dayanıklı yapılar oluşturmasıdır.bu sporlar doğada toprakta yaygın olarak bulunurlar ve çevre koşullarına oldukça dirençlidir. Dış ortamlarda yıllarca yaşayabilirler .
ŞARBON İNSANA NASIL BULAŞIR?
Şarbonun insandan insana bulaşması çok küçük bür ihtimaldir hastalıklı hayvandan insana geçişi ise şöyle olur :
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ VE SEYİRİ
Bulaşma şekline göre şarbon hastalığının belirtileri üç gruba ayrılır.
Alıntıdır
ŞARBON HASTALIĞININ ÖZELLİKLERİ
Şarbon ot yiyen hayvanlarda görülen bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır.Hastalığa yol açan mikrop toprakta ve meralarda bulunur. Mikrop hayvanın sindirim sistemine oradan da kana karışır hayvanın tüm organlarının iflas etmesine sebep olur Şarbon mikrobunun en önemli özelliği “spor†denilen ve dış ortama son derece dayanıklı yapılar oluşturmasıdır.bu sporlar doğada toprakta yaygın olarak bulunurlar ve çevre koşullarına oldukça dirençlidir. Dış ortamlarda yıllarca yaşayabilirler .
ŞARBON İNSANA NASIL BULAŞIR?
Şarbonun insandan insana bulaşması çok küçük bür ihtimaldir hastalıklı hayvandan insana geçişi ise şöyle olur :
- Hayvanda oluşan şarbon yarasına temas ile
- Şarbonlu hayvanın etinin yenmesi ile
- Şarbon sporlarının bulunduğu havayı soluyarak
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ VE SEYİRİ
Bulaşma şekline göre şarbon hastalığının belirtileri üç gruba ayrılır.
- Deri Şarbonu: Enfekte hayvanların deri, kıl, yün gibi ürünleri ile temas eden kişilerin ciltlerindeki sıyrık veya kesiklerden bulaşır, bakteri derideki sıyrıktan vücuda girer giriş bölgesinde önce ağrı, sızı ve kabartı oluşur. Kabartı çevresinde ödem oluştuğu gibi bu hastalıklı dokunun altı ülserleşir ve ağrısız bir lezyon oluşur.
- Akciğer Şarbonu: Şarbon bakterilerinin havada asılı durumda olan sporlarının solunum yolu ile alınmasından sonraki bir hafta içinde soğuk algınlığına benzer bir takım belirtilerle hastalık kendini gösterir. Ateş, bitkinlik, yorgunluk belirtileri gösterir birkaç gün içinde de soluk alıp vermede güçlükler başlar, hasta komaya girip ölür.
- Bağırsak Şarbonu: Hasta hayvan etlerinin yenmesi ile bağırsak sisteminde iltihap oluşur. Hayvan ürünlerindeki sporların ağız yoluyla alınımı sonucunda bağırsaklara yerleşir. Belirtileri mide bulantısı, iştah kaybı, karın ağrısı, kusma ve kanlı ishaldir. Vakaların %25-60'ında hastalık ölümle sonuçlanır.
Alıntıdır
Şarbon Nedir?
Şarbon
Halk arasında karakabarcık da denilen bu hastalık daha çok kasap, çiftçi veya veterinerlerde görülen ve hayvanlardan, insanlara geçen mikrobik bir hastalıktır. Daha çok yüz, boyun veya kolda bir çıban çıkıp daha sonra patlar. Etrafında da siyah bir kabuk meydana gelir. Öldürücü bir hastalık olduğu için vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
Halk arasında karakabarcık da denilen bu hastalık daha çok kasap, çiftçi veya veterinerlerde görülen ve hayvanlardan, insanlara geçen mikrobik bir hastalıktır. Daha çok yüz, boyun veya kolda bir çıban çıkıp daha sonra patlar. Etrafında da siyah bir kabuk meydana gelir. Öldürücü bir hastalık olduğu için vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.
Şarbon aşısı:
ABD'de insanlar için üretilen şarbon aşisı (anthrax vaccine adsorbed, AVA) 1970 yılında FDA tarafından onaylanmıştır. Bu aşi 1999 yılından itibaren Amerikan askerlerine rutin olarak uygulanmaktadır. Aşi 0,2, 4. haftalarda takiben 6, 12 ve 18. aylarda toplam 6 doz uygulanır. Takiben her yıl yeni bir doz rapel gerekir. Aşi 18-65 yaş arasındaki erişkinlerde kullanmak üzere ruhsatlanmıştır. Aşinın yaygın olarak toplumun tüm kesimlerine uygulanması henüz önerilmemektedir
Şarbonla kontamine olduğundan şühelenilen bir paket veya zarfla karşilaşan bir kişi nasıl davranmalıdır?
Bu konudaCDC tarafından aşağıdaki önlemlere uyulması önerilmektedir (14):
a. Zarfı sallamayın ve açmayın
b. Zarfı plastik bir torbanın veya akma ya da sızıntıyı engelleyecek bir kabın içine koyun
c. Eğer torba veya kap bulamazsanız, zarfı her hangi bir şeyle (kağıt, örtü vb) örtün
d. Bulunduğunuz odadan çikin, kapıyı sıkıca kapatın ve başkalarının girmesini engelleyin
e. Ellerinizi su ve sabunla iyice yıkayın
f. Güvenlik birimlerini olaydan haberdar edin
g. Eğer zarf içindeki toz yere dükülür veya üstünüze bulaşirsa:
a. Derhal dökülen tozun üstünü örtün ve odadan çikin
b. Toza bulaşmış giysilerinizi çikartin ve bir torbaya koyup ağzını sıkıca kapatın.
c. Su ve sabunla tüm vücudunuzu yıkayın.
ŞARBON NEDİR ?
Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD'de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.
Bacillus anthracis adlı bakterinin yol açtığı bir tür infeksiyon hastalığıdır. Şarbon en sık kimi hayvanlarda (sığır, keçi, koyun, deve, antilop vs..) görülmesine karşın; infekte hayvanlar veya infekte hayvanların dokuları, kimi ürünleri ve dışkıyla temas sonucu insanlarda da ortaya çıkabilir.
ŞARBON NİYE GüNCEL BİR KONU HALİNE GELMİŞTİR?
Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD'de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.
ŞARBONUN DüNYADAKİ YAYIMI/YAYGINLIĞI NASILDIR?
Şarbon hastalığı en sık tarımsal bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Özellikle Güney ve Orta Amerika, Ortadoğu, Asya, Afrika ve Doğu Avrupa şarbon hastalığının en sık görüldüğü bölgelerdir.
ŞARBON HASTALIĞI NASIL BULAŞIR ?
Hayvanlar yedikleri ota bulaşmış şarbon sporları ile hastalığa yakalanırlar.
İnsanlar ise esasen ölen hayvanlardan veya hayvanların dışkısı ile dış ortama atılan sporlarla temas sonucu infeksiyona yakalanırlar. İnsanlarda infeksiyon genelde mesleki temaslarla ortaya çıkmakta olup risk altındaki mesleki gruplar tarım ve hayvancılık sektöründe çalışanlar veterinerler, kasaplar, laboratuvar elamanları ve yün-deri işlemeciliği yapan tekstil sektörü işçileridir. (Endüstriyel şarbon) Daha nadir olarak iyi pişmemiş kontamine etlerin yenmesiylede mide-bağırsak şarbonu gelişebilir.
İNSANLARDA KAÇ TüR ŞARBON GELİŞİR?
Bakteri sporları ile temas biçimine bağlı olarak üç tür hastalık gelişebilir.
1- Deri şarbonu : Tüm hastaların % 95'ini oluşturmaktadır. Şarbon sporu ile bulaşık hayvan ürününün ciltte bulunan yara veya çatlaktan girmesi sonucu oluşur. Ciltte ağrısız, ödemli, merkezinde siyah renkli, kabuklu bir yara oluşturur. Bölgesel lenf bezleri büyüyebilir. Bazı hastalarda ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler eşlik eder.
2-Solunum yolu (inhalasyon) şarbonu : Sporların solunum yoluyla alınması sonucu bulaşır. Biyolojik silah amaçlı şarbon sporlarının kullanımı en çok bu tür hastalığa yol açar. Hastalığın daha ağır seyirli bir formudur. Hastalık belirtileri 1-7 günde ortaya çıkar.Basit bir gribal infeksiyon tablosu gibi başlayıp yüksek ateş, solunum zorluğu,kanlı balgam gibi belirtilerle şok ve koma tablosunu giderek ölüme sebebiyet verebilir. Hastalıkların önemli bir kısmında bakteri kana ve beyin zarlarınada yayılarak, tabloyu ağırlaştırır. Özellikle bu tipte antibiotik tedavisinin erken başlatılması hayat kurtarıcıdır.
3-Mide bağırsak şarbonu : Hastalıklı hayvanların iyi pişmemiş etlerinin tüketimini takiben bağırsaklarda kanamalarla seyredip karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma, kanlı ve sık dışkılamayla giden bir tabloya neden olabilir. Bu tabloda oldukça öldürücü seyirlidir.
ŞARBON İNSANDAN İNSANA BULAŞIRMI?
Şarbon insandan insana bulaşmaz. Bu nedenle şarbonlu bir kişinin yakınlarına veya temas halindeki kişilere koruyucu antibiotik uygulaması önerilmez.
ŞARBONUN TEDAVİSİ NASILDIR ?
Klinik şüphe sonrası uygulanan mikrobiyolojik, serolojik, moleküler biyolojik yöntemlerle tanısı konulan hastalığın erken dönemde ve yeterli sürede antibiyotik verilmesiyle tedavisi mümkündür.
ŞARBONDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR VE ŞARBON AŞISI VARMIDIR?
Hastalıktan korunmada esas yol tarımsal ve endüstiriyel sektörlerde çalışanların sporlarla karşılaşmasını önleyecek şekilde tedbirlerin alınmasıdır. Bunlar;
· Hayvanların şarbondan korunması için uygun veterinerlik programıyla aşılanması
· İnfekte hayvanların ortadan kaldırılması
· Kontamine et ve et ürünleri satışlarının engellenmesi
· Özellikle endüstiriyel sektördeki kontamine hayvan ürünlerine dezenfeksiyon yöntemlerinin uygulanarak risklerin azaltılmasıdır
· Ayrıca Şarbon hastalığından korunmak için insana ve hayvana uygulanabilen aşılar geliştirilmiştir.
BİYOLOJİK SİLAH OLARAK üLKEMİZDE DE KİMİ KİŞİ VE KURUMLARA İÇİNDE ŞARBON SPORU OLDUĞU KUŞKULANILAN MEKTUPLAR VE PAKETLER YOLLANMAKTADIR. ŞüPHELİ PAKET VEYA ZARFLA KARŞILAŞILDIĞINDA YAPILMASI GEREKENLER;
· Kuşkulu zarfı açmayın ve sallamayın
· Zarfı veya paketi plastik bir torba ya da kabın içine koyun, bunu bulamazsanız zarfı veya paketi bir örtüyle örtün
· Bulunduğunuz odadan çıkın kapıyı kapatın, başkalarının içeriye girmesini engelleyin
· Ellerinizi sabunlu su ile yıkayın
· Zarf içindeki toz yere dökülür veya üstünüze bulaşırsa derhal tozun üstünü örtüp ortamdan uzaklaşın. Toza bulaşmış giysilerinizi çıkartıp, sızıntısız bir torbaya koyarak ağzını kapatın
· Güvenlik ve sağlık birimlerini olaydan haberdar edin
Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD'de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.
Bacillus anthracis adlı bakterinin yol açtığı bir tür infeksiyon hastalığıdır. Şarbon en sık kimi hayvanlarda (sığır, keçi, koyun, deve, antilop vs..) görülmesine karşın; infekte hayvanlar veya infekte hayvanların dokuları, kimi ürünleri ve dışkıyla temas sonucu insanlarda da ortaya çıkabilir.
ŞARBON NİYE GüNCEL BİR KONU HALİNE GELMİŞTİR?
Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD'de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.
ŞARBONUN DüNYADAKİ YAYIMI/YAYGINLIĞI NASILDIR?
Şarbon hastalığı en sık tarımsal bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Özellikle Güney ve Orta Amerika, Ortadoğu, Asya, Afrika ve Doğu Avrupa şarbon hastalığının en sık görüldüğü bölgelerdir.
ŞARBON HASTALIĞI NASIL BULAŞIR ?
Hayvanlar yedikleri ota bulaşmış şarbon sporları ile hastalığa yakalanırlar.
İnsanlar ise esasen ölen hayvanlardan veya hayvanların dışkısı ile dış ortama atılan sporlarla temas sonucu infeksiyona yakalanırlar. İnsanlarda infeksiyon genelde mesleki temaslarla ortaya çıkmakta olup risk altındaki mesleki gruplar tarım ve hayvancılık sektöründe çalışanlar veterinerler, kasaplar, laboratuvar elamanları ve yün-deri işlemeciliği yapan tekstil sektörü işçileridir. (Endüstriyel şarbon) Daha nadir olarak iyi pişmemiş kontamine etlerin yenmesiylede mide-bağırsak şarbonu gelişebilir.
İNSANLARDA KAÇ TüR ŞARBON GELİŞİR?
Bakteri sporları ile temas biçimine bağlı olarak üç tür hastalık gelişebilir.
1- Deri şarbonu : Tüm hastaların % 95'ini oluşturmaktadır. Şarbon sporu ile bulaşık hayvan ürününün ciltte bulunan yara veya çatlaktan girmesi sonucu oluşur. Ciltte ağrısız, ödemli, merkezinde siyah renkli, kabuklu bir yara oluşturur. Bölgesel lenf bezleri büyüyebilir. Bazı hastalarda ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler eşlik eder.
2-Solunum yolu (inhalasyon) şarbonu : Sporların solunum yoluyla alınması sonucu bulaşır. Biyolojik silah amaçlı şarbon sporlarının kullanımı en çok bu tür hastalığa yol açar. Hastalığın daha ağır seyirli bir formudur. Hastalık belirtileri 1-7 günde ortaya çıkar.Basit bir gribal infeksiyon tablosu gibi başlayıp yüksek ateş, solunum zorluğu,kanlı balgam gibi belirtilerle şok ve koma tablosunu giderek ölüme sebebiyet verebilir. Hastalıkların önemli bir kısmında bakteri kana ve beyin zarlarınada yayılarak, tabloyu ağırlaştırır. Özellikle bu tipte antibiotik tedavisinin erken başlatılması hayat kurtarıcıdır.
3-Mide bağırsak şarbonu : Hastalıklı hayvanların iyi pişmemiş etlerinin tüketimini takiben bağırsaklarda kanamalarla seyredip karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma, kanlı ve sık dışkılamayla giden bir tabloya neden olabilir. Bu tabloda oldukça öldürücü seyirlidir.
ŞARBON İNSANDAN İNSANA BULAŞIRMI?
Şarbon insandan insana bulaşmaz. Bu nedenle şarbonlu bir kişinin yakınlarına veya temas halindeki kişilere koruyucu antibiotik uygulaması önerilmez.
ŞARBONUN TEDAVİSİ NASILDIR ?
Klinik şüphe sonrası uygulanan mikrobiyolojik, serolojik, moleküler biyolojik yöntemlerle tanısı konulan hastalığın erken dönemde ve yeterli sürede antibiyotik verilmesiyle tedavisi mümkündür.
ŞARBONDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR VE ŞARBON AŞISI VARMIDIR?
Hastalıktan korunmada esas yol tarımsal ve endüstiriyel sektörlerde çalışanların sporlarla karşılaşmasını önleyecek şekilde tedbirlerin alınmasıdır. Bunlar;
· Hayvanların şarbondan korunması için uygun veterinerlik programıyla aşılanması
· İnfekte hayvanların ortadan kaldırılması
· Kontamine et ve et ürünleri satışlarının engellenmesi
· Özellikle endüstiriyel sektördeki kontamine hayvan ürünlerine dezenfeksiyon yöntemlerinin uygulanarak risklerin azaltılmasıdır
· Ayrıca Şarbon hastalığından korunmak için insana ve hayvana uygulanabilen aşılar geliştirilmiştir.
BİYOLOJİK SİLAH OLARAK üLKEMİZDE DE KİMİ KİŞİ VE KURUMLARA İÇİNDE ŞARBON SPORU OLDUĞU KUŞKULANILAN MEKTUPLAR VE PAKETLER YOLLANMAKTADIR. ŞüPHELİ PAKET VEYA ZARFLA KARŞILAŞILDIĞINDA YAPILMASI GEREKENLER;
· Kuşkulu zarfı açmayın ve sallamayın
· Zarfı veya paketi plastik bir torba ya da kabın içine koyun, bunu bulamazsanız zarfı veya paketi bir örtüyle örtün
· Bulunduğunuz odadan çıkın kapıyı kapatın, başkalarının içeriye girmesini engelleyin
· Ellerinizi sabunlu su ile yıkayın
· Zarf içindeki toz yere dökülür veya üstünüze bulaşırsa derhal tozun üstünü örtüp ortamdan uzaklaşın. Toza bulaşmış giysilerinizi çıkartıp, sızıntısız bir torbaya koyarak ağzını kapatın
· Güvenlik ve sağlık birimlerini olaydan haberdar edin
Şarbon - antraks (Bacillus anthracis) Nedir?
Şarbon veya antraks, Bacillus anthracis adlı mikrop tarafından meydana getirilen bulaşıcı olan, ot ile beslenen hayvanlarda özellikle sığır, koyun ve beygirlerde ani olarak ortaya çıkan ve insanlara da geçebilen bir hastalık. İnsanlar hastalığı hayvanlar veya bunların ürünlerinden alır. Mikroorganizma insanlara deriden girerse kara çıban denilen karakteristik bölgesel bir çıbanla ödem; kan dolaşımına karışması ile de sepsis (kan zehirlenmesi) ve iç organ lezyonları meydana gelir. Mikroplu etlerin yenmesi ağır bağırsak hastalıkları yapar. Hayvanlarda ise vücut ısısı yükselir, dalak şişer, kan, katran gibi koyu renk alır ve pıhtılaşmaz.
Tanıtım
Tabii şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında çok yaygın olarak görülebilir. Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak için hastalandırılabilirler. Genç hayvanlar, ergin ve yaşlılardan hastalığa daha duyarlıdırlar. Açlık, yorgunluk, uzun yolculuk, fazla sıcak ve soğuk, iyi beslenememe, fena bakım, organik bozukluklar, şap hastalığı, iç parazitler ve diğer stress faktörleri hastalığın çıkış ve yayılışında önemli rol oynarlar. Hastalık rutubetli, bataklık ve sıcak bölgelerde diğer bölgelerden daha çok görülür. Önleyici tedbirler alınmazsa büyük kayıplara yol açar. Bacillus anthracis sporları toprakta, sularda ve merada otlar üzerinde 50-60 sene canlı kalabilir ve bu yerler infeksiyon kaynağı olarak görev yaparlar.
Ölen hayvanların insanlar tarafından veya merada bırakılarak yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parçalanması ve kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi buralara bulaşmasına sebep olur. Kan emici sinekler de hastalığı yayabilirler.
Şarbon insanlar arasında meslek hastalığı şeklinde görülür. Hayvanla meşgul köylülerde, dericilerde rastlanabilir.
Hastalık; hayvanlarda sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur. Kısa sürede öldürür. Ölen hayvanlarda ölümden hemen önce ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir. Vücut ısısı artar. Hayvanlarda süt veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur.
Basil, insanlarda deriden girerse, ortası siyah, çevresi cerahatli karakabarcık adı verilen çıbanı meydana getirir. Ölümden 2-3 saat sonra deri siyah bir renk alır.
Hastalık deri şarbonu ve iç organ şarbonu olarak ikiye ayrılır. İç organlarda barsak şarbonu ve akciğer şarbonu olur. Deride karakabarcık ve kötü ödeme sebep olur.
Karakabarcık (Habis Çıban)
Derinin açık ve yüzeylerinde meydana gelir. Yüz, burun, el ve ayakta çıkar. Vücudun kapalı yerlerinde nadirdir. Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı görünümünde kırmızı ufak bir nokta hasıl olur. Kabarır, büyür ve irinleşir, ortası çukurlaşır, içindeki sıvı bulanır, kahverengi olur. Çapı 6-9 cm'ye ulaşır. Hastalığın başlangıcında başağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır. Hastalık sükunet bulunca ısı düşer, yaranın üzerindeki siyah kabuk kösele gibi sertleşir.
Habis ödem
Derinin bazı bölgelerinde boyun, göğüs, özellikle göz kapaklarında, ağız içi ve dilde meydana gelir. Mikrobun girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık görülür.
Mikrop, ağızda çoğalırsa kısa sürede boğaza ilerler ve öldürür.
Bağırsak şarbonu
Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda görülür. Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir. Bulantı, kusma, diyare ve karın ağrısıyla ısı yükselir. Bazen kanlı ishal görülür. Nabız hızlanır ve zayıfları 2-3 günde öldürür.
Akciğer şarbonu [değiştir]
Sporlu toz ve kılların solunması ile olur. Ani bir titremeyle 40-41 °C'ye yükselen ateşle başlar. Şiddetli kusma vardır. Nabız zayıflar ve hızlanır. 2-3 günde öldürür.
Tedavi
Karakabarcıkta ilk tedavi şartı yaraya dokunmamaktır. Şarbon basilleri 42 °C'nin üstünde üreyemez. Bundan faydalanmak için sıcak uygulama yapılabilir. Şarbon tedavisinde penisilinden faydalanılmaktadır. Yalnız dozu yüksek olmalıdır. 10-15 milyon ünite penisilin G (Kristalize penisilin) 6 saatlik aralarla damar içine verilmelidir. İkinci tercih edilecek ilaç tetrasiklin grubu ilaçlardan birisi olup, 6 saat arayla 500 mg tavsiye edilmektedir. Bununla karakabarcık ve ödem şekilleri tedavi edilmekte ve mikrobun yayılması önlenmektedir. Hafif hastalarda sulfadiazinden de faydalanılabilir. Streptomycin de penisilin ve tetrasiklin kadar olmasa da etkilidir. Yukardakiler içinde en iyi tedavi şekli penicillin ve streptomycinin kombine olarak kullanılmasıdır. Günde 10-15 milyon ünite, penicillin ve günde 1 gr Streptomycin kombine edilirse tatminkar sonuç alınabilir.
Korunma
Şarbon hayvanlardan insanlara geçen bulaşıcı bir hastalıktır. Korunma için öncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır. Hasta hayvanlar öldürülür ve cesetleri yakılır veya kireçli çukurlara gömülür. Çukurlar derin olmalıdır. Yüzeyde olursa şarbon sporları solucan ve böceklerle toprak yüzeyine taşınabilirler. Hayvan sürülerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır. Buradaki otlar yakılmalıdır. Bulaşık ahır artıkları ve gübreler de yakılmalıdır. Şarbon sporları insanlara meslek ilgisi dışında yün ve deriden bulaşır. Kuşkulu maddeler yakılıp yok edilir. Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir.
Vikipedi
Şarbon veya antraks, Bacillus anthracis adlı mikrop tarafından meydana getirilen bulaşıcı olan, ot ile beslenen hayvanlarda özellikle sığır, koyun ve beygirlerde ani olarak ortaya çıkan ve insanlara da geçebilen bir hastalık. İnsanlar hastalığı hayvanlar veya bunların ürünlerinden alır. Mikroorganizma insanlara deriden girerse kara çıban denilen karakteristik bölgesel bir çıbanla ödem; kan dolaşımına karışması ile de sepsis (kan zehirlenmesi) ve iç organ lezyonları meydana gelir. Mikroplu etlerin yenmesi ağır bağırsak hastalıkları yapar. Hayvanlarda ise vücut ısısı yükselir, dalak şişer, kan, katran gibi koyu renk alır ve pıhtılaşmaz.
Tanıtım
Tabii şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında çok yaygın olarak görülebilir. Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak için hastalandırılabilirler. Genç hayvanlar, ergin ve yaşlılardan hastalığa daha duyarlıdırlar. Açlık, yorgunluk, uzun yolculuk, fazla sıcak ve soğuk, iyi beslenememe, fena bakım, organik bozukluklar, şap hastalığı, iç parazitler ve diğer stress faktörleri hastalığın çıkış ve yayılışında önemli rol oynarlar. Hastalık rutubetli, bataklık ve sıcak bölgelerde diğer bölgelerden daha çok görülür. Önleyici tedbirler alınmazsa büyük kayıplara yol açar. Bacillus anthracis sporları toprakta, sularda ve merada otlar üzerinde 50-60 sene canlı kalabilir ve bu yerler infeksiyon kaynağı olarak görev yaparlar.
Ölen hayvanların insanlar tarafından veya merada bırakılarak yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parçalanması ve kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi buralara bulaşmasına sebep olur. Kan emici sinekler de hastalığı yayabilirler.
Şarbon insanlar arasında meslek hastalığı şeklinde görülür. Hayvanla meşgul köylülerde, dericilerde rastlanabilir.
Hastalık; hayvanlarda sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur. Kısa sürede öldürür. Ölen hayvanlarda ölümden hemen önce ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir. Vücut ısısı artar. Hayvanlarda süt veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur.
Basil, insanlarda deriden girerse, ortası siyah, çevresi cerahatli karakabarcık adı verilen çıbanı meydana getirir. Ölümden 2-3 saat sonra deri siyah bir renk alır.
Hastalık deri şarbonu ve iç organ şarbonu olarak ikiye ayrılır. İç organlarda barsak şarbonu ve akciğer şarbonu olur. Deride karakabarcık ve kötü ödeme sebep olur.
Karakabarcık (Habis Çıban)
Derinin açık ve yüzeylerinde meydana gelir. Yüz, burun, el ve ayakta çıkar. Vücudun kapalı yerlerinde nadirdir. Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı görünümünde kırmızı ufak bir nokta hasıl olur. Kabarır, büyür ve irinleşir, ortası çukurlaşır, içindeki sıvı bulanır, kahverengi olur. Çapı 6-9 cm'ye ulaşır. Hastalığın başlangıcında başağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır. Hastalık sükunet bulunca ısı düşer, yaranın üzerindeki siyah kabuk kösele gibi sertleşir.
Habis ödem
Derinin bazı bölgelerinde boyun, göğüs, özellikle göz kapaklarında, ağız içi ve dilde meydana gelir. Mikrobun girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık görülür.
Mikrop, ağızda çoğalırsa kısa sürede boğaza ilerler ve öldürür.
Bağırsak şarbonu
Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda görülür. Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir. Bulantı, kusma, diyare ve karın ağrısıyla ısı yükselir. Bazen kanlı ishal görülür. Nabız hızlanır ve zayıfları 2-3 günde öldürür.
Akciğer şarbonu [değiştir]
Sporlu toz ve kılların solunması ile olur. Ani bir titremeyle 40-41 °C'ye yükselen ateşle başlar. Şiddetli kusma vardır. Nabız zayıflar ve hızlanır. 2-3 günde öldürür.
Tedavi
Karakabarcıkta ilk tedavi şartı yaraya dokunmamaktır. Şarbon basilleri 42 °C'nin üstünde üreyemez. Bundan faydalanmak için sıcak uygulama yapılabilir. Şarbon tedavisinde penisilinden faydalanılmaktadır. Yalnız dozu yüksek olmalıdır. 10-15 milyon ünite penisilin G (Kristalize penisilin) 6 saatlik aralarla damar içine verilmelidir. İkinci tercih edilecek ilaç tetrasiklin grubu ilaçlardan birisi olup, 6 saat arayla 500 mg tavsiye edilmektedir. Bununla karakabarcık ve ödem şekilleri tedavi edilmekte ve mikrobun yayılması önlenmektedir. Hafif hastalarda sulfadiazinden de faydalanılabilir. Streptomycin de penisilin ve tetrasiklin kadar olmasa da etkilidir. Yukardakiler içinde en iyi tedavi şekli penicillin ve streptomycinin kombine olarak kullanılmasıdır. Günde 10-15 milyon ünite, penicillin ve günde 1 gr Streptomycin kombine edilirse tatminkar sonuç alınabilir.
Korunma
Şarbon hayvanlardan insanlara geçen bulaşıcı bir hastalıktır. Korunma için öncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır. Hasta hayvanlar öldürülür ve cesetleri yakılır veya kireçli çukurlara gömülür. Çukurlar derin olmalıdır. Yüzeyde olursa şarbon sporları solucan ve böceklerle toprak yüzeyine taşınabilirler. Hayvan sürülerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır. Buradaki otlar yakılmalıdır. Bulaşık ahır artıkları ve gübreler de yakılmalıdır. Şarbon sporları insanlara meslek ilgisi dışında yün ve deriden bulaşır. Kuşkulu maddeler yakılıp yok edilir. Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir.
Vikipedi
Şarbon
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
En çok koyun ve sığırlarda görülen ve deri yoluyla insanlara da bulaşan tehlikeli bir hastalık, karakabarcık. Antraks denilen bakterilerin sebep olduğu şarbon koyunlarda çoğunlukla bağırsaklarda gözükür. Şarbonlu hayvanların toprağa gömülmesinden sonra bile şarbon basillerinin sporları uzun zaman toprakta yaşar, solucanlar aracılığıyla üste çıkar, bitkilere geçerek yeniden hayvanlar tarafından alınabilir. İnsanlara bulaşan şarbon hemen daima deride gözüken bir çıban olarak ortaya çıkar. Çıbanın üzerinde oluşan sarı kabuk zamanla siyahlaşır. İlk kabarcığın çevresinde yeni kabarcıklar oluşur, lenf yolları iltihaplanır, ateş yükselir ve dalgınlık başlar. Pasteur'un bulduğu aşıdan önce şarbon insanlarda % 40 oranında ölüme yol açıyordu, Aşı, hayvan ölümlerini de büyük ölçüde önledi. Şarbon aşısı hayvanlara 15 gün arayla iki kez yapılır ve kesin bağışıklık sağlar. Aşının yanı sıra penisilin tedavisi de hastalığı kesin şekilde yok eder.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
En çok koyun ve sığırlarda görülen ve deri yoluyla insanlara da bulaşan tehlikeli bir hastalık, karakabarcık. Antraks denilen bakterilerin sebep olduğu şarbon koyunlarda çoğunlukla bağırsaklarda gözükür. Şarbonlu hayvanların toprağa gömülmesinden sonra bile şarbon basillerinin sporları uzun zaman toprakta yaşar, solucanlar aracılığıyla üste çıkar, bitkilere geçerek yeniden hayvanlar tarafından alınabilir. İnsanlara bulaşan şarbon hemen daima deride gözüken bir çıban olarak ortaya çıkar. Çıbanın üzerinde oluşan sarı kabuk zamanla siyahlaşır. İlk kabarcığın çevresinde yeni kabarcıklar oluşur, lenf yolları iltihaplanır, ateş yükselir ve dalgınlık başlar. Pasteur'un bulduğu aşıdan önce şarbon insanlarda % 40 oranında ölüme yol açıyordu, Aşı, hayvan ölümlerini de büyük ölçüde önledi. Şarbon aşısı hayvanlara 15 gün arayla iki kez yapılır ve kesin bağışıklık sağlar. Aşının yanı sıra penisilin tedavisi de hastalığı kesin şekilde yok eder.
Şarbon Nedir?
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR